سعید سبحانی*
سیاست دموکرات‌ها فشار حداکثری بر ایران است
نگاهی به مواضع دموکرات‌ها در دوران مذاکرات برجام و حتی در دوران توافق هسته‌ای نشان می‌دهد که راهبرد آمریکا به‌طورکلی اصل فشار حداکثری بر ایران بوده است.
گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا؛ وزیر امور خارجه اسبق آمریکا در جریان برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره، به یک چهره فعال سیاسی و رسانه‌ای تبدیل شده بود. جان کری در یکی از موضع‌گیری‌های خود در‌خصوص خروج ترامپ از برجام می‌گوید: «این تصمیم ترامپ (خروج از توافق هسته‌ای) بهترین راهکار در قبال ایران و توافق هسته‌ای را سوزانده است. ماندن در توافق برجام و هم‌زمان تلاش برای پاسخگو کردن ایران در مسائل غیرهسته‌ای سیاستی بوده که واشنگتن باید دنبال می‌کرد».
در جای دیگری، کری ضمن تأکید بر اصل «اجماع بین‌المللی»، اعلام کرده بود که تصمیم ترامپ مبنی بر خروج از توافق هسته‌ای، با این اصل در تعارض بوده و اگر قرار بود بر سر مقاومت ایران بر سر مسائل موشکی و منطقه‌ای خروجی از برجام صورت گیرد، این کار می‌بایست با اجماع بین‌المللی صورت می‌گرفت.
در‌خصوص مواضع برجامی جان کری نکاتی وجود دارد که نمی‌توان به سادگی از کنار آن‌ها گذشت:
1) جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا که از ابتدا یکی از مخالفان توافق هسته‌ای با ایران محسوب می‌شد، فرمول مشخصی را برای خروج دولت ترامپ از برجام ارائه داده بود. این فرمول، قبل از انتصاب بولتون به سمت مشاور امنیت ملی دولت ترامپ ارائه شد. بر‌این‌اساس، بولتون «آماده‌سازی شرکای آمریکا برای خروج از برجام» و «رایزنی دیپلماتیک با دیگر کشورها برای ایجاد اجماع بین‌المللی علیه برجام و ایران» را اصولی مهم قلمداد کرده و آن‌ها را مقدمه‌ای برای خروج واشنگتن از برجام تلقی می‌کرد. با این‌حال بولتون پس از حضور در سمت جدید خود، این فرمول را عملاً پیاده نکرد و خروج یک‌جانبه از توافق هسته‌ای را در دستور کار خود و دولت ترامپ قرار داد. درهرحال، امروز جان کری همان مؤلفه‌های مدنظر بولتون را با ادبیاتی دیگر مطرح می‌کند! مخرج مشترک اظهارات کری و بولتون، ایجاد اجماع ضد ایرانی در نظام بین‌الملل است؛ موضوعی که طی چهار دهه اخیر، دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان آمریکا نسبت به آن رویکردی واحد داشته‌اند.
2) همان‌گونه که از اظهارات کری برمی‌آید، خروج از توافق هسته‌ای به‌هیچ‌عنوان خط قرمز استراتژیک آمریکا نبوده است. به عبارت بهتر، حتی اگر دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 پیروز می‌شدند، امکان خروج آمریکا از برجام وجود داشت. با این‌حال دموکرات‌ها چنین موضوعی را با استناد به ظرفیت‌ها و مفاد موجود در توافق هسته‌ای (مخصوصاً اصل مکانیسم ماشه) و ایجاد اجماع «آمریکایی- اروپایی» علیه ایران هدایت و مدیریت می‌کردند. چنانچه کری در اظهارات خود تأکید کرده است، مقامات حزب دموکرات آمریکا از برجام به‌عنوان یک اهرم فشار علیه فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای کشورمان استفاده کرده و هرگز آن را به‌عنوان یک پدیده حقوقی مستقل مورد ارزیابی و تحلیل قرار نمی‌دهند. این دقیقاً همان نگاهی است که دونالد ترامپ در بازه زمانی یک سال و نیمه حضور ابتدایی خود در کاخ سفید (از ابتدای سال 2017 تا زمان خروج از برجام) داشته و رایزنی‌های خود را با تروئیکای اروپایی در‌خصوص گروکشی برجامی از ایران صورت می‌داد. همان‌گونه که اشاره شد، مفاد توافق هسته‌ای نیز امکان این گروکشی را به طرف مقابل می‌داد.
3) تحلیل محتوای ساده سخنان جان کری نشان می‌دهد که سیاست برجامی دموکرات‌ها در قبال ایران به‌مراتب نسبت به دولت ترامپ خطرناک‌تر بوده و این حقیقت، به‌صورت عامدانه یا ناآگاهانه از سوی دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان نادیده انگاشته شده است. در صورت پیروزی هیلاری کلینتون در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، مقامات حزب دموکرات به همراه سه کشور اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه)، از برجام به‌عنوان یک ابزار باج‌گیری استراتژیک از کشورمان استفاده کرده و هم در رویکرد و هم در روش با یکدیگر اجماع پیدا می‌کردند. در آن صورت، شاهد شکل‌گیری بدترین حالت ممکن بودیم. مهم‌تر اینکه تروئیکای اروپایی نیز در فاصله تصویب برجام تا زمان سرکار آمدن دولت ترامپ، نشان دادند که استعداد زیادی در همراهی با دموکرات‌ها در تقابل علیه ایران دارند. هرچند که آن‌ها در دوران ریاست جمهوری ترامپ نیز این همراهی نسبی را با کاخ سفید داشتند، اما در دوران اوباما این همراهی، به‌صورت مطلق و کامل بود.
4) نباید فراموش کرد که در دوران ریاست جمهوری اوباما، بدترین عهدشکنی‌های ممکن در قبال توافق هسته‌ای رخ داد. هنوز ملت ایران، اقدامات وزارت خزانه‌داری آمریکا در جلوگیری از همکاری‌های بانکی و اعتباری دیگر کشورهای جهان با کشورمان را فراموش نکرده است. این در حالی بود که جان کری و جک لو وزیر خزانه‌داری سابق آمریکا همواره از پایبندی خود به برجام سخن می‌گفتند. اصل رفع تحریم‌های ضد ایرانی نه‌تنها در دوران ریاست جمهوری اوباما رعایت نشد، بلکه شاهد گنجاندن قوانینی مانند ایجاد محدودیت در صدور ویزا (برای کسانی که به ایران سفر می‌کنند) نیز بودیم. همه این موارد، با حمایت تروئیکای اروپایی و شخص فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مسئول کمیته مشترک برجام همراه بود.
در نهایت اینکه هرگونه خوش‌بینی نسبت به حضور دموکرات‌ها در رأس معادلات سیاسی و اجرایی آمریکا، آفتی بزرگ محسوب می‌گردد. هنوز تضمین‌های جان کری در جریان مذاکرات هسته‌ای و عهدشکنی‌های علنی دولت اوباما در قبال برجام در اذهان باقی است.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل
انتهای پیام/4093/خ
انتهای پیام/
