*سید رضا قزوینی غرابی
جای خالی «جلیقه‌زردها» در عراق
فضای سیاسی عراق که به سرخوردگی اکثریت شهروندان منجر شده، به دور باطل و مکرری تبدیل شده است که امیدی به برون‌رفت از آن وجود ندارد.
گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا: «باید همه چیز را از نو تعریف و سازماندهی کرد». این جمله بنیادین پاسخ نماینده جنبش جلیقه زردهای فرانسه به پاسخ مجری شبکه تلویزیونی BFM بود. زمانی که مجری از وی پرسید آیا آنها مفهوم دموکراسی غیرمستقیم که اساس جمهوری در فرانسه است را به چالش می‌کشند یا خیر؟
واقعیت این است که در کشورهایی مانند فرانسه که ساختارهای اجتماعی و سیاسی در آنها سال‌ها باثبات بوده است، از لزوم بازتعریف بنیان‌های جاری و حتی لزوم تغییر قانون اساسی گفته می‌شود، زیرا اعتقاد بر آن است که این بنیان‌ها به خودکامگی افراد معدودی بر اکثریت یک جامعه منجر شده است.
در عراق سال‌های اخیر نیز وضعیت به‌گونه‌ای بوده است که این کشور را از اصلاحات گسترده ناگزیر می‌کند. این موضوع به‌قدری روشن است که همه احزاب سیاسی کشور را به اتخاذ مکرر ژست‌های پوپولیستی اصلاح‌طلبانه و حتی گسیل توده‌ها به کف خیابان‌ها مجبور کرده است.
بن‌بست‌های مکرر سیاسی در عراق به‌ویژه پس‌از هر دوره انتخابات مجلس که تا ماه‌ها طول می‌کشد، وجود نداشتن تعریف روشنی از نسبت احزاب پیروز یا شکست‌خورده با قدرت و دخالت آنها در تصمیم‌گیری، خلل در نبود معارضه یا اپوزیسیون داخلی که ناشی از سهم‌خواهی همه احزاب و تشکل‌های سیاسی از قدرت است و تمایل همه حتی شکست‌خورده‌ها به سهم‌خواهی، سهمیه‌بندی یا نظام «المحاصصة» که ابتلای شاخص عراقی‌هاست، اشکالات و خلأهای موجود در قانون اساسی که در این دوره در موضوع تشکیل حکومت از برخی مواد آن نیز عبور شد و وجود شبه قوانین نانوشته عرفی که ناشی از همان «محاصصه» است، فساد گسترده اقتصادی و سیاسی، وابستگی‌های آشکار احزاب سیاسی به محورها و قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به جای تقویت ارکان هویت ملی، ناتوانی همه دولت‌های سر کار آمده از 2003 تاکنون در تأمین زیرساخت های اولیه خدماتی و رفاهی مردم و سهم احزاب از نفت و سایر منابع درآمد زا و تقسیم آن میان خود که عراق را به یک شرکت سهامی خاص تبدیل کرده است، ازجمله دلایلی است که ضرورت ظهور یک جنبش گسترده مردمی مشابه جلیقه زردهای فرانسوی را به رخ می‌کشد.
فضای سیاسی عراق به دور باطل و مکرری تبدیل شده است که امیدی به برون رفت از آن وجود ندارد. ظهور جلیقه زردها و مدیریت آن از سوی فعالان مدنی در عراق می‌تواند یک فرصت تاریخی چه‌از نظر بازتعریف و مهندسی یک نظام سیاسی جدید و چه‌از نظر اصلاحات گسترده اقتصادی و خدماتی و بازگرداندن میلیاردها دلار ثروت‌های مردم که در سال‌های گذشته از سوی احزاب عراقی به سرقت رفت تلقی شود.
اکنون که این تجربه در فرانسه در حال شکل‌گیری است هیچ مانعی وجود ندارد که در عراق نیز چنین تجربه مشابهی انجام شود. اعتماد شهروندان به نظام سیاسی کشور به‌شدت کاهش یافته و آمادگی گذار از مرحله بحران مقبولیت به بحران مشروعیت وجود دارد. بنابراین شاید توجه به شکل‌گیری حرکت‌هایی مانند جلیقه زردها در دوران کنونی عواقب کمتری نسبت به آینده و افزون شدن خشم مردمی خواهد داشت.
اصلاحات در عراق تنها با اراده مردمی امکان پذیر خواهد بود و این شهروندان و فعالان مدنی هستند که با مدیریت این اعتراضات، حتی جریان‌های سیاسی را می‌توانند به همراهی با خود مجبور کنند، اما اگر کنترل این اعتراضات مانند آنچه در ماه‌ها و سال‌های گذشته در میدان «تحریر» بغداد، «الخضراء» و ... از سوی رهبران سیاسی و احزاب و با فتوا باشد چیزی جز یک لشکرکشی خیابانی برای محقق شدن اهداف آن حزب نخواهد بود و سرنوشت محتوم آن مانند اعتراضات گذشته خواهد بود.
* تحلیلگر امور عراق
انتهای پیام/4033/
انتهای پیام/
