ظریف: عربستان نخست همسایگانش را مدنظر قرار دهد/ جمع گفت‌وگوی منطقه‌ای و اسلامی تشکیل شود

به‌گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، یادداشت «محمد جواد ظریف» به روزنامه‌«السفیر» با عنوان «الجار ثم الدار» اندکی پس از جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای با گروه «1+5» و سفر اخیرش به کویت، قطر و عراق منتشر شده است.

«ظریف» در این یادداشت خواستار تشکیل مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای سپس اسلامی شد که در راس اهداف آن، احترام به حاکمیت و وحدت سرزمینی همه کشورها و استقلال سیاسی آن‌ها، نقض نکردن حریم مرزها، خودداری از دخالت در امور داخلی دیگر کشورها، حل و فصل اختلافات از راه مسالمت‌آمیز، خودداری از تهدید یا استفاده از زور و تلاش برای تحقق صلح و ثبات و پیشرفت و سعادت در منطقه قرار دارد.

وی افزود: ما نیازمند ارزیابی هوشمندانه از بلایا و آسیب‌های منطقه هستیم تا بتوانیم به درمان آن و ارائه راه‌حل‌های متناسب اقدام کنیم و نباید این موضوع را نادیده گرفت و موضوع دیگر، مقابله با تروریسم است.

«ظریف» نوشت: یمن می‌تواند تبدیل به نمونه‌ای خوب برای انجام «مذاکرات جدی» میان تهران و کشورهای منطقه تبدیل شود همانگونه که ایران اکنون و پیشتر برنامه‌هایی برای حل بحران سوریه ارائه کرده بود. ما می‌توانیم از این مذاکرات استراتژیک برای حل موضوعاتی همچون تروریسم، افراط‌گرایی و خودداری از گسترش جنگ طایفه‌ای و نیز ارتقای سطح همکاری‌ها میان کشورهای اسلامی در منطقه استفاده کنیم.

متن کامل یادداشت را در زیر مشاهده می‌کنید:

«در فرهنگ کهن و دین حنیف اسلامی ما (که همه ما را گرد هم می‌آورد) توصیه‌ای حکیمانه وجود دارد و آن این است که: اول همسایه بعد اهل خانه.

این توصیه اخلاقی، پس از گذشت قرن‌ها در خوابی عمیق فرورفته است و نباید آن را در عصر حاضر نادیده گرفت. رفاه و امنیت دو نعمت بزرگی هستند که تنها در چنین محیطی (فضایی) محقق می‌شوند. مهم‌ترین اولویت ایران از آغاز، دعوت به روابط خوب و مستحکم با همسایگان بوده است. این چیزی است که ما به‌صراحت و به‌ویژه از زمان تشکیل دولت جدید ایران، اعلام کرده‌ایم. ما همچنین با هدف تأکید بر این نکته راهبردی که سیاست خارجی ایران به آن اهتمام دارد، سفر منطقه‌ای خود به سه کشور کویت، قطر و عراق را بلافاصله پس از دستیابی به توافق تاریخی وین میان ایران و پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به‌علاوه آلمان ترتیب دادیم.

منطقه ما زمانی پر آشوب و نگرانی را می‌گذراند و با خطراتی جدی مواجه است که بنیان اجتماع و فرهنگ آن را هدف قرار داده است. در این میان، ایران در مصاف با سلاطین، به ملت انعطاف‌پذیر و در عین حال مقاوم خود تکبه کرده است که به فضل الهی در امنیت و آرامش زندگی می‌کنند و چشم‌اندازی جدیدی ارائه کرده است، زیرا نمی‌تواند در مقابل این حجم ویرانی در اطراف خود، بی‌توجه بنشیند، به‌ویژه اینکه تجربه به ما می‌گوید که آشوب و ناامنی حد و مرزی نمی‌شناسد و غیرممکن است در دنیا امنیت کشوری که به سوی جهانی‌شدن حرکت می‌کند، در محیطی (فضایی) ناآرام تضمین شود.

توافق وین برای منطقه ضروری است و به‌هیچ عنوان، زیانی برای همسایگان ما ندارد بلکه نیاز به آن برای منطقه ما احساس می‌شد، منطقه‌ای که تنشی 12 ساله را درک کرده بود و منطقه‌ای که بیش از دیگر نقاط جهان دچار تهدید شده بود و اکنون زمان پرداختن کشورها به کارهای مهم و در راس آن بررسی مکانیزم‌ها و کمک به همه کشورهای منطقه برای ریشه‌کن کردن نگرانی و عوامل سبب‌ساز آن و نیز نداشتن خودباوری در آن‌ها است.

پیشنهاد تشکیل«مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای» در منطقه ما و سپس در میان همه کشورهای اسلامی خاورمیانه با هدف آسان‌سازی تعامل، نیازی فوری است که باید مکانیزم آن بررسی شود و ناچاریم که که گفت‌وگوهای منطقه‌ای را براساس اهداف مشترک و منافع عمومی که کشورهای منطقه به آن معترف‌اند، پایه‌ریزی کنیم. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: احترام به حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال سیاسی همه کشورها، مرزهای غیرقابل نقض، دخالت نکردن در أمور داخلی سایر کشورها، حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات، ممنوعیت تهدید یا استفاده از زور، گسترش صلح، ثبات، پیشرفت و سعادت در منطقه.

همه ما باید این واقعیت را بپذیریم که زمان بازی‌های بیهوده گذشته است و ما همه با هم یا برنده یا بازنده‌ایم. امنیت پایدار به‌وسیله ناامن کردن دیگران به دست نمی‌آید. هیچ ملتی نمی‌تواند به منافع خود دست یابد، بدون این که منافع دیگران را نیز در نظر گیرد. چه بخواهیم و چه نخواهیم این سرنوشت محتوم همه ماست. «وَ لَا تَنَازَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَ تَذْهَبَ رِیحُکمُ‏ وَ اصْبرِواْ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابرِینَ» (انفال: 46)

البته این همکاری اجتناب‌ناپذیر، ضرورتی تلخ برای تعامل با دشمنان نیست، بلکه روندی شیرین برای اصلاح و دوستی میان برادران و اعضای خانواده‌ای است که چند صباحی از هم فاصله گرفته‌اند که «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُواْ بَینْ‏ أَخَوَیْکمُ‏» (حجرات: 10)

در هیچ نقطه ای از دنیا اهمیت این ساز و کارها مشهودتر از منطقه خلیج فارس و بعد از آن خاورمیانه اسلامی نیست و نیاز به یک ارزیابی هوشمندانه از پیچیدگی های منطقه و اتخاذ سیاست هایی پایدار به منظور مواجهه با آن غیرقابل انکار است. مبارزه با ترور یک نمونه از این موارد است. هیچ کس نمی‌تواند با گروه‌هایی خشن و افراطی نظیر به اصطلاح دولت اسلامی- که نه دولت است و نه اسلامی- در عراق مبارزه کند، در حالی که همزمان در حال گسترش موثر آنها را در یمن و سوریه است.

اگر قرار باشد که موضوعی را از میان فجایع جاری منطقه برای آغاز مباحثات جدی انتخاب کنیم، یمن یک نمونه خوب خواهد بود. ایران یک رهیافت معقول و اجرایی برای حل این بحران دردناک و غیرضروری ارائه داده است. طرح چهار ماده‌ای ارائه شده ایران خواستار آتش‌بس فوری، کمک‌های انسان‌دوستانه برای غیرنظامیان یمنی، تسهیل گفت‌وگوهای گروه‌های یمنی داخل کشور و سرانجام هدایت آن‌ها به سمت تشکیل دولتی فراگیر گسترده وحدت ملی است. طرح مشابهی هم دو سال قبل و پس از مشورت با برخی همسایگان و دیگر کنش‌گران برای بازگرداندن صلح و ثبات به سوریه پیشنهاد شده است که به موازات تلاش برای حل و فصل بحران یمن، می تواند با همکاری دیگر کشورهای اسلامی و تحت نظارت سازوکارهای سازمان ملل متحد در دستور کار قرار گیرد..

همزمان می‌توان این گفت‌وگوهای راهبردی را برای اتخاذ گام های مشخص و ایجاد درک بهتر برای حل و فصل و بررسی مسائلی همچون تروریسم و افراط‌گرایی ، جلوگیری از بروز جنگ فرقه ای و طایفه ای و همچنین تنوع بخشیدن به همکاری های علمی و صنعتی و توسعه و ارتقای روابط بین کشورهای اسلامی منطقه به کار گرفت.

همکاری‌های هسته‌ای صلح‌آمیز می تواند یک نمونه بارز از این گونه همکاری ها باشد. دستیابی به فوائد فناوری صلح آمیز هسته‌ای بر اساس مقررات بین‌المللی حق ایران و همه کشورهای مسلمان خاورمیانه است . همکاری تمامی کشورهای منطقه برای دستیابی به چنین اهدافی ضروری است. از موارد قابل پیگیری در این همکاری ها می توان به موارد زیر اشاره کرد: استفاده از امکانات غنی سازی به عنوان مرکز منطقه ای برای تولید سوخت اتمی با همکاری کشورهای اسلامی منطقه در بعد فنی و همچنین تشدید تلاش های بین المللی برای ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته ای در خاورمیانه در بعد سیاسی.

سخن پایانی این که، ما کشورهای مسلمان منطقه خلیج فارس و خاورمیانه، با داشتن مشترکات فراوان و متنوع دینی، فرهنگی، سیاسی، جغرافیایی تمامی لوازم ضروری برای یک همکاری سازنده و مفید برای همه مردم منطقه و جهان را در اختیار داریم. چالش های فراوان موجود در منطقه ما آن چنان مهم و جدی است که نباید با بحث های فرقه ای و اختلافات شخصی، بیش از این از شروع شجاعانه و آینده نگرانه این همکاری حیاتی برای برخورد با ریشه های ناآرامی در منطقه خاورمیانه اسلامی و به ویژه منطقه خلیج فارس طفره برویم و به امید حل مشکلاتمان توسط دیگران باشیم که خود نقشی اساسی در ایجاد این مشکلات داشته اند. این فرصتی یگانه برای تعامل است و مردم ما به حق از ما انتظار دارند که آنرا به هدر ندهیم. «وَ قُلِ اعْمَلُواْ فَسَیرَى اللَّهُ عَمَلَکمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ» (توبه 105) »

* محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران است.