روش صحیح دستور دادن به کودک

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، دستوراتی که معمولاً مؤثر واقع نمی‌شوند خصوصیات زیر را دارند:

1. دستور دادن به صورت زنجیره‌ای

دستورات زنجیره‌ای، دستورهایی هستند که پشت سر هم به کودک داده می‌شود و کودک توانایی به خاطر سپردن همه آن‌ها را ندارد، بنابراین بعضی از آن‌ها را فراموش کرده و انجام نمی‌‌دهد. مثلاً: «لباست و بپوش، دندوناتو مسواک بزن، موهاتو شونه کن بعد بیا صبحونه بخور.»

وقتی دستورات به صورت زنجیره‌ای داده می‌شود کودک دستورات اول را از یاد می‌برد. بهتر است این دستورات را به تعداد کمتر تقسیم کرده و هر بار حداکثر 3 دستور را با هم به کودک بدهیم.

2. دستور دادن به صورت مبهم

دستورات مبهم، دستوراتی هستند که برای کودک واضح و روشن نبوده و به خوبی نمی‌توانند منظور گوینده را منتقل کنند. به‌عنوان مثال وقتی که ما انتظار داریم بچه‌ها بدون درگیری و خشونت با هم بازی کنند و دعوا نکنند به آن‌ها می‌گوییم : «بچه خوبی باش، بچه شیطونی نباشی، اذیت نکنی، بچه بدی نباش، کاری کن بهت خوش بگذره، بچه مؤدبی باش، و...»

کودک نمی‌داند دقیقاً منظور والدین چیست، چه کاری باید بکند و چه کارهایی نباید انجام دهد که از نظر والدین خوب باشد. این دستورات مبهم هستند. بنابراین باید به صورت واضح و مشخص دستورات را بیان کرد. مثلاً به آن‌ها بگوییم: «وقتی مهمانی رفتیم سلام کن، دست بده، با اسباب‌بازی‌هاتون با هم به آرومی بازی کنین، اسباب‌بازی‌ها را به دوستات بده با هم بازی بکنین و دست به وسایل دیگه نزن و...». بنابراین دستورات را به صورت واضح بیان کرده و دقیقاً همان رفتاری را که در نظر داریم عیناً به کودک بگوییم.

3. دستور دادن به صورت منفی

دستورات منفی، دستوراتی هستند که با فعل منفی به کار می‌روند و فقط به کودک گفته می‌شود چه کاری را انجام ندهد اما جایگزینی برای آن بیان نمی‌کنیم و نمی‌گوییم چه کاری به جای آن انجام بدهد. مثلاً می‌گوییم: «ندو، نپر، داد نزن، خواهرتو نزن، دستم را ول نکن و...».

به جای این کلمات باید افعال مثبت را جایگزین آن‌ها کرده و به کودک بگوییم مثلاً: راه برو یا برو توی حیاط بدو، بشین یا بیا نقاشی بکش، آروم صحبت کن، خواهرتو بغل کن ببوس، دستم و محکم بگیر و ...". بنابر این به جای دستورات منفی از دستورات مثبت استفاده کرده و جایگزین مناسب را به جای رفتارش به کودک معرفی کنیم.

4. دستور دادن به صورت پیچیده

دستورات پیچیده، دستوراتی هستند که به صورت کلی به کودک گفته می‌شود و کودک دقیقاً نمی‌داند چه کاری باید انجام بدهد. این نوع دستور دادن باعث گیج شدن کودک می‌شود بنابراین هیچ‌کاری انجام نداده و همین امر باعث می‌شود والدین او را سرزنش کنند. بنا براین کودک هم شروع به لجبازی و مقاومت می‌کند. این نوع دستورات باید به صورت ساده بیان شوند یعنی تبدیل به چند دستور شده و بعد یکی یکی آن‌ها را به کودک بگوییم.

مثلاً «به جای برو اتاقت رو جمع کن بگوییم کتاب‌هات رو بذار تو قفسه، اسباب‌بازی‌هات رو بذار تو کمد، لباس‌هاتو بذار توی کمد و تختت رو مرتب کن، به جای برو آماده شو بیا بگوییم برو لباس آبیه و شلوار لی تو بپوش بیا، به جای برو حمام کن بگوییم برو حمام سرت رو شامپو بزن، بدنت رو لیف بزن و صدام بزن تا حوله رو واست بیارم و ....».

اما حواستان باشد دستورات را زنجیره‌ای ندهیم 2 تا 2 تا آن‌ها بیان کرده بعد از انجام هر کدام کودک را تشویق کرده و دو دستور بعدی را بدهیم. یک نکته بسیار مهم این است که حواسمان باشد هنگام تشویق کردن کودک برای انجام کار از سه کلمه : «اما، ولی، چرا» استفاده نکنیم.

مثلاً وقتی لباس‌ها را داخل کمد گذاشته ولی تا نکرده نگوییم «آفرین مامان که لباس‌هاتو جمع کردی ولی لوله نکن تاشون کن» یا وقتی قرار بوده اسباب‌بازی‌هایش را جمع کند ولی همه آ ن‌ها جمع نکرده نباید بگوییم «تو که اسباب‌بازی‌هاتو جمع کردی چرا همشو برنداشتی؟». بلکه باید قسمت انجام شده کار را دیده و آن را تشویق کنیم.

5. دستور دادن به صورت پرسشی

وقتی دستورات را به کودک به صورت پرسشی و سؤالی بدهیم امکان این که کودک جواب نه بدهد بسیار زیاد است. در این گونه دستورات از کودک سؤال می‌شود که آیا دوست دارد کار را انجام بدهد یا نه؟، بنابراین دستورات را به صورت امری بیان کنید. مثلاً به جای «میشه لطفاً درو ببندی بگوییم لطفاً درو ببند، به جای میشه صدای تلوزیون رو کم کنی بگوییم صدای تلوزیون رو کم کن و...».

6. دستور دادن همراه با دلیل و منطق

والدین یکسری دستورات را همراه با دلیل و منطق بیان می‌کنند مثلاً «زود باش اتاقت رو مرتب کن چون امشب مهمون داریم و از این که خونه نامرتب باشه عصبی می‌شم، بیا تکلیفت رو انجام بده وگرنه بی‌سواد می‌مونی و بزرگ که شدی نمی‌تونی واسه خودت کسی بشی و...»

در این دستورات ممکن است کودک دستور اصلی را فراموش کند. بنابراین بهتر است دستور به این شکل باشد: «امشب مهمون داریم و خونه نامرتبه و این منو عصبی می‌کنه پس لطفاً هر چه سریع‌تر وسایلت رو جمع کن» یعنی اول توضیحات را داده بعد دستور مورد نظر گفته شود.

نکات مهم در زمان دستور دادن

1. نزدیک کودک بروید، تا حد چشم‌های کودک خم شوید تا تماس چشمی برقرار شود و یا او را صدا بزنید تا حتماً به شما نگاه کند و بعد دستور را بگویید.

2. به اطاعت از دستور حتماً پاداش بدهید.

3. دستورات باید در حد سن و فهم کودک باشد.

4. هرچه تعداد دستورات کمتر باشد اجرای آن‌ها راحت‌تر و مؤثرتر است.

5. دستورات نباید با تهدید همراه باشد بلکه با لحن قاطعانه و خوب گفته شود.

6. دستور دادن باید در زمان مناسبی باشد مثلاً بهتر است هنگامی که کودک در حال تماشای کارتن مورد علاقه‌اش یا در حال بازی با دوستانش است دادن دستور را به زمان دیگری موکول کنیم.

مطمئن باشید در صورت رعایت و تمرین موارد فوق، کودکتان دستورهای شما را بهتر انجام می‌دهد.

منبع: جام‌جم

انتهای پیام/4028