ارتقای 16 پله‌ای رتبه کیفیت پژوهش و تولید علم

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دکتر محمدجواد دهقانی در ادامه اظهار داشت: «هرچند کمیت تولید علم عاملی برای افزایش مرجعیت علمی است، اما مطالعه کشور ترکیه و مقایسه آن با جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که کشورها بایستی علاوه بر تکیه‌بر کمیت تولید علم، مرجعیت علمی را نیز سرلوحه سیاست‌های علمی قرار دهند. از همین رو، مرجعیت علمی و فناوری در سیاست‌های کلان علم و فناوری به‌عنوان اولین بند مورد تأکید قرارگرفته است تا همزمان با افزایش کمیت تولید علم، اهمیت مضاعفی برای کیفیت تحقیقات نیز قائل باشیم.»

دکتر دهقانی در ادامه افزود: «به‌موازات افزایش کمیت تولید علم در دنیا، تعداد مدارک بین‌المللی ایران نیز در طول سال‌های گذشته به شکل چشمگیری افزایش‌یافته و بررسی اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس تا همین تاریخ نشان می‌دهد که کمیت تولید علم کشور در 10 سال گذشته 5 برابر شده است. جمهوری اسلامی ایران در سال 2005 میلادی تعداد 8173 مدرک بین‌المللی منتشر کرده که این تعداد در سال 2014 میلادی به 41269 مدرک رسیده است.»

سرپرست ISC با اشاره به اینکه کمیت تولید علم تنها در جمهوری اسلامی ایران در حال افزایش نبوده، اعلام کرد: «گروه‌های قابل‌ملاحظه‌ای از کشورهای دنیا در این زمینه با یکدیگر در حال رقابت هستند، به‌نحوی‌که کمیت تولید علم دنیا در 10 سال گذشته 1.5 برابر شده است. به‌صورت همزمان، جمهوری اسلامی ایران نیز سهم خود از کل کمیت تولید علم دنیا را افزایش داده و از همین جهت رتبه بهتری را کسب کرده است که نشان از توانائی علمی پژوهشگران کشور دارد.»

نیازمندی به پژوهش

وی گفت: «سهم تولید علم کشور از 0.44% (چهل‌وچهار صدم درصد) در سال 2005 به 1.52% (یک ممیز پنجاه‌ودو صدم درصد) در سال 2014 افزایش‌یافته است. رتبه تولید علم ایران نیز از 34 در سال 2005 به 16 در سال 2014 ارتقا یافته است. در مقایسه، کشور ترکیه در سال 2005 رتبه 20 تولید علم دنیا را در اختیار داشت و در سال 2014 رتبه این کشور به 19 ارتقا پیدا کرد. در سال 2005 ترکیه 14 رتبه بالاتر از ایران قرار داشت. »

دهقانی در ادامه افزود: «اما آیا کیفیت تحقیقات کشور نیز در طول سال‌های گذشته بهبودیافته است؟ روند توسعه علمی کشور ترکیه نشان می‌دهد که کیفیت تحقیقات در این کشور یک سیر نزولی داشته است. اصلی‌ترین شاخص پذیرفته‌شده برای سنجش کیفیت تحقیقات در دنیای علم، استنادها هستند. استناد به معنی سند و مبنا قرار دادن چیزی یا به‌عبارت‌دیگر تکیه کردن بر آن است. هرچند انتشار نتایج پژوهش در معتبرترین مجلات بین‌المللی خود نشان‌دهنده اهمیت پژوهش است، اما تمامی این پژوهش‌ها از لحاظ کیفیت و مرجعیت یکی نیستند. استنادها نشان می‌دهند کدام پژوهش از دیگری بهتر است. یافته‌های علمی جامعه علم بین‌الملل حاکی از آن است که هر چه کیفیت پژوهش بیشتر باشد، تعداد استنادهای آن نیز بیشتر است.»

رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری (RICeST) تصریح کرد: «رتبه استنادی کشور ترکیه در سال 2005 برابر با 25 و ایران در همین سال در رتبه 38 قرار داشت. ترکیه در سال 2009 توانست به جایگاه بهتری دست پیدا کند و رتبه 22 دنیا را در اختیار گیرد. در همین سال علیرغم رشد رتبه استنادی کشور، ایران در جایگاه 30 دنیا قرار داشت. در سال 2014 ترکیه با هفت پله نزول در جایگاه 29 دنیا قرار گرفت، اما جمهوری اسلامی ایران با یک حرکت مداوم رتبه 22 استنادی دنیا را در سال 2014 کسب کرد.»

دکتر دهقانی در پایان خاطرنشان کرد: «واقعیت‌های ثبت‌شده در پایگاه استنادی اسکوپوس نشان می‌دهند هرچند رتبه کمیت تولید علم جمهوری اسلامی ایران بالاتر از رتبه کیفیت تحقیقات کشور است، اما پژوهشگران کشور به‌صورت مداوم در حال بهبود کیفیت تحقیقات در کشور هستند. برخلاف ترکیه که بیشتر بر کمیت تولید علم تمرکز کرده است، پژوهشگران کشور به کیفیت تحقیقات نیز توجه داشته‌اند.»