رویکرد حماس و اسرائیل درباره موضوع تبادل اسرا
تبادل اسیر همواره میان اسرائیل و طرفهای درگیر از دولتهای مصر و سوریه گرفته تا گروههای مقاومت از «حزبالله»، «فتح» و سایر گروههای فلسطینی در تاریخ منحوس این رژیم به چشم میخورد، اما جنبش مقاومت اسلامی (حماس) در سالهای اخیر در این زمینه بیش از سایر گروههای مقاومت خبرساز شده است.
در تاریخ مبارزه با اسرائیل همواره شاهد آن هستیم که گروههای مقاومت از مبادله اسرا برای گرفتن امتیازهای مختلف استفاده کردهاند و در بیشتر مواقع توانستهاند در ازای آزادی تعداد اندکی اسیر یا جسد آنان، شمار قابلتوجهی از اسرای مقاومت را از دست اسرائیل آزاد کنند یا پیکر بیجان آنان را بازگردانند.
اوضاع اجتماعی در سرزمینهای اشغالی
از سوی دیگر اسرائیلیها در موضوعات اجتماعی با مشکلات عدیدهای از جمله مقوله دولت و ملتسازی دستوپنجه نرم میکند زیرا ساکنان سرزمینهای اشغالی احساس تعلق کمرنگی به این سرزمین غصبشده و رژیم آن دارند. علاوه بر این مشکلات دیگری از جمله تلاش جوانان با توسل به راههای مختلف برای فرار از خدمت سربازی نمود بالایی دارد بهگونهای که عده قابلتوجهی برای این امر رو بهسوی کسوت خاخامها و ربّیها کردهاند.
همه این موضوعات از آنجا ریشه میگیرد که ساکنان کنونی سرزمینهای اشغالی به امید زندگی مرفهتری به مهاجرت روی آوردند و با توجه به آنکه گذرنامه کشور اولیه آنان پس از مهاجرت باطل نمیشود همواره راه بازگشت به روی آنان باز بوده است و امروزه مهاجرت معکوس یکی از چالشهایی است که اسرائیل در مواجهه با آن دستوپنجه نرم میکند. در نتیجه، اوضاع در سرزمینهای اشغالی بهگونهای پیش میرود که نارضایتی اجتماعی به بهانههای گوناگون فشار زیادی قدرت سیاسی وارد میآورد تا در انتها گروههای مقاومت بتوانند امتیازهای قابلتوجهی از دشمن بگیرند. اما این نکته را نباید فراموش کرد که اسرائیل تا هنگامیکه مجبور نشود هیچ امتیازی به محور مقاومت نمیدهد.
نمونه این موضوع را میتوان در اسیر شدن «گیلعاد شالیت» ۱۹ ساله بهخوبی مشاهده کرد، بهگونهای که «گیلعاد شالیت» به نماد همبستگی ساکنان سرزمینهای اشغالی تبدیل شد و زنان در این سرزمینها وی را فرزند خود میخواندند و کمپینهای مختلفی برای آزادی وی شکلگرفته بود و فشار زیادی به سران این رژیم وارد میآورد.
از دیگر سو در اسرائیل هم شرایط اجتماعی و هم ضعف کابینه در مقابل اپوزیسیون، نشان از آن دارد که اسرائیل در مذاکراتی قرار دارد که مجبور خواهد شد درنهایت امتیازهای قابلتوجهی ارائه دهد هرچند این امر را با کراهت انجام دهد |
از سوی دیگر در اسرائیل اوضاع اجتماعی و نیز ضعف کابینه در مقابل مخالفان، نشان از آن دارد که اسرائیل در مذاکراتی قرار دارد که مجبور خواهد شد در نهایت امتیازهای قابلتوجهی واگذار کند، هرچند این امر را با کراهت انجام دهد. در نهایت حماس توانست در مقابل آزادی ۱۰۲۷ اسیر فلسطینی، پس از حدود ۵ سال «شالیت» را به دست اسرائیل بسپارد. این اتفاق در حالی رخ داد که سران اسرائیل در این مدت تلاش میکردند تا با انکار اسارت «شالیت» حماس را بازی رسانهای خود وارد کنند، به انتشار اطلاعات مربوط به وی روی آورند و بدینوسیله حتی کوچکترین امتیازی به حماس ندهند.
دست برتر حماس در مقابل اسرائیل
در سالهای اخیر حماس و سایر گروههای مقاومت در زمینه امور دفاعی پیشرفت داشتند، موضوع جنگ ۵۱ روزه غزه از آن پرده برداشت و در آن حماس توانست سران اسرائیل را به شگفتی وادارد. این جنگ تفاوتهای بسیاری با سایر مقاومتهای گروههای فلسطینی داشت، درست است که اسرائیل این جنگ را آغاز کرد، پس از گذشت ۵۱ روز بمباران غزه درخواست پایان جنگ را به حماس داد. علاوه بر اینها حماس با بهرهگیری از تونلها توانست اقداماتی را در سرزمینهای اشغالی به منصه ظهور بگذارد.
در کنار اینها حماس توانست عدهای از نظامیان اسرائیل را در خلال جنگ به اسارت بگیرد، موضوعی که سران اسرائیل ابتدا آن را انکار کردند اما هماکنون با اعتراف به آن، تمام تلاش خود را درباره آزادی آنان بهویژه بهوسیله واسطههای بینالمللی به کار گرفتهاند. «هدار گولدن» و «شائول آرون» تنها دو نفر از اسرایی هستند که نام آنها منتشر شده است. «شائول آرون» افسر یگان مرزی ارتش اسرائیل بود که از حدود یک سال پیش در دست حماس قرار دارد و سران رژیم صهیونیست به اسارت «آرون» ۴۸ ساعت بعد اعتراف کردند. «هزار گولدن» نظامی صهیونیست نیز که سایت اینترنتی روزنامه «یدیعوت آحارانوت» اسرائیل حدود شش ماه فیلم سهبعدی ربوده شدن وی را به نمایش گذاشته بود، در جریان جنگ ۵۱ روزه غزه به دست نیروهای حماس اسیر شدند و بار دیگر مقاومت توانست دست برتر خود را در مقابله با اسرائیل به نمایش بگذارد. حال با گذشت یک سال پس از اسارت این دو نظامی صهیونیست زمزمههای مبادله اسرا از هر دو طرف به گوش میرسد. اما این سؤال باقی میماند که به چه علتی در اوضاع کنونی حماس و اسرائیل به مذاکراتی برای آزاد کردن این اسرا روی آوردهاند؟
حماس به دنبال تبادل اسرا
تبادل اسرا در حالی صورت میگیرد که برای درک و شناخت بهتر آن باید به بررسی شرایط دو طرف و تغییرات منطقه پرداخت. در حال حاضر جنبش حماس از نظر نظامی بهگونهای در ضعف قرار گرفته است، پس از آنکه «اخوانالمسلمین» در مصر موفق به کسب قدرت شد، حماس به استغنا از سایر حامیان خود از جمله ایران و سوریه روی آورد و بهدنبال همین امر در سوریه در کنار مخالفان حکومت قرار گرفت، اما پس از آنکه دولت «مرسی» در مصر سقوط کرد، با اینکه به دنبال کسب حمایت عربستان سعودی و قطر است اما هنوز نتوانسته است حمایت گذشته را به دست بیاورد و احتمال اینکه بتواند بدینوسیله توان نظامی خود را افزایش دهد، بسیار ضعیف است.
از دیگر سو تشکیلات خودگردان با فعالیتهای بینالمللی خود و از سوی دیگر تقابل با حامیان حماس در کرانه باختری، جنبش حماس را تا حدی در انزوا قرار داده است. علاوه بر اینها حماس نتوانسته است به بازسازی ویرانیهای بهجامانده از جنگ ۵۱ روزه اقدام کند.در کنار همه این موضوعات اختلاف میان سران سیاسی و نظامی حماس را که از مواضع جدید سران سیاسی حماس ریشه میگیرد، نمیتوان نادیده گرفت.
نباید از این نکته غافل شد که بهموازات تلاش برای مبادله اسرا، مذاکراتی غیرمستقیم درباره آتشبس بلندمدت با اسرائیل در جریان است و با اینکه «محمد نزال» عضو دفتر سیاسی جنبش حماس گفته است «این مذاکرات (تبادل اسرا) به مذاکرات غیرمستقیم مربوط به آتشبس ارتباطی ندارد و هیئت حماس که درباره موضوع اسرا با اسرائیل مذاکره خواهد کرد متفاوت از هیئت مذاکرهکننده درباره آتشبس است.» اما نمیتوان اثر متقابل مذاکرات آتشبس و تبادل اسرا را انکار کرد.
همه این اتفاقات در زمانی رخ میدهد که جمهوری اسلامی درگیر مذاکرات هستهای است و عدهای از سران حماس این تصور کاملاً غلط را دارند که ایران در حال صلح با آمریکاست. در نتیجه، حماس برای برونرفت از این اوضاع به تبادل اسرا و امتیازگیری از اسرائیل روی آورده است تا جایی که «فتحی حماد» عضو دفتر سیاسی «حماس» اعلام کرد که موضوع تبادل اسرا حتمی است و فقط موضوع زمان مطرح است.
نیاز نتانیاهو به مبادله اسرا
اوضاع اجتماعی در سرزمینهای اشغالی بهگونهای رقم میخورد که آماده است قدرت سیاسی را تحتفشار قرار دهد و علاوه بر اینها کابینه «نتانیاهو» که با رایی شکننده موافقت کنست را کسب کرد و مخالفان سرسختی در کنست دارد، ازاینرو نیازمند کسب حمایت اجتماعی است و فشار زیادی را متحمل میشود، تا جایی که به شایعهسازی درباره ایجاد کابینه با مخالف سرسخت خود یعنی «اتحاد صهیونیسم» روی آورد.
تشکیلات خودگردان با فعالیتهای بینالمللی خود و از سوی دیگر تقابل با حامیان حماس در کرانه باختری، جنبش حماس را تا حدی در انزوا قرار داده است. علاوه بر اینها حماس نتوانسته است به بازسازی ویرانیهای بهجامانده از جنگ ۵۱ روزه اقدام کند. |
این اتفاقات در حالی رخ میدهد که حماس شرط ارائه اطلاعات بیشتر از اسیران را پایبندی اسرائیل به قرارداد آزادی «شالیت» یعنی دستگیر نکردن دوباره آزادشدگان این قرارداد، اعلام کرده است که هماکنون ۵۴ نفر از آنان در زندانهای اسرائیل به سر میبرند، موضوعی که اسرائیل کاملاً به آن اکراه دارد اما با توجه به رویکرد حماس راه چارهای برای آن نخواهد داشت و با توجه به شکست فعالیتهای اطلاعاتی برای آزادی اسرای خود اسرائیل مجبور میشود به این شرط حماس تن بدهد.
در نهایت اینکه، حماس یکی از مهمترین گروههای مقاومت است که سابقه نسبت درخشانی در مقابله با اسرائیل در زمینه درگیری و امتیازگیری از خود بهجای گذاشته است و هماکنون مدیریت نوار غزه را در دست دارد، ولی از حدود چهار سال پیش روابط این جنبش با کشورهای محور و حامی مقاومت تا حدی رو به کمرنگ شدن گذاشته است. حماس برای خروج از اوضاع کنونی و بهبود سطح زندگی در نوار غزه به تبادل اسرا و صلح بلندمدت روی آورده است.
انتهای پیام/