استامینوفن چه بلایی بر سرتان می‌آورد؟

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا از مفدا، استامینوفن یکی از مسکن‌ها است که افراد برای تسکین درد از آن استفاده می‌کنند. متأسفانه اکثر افراد زمانی که با احساس درد خودسرانه و بدون تجویز پزشک از این دارو استفاده می‌کنند اما مصرف این دارو عوارض جانبی به همراه دارد که یکی از آن‌ها از بین بردن احساسات مثبت است.

نتیجه تحقیق انجام شده، افرادی که استامینوفن مصرف می‌کردند در هنگام مشاهده عکس‌های زیبا احساسات کمتری از خود بروز می‌دهند. در مقابل گروه دیگری که در این آزمایش شرکت داشتند و به آنها تنها دارونما داده شده بود زمانی که همان عکس به آنها نشان داده شد احساسات بیشتری از خود نشان می‌دادند.

استامینوفن، یک داروی مسکن و تب‌بر است که برای تسکین انواع دردهای مداوم و خفیف، سردرد، درد عضلانی، کمردرد، دندان درد، دردهای قاعدگی، درد مفاصل و درد ناشی از سرماخوردگی به کار می‌رود.

استامینوفن از جمله داروهای ضد تب و ضد درد غیر مخدر است که اثرات ضدالتهابی و ضد پلاکتی ندارد و با تأثیر مستقیم بر مرکز حرارتی هیپوتالاموس برای انسداد اثرات مواد تب‌زای درونی، اثر ضد تب خود را اعمال می‌کند، اما با انسداد عروق محیطی باعث افزایش جریان خون در پوست و افزایش تعریق شده و در نتیجه حرارت بدن زیاد می‌شود.

استامینوفن از مجرای گوارش به سرعت به طور کامل جذب می‌شود. بیست‌وپنج درصد دارو به پروتئین پیوند می‌یابد، تقریباً نود تا نود و پنج درصد آن در کبد شکسته می‌شود و از طریق ادرار دفع می‌شود و کمتر از پنج درصد استامینوفن بدون تغییر دفع می‌شود.
نیمه‌عمر دفع دارو یک تا چهار ساعت است. مصرف بیش‌ازحد دارو در کوتاه‌مدت، باعث طولانی شدن نیمه‌عمر دارو و اثرات سمی آن می‌شود. نیمه‌عمر بیش‌تر از ۴ساعت با از بین رفتن بافت کبدی همراه است و نیمه‌عمر بیشتر از دوازده ساعت باعث اغما می‌شود.

مصرف صحیح استامینوفن

قرص استامینوفن را می‌توان سهولت بلع، خرد کرد. انواع خوراکی استامینوفن را با مقدار اندکی از مواد غذایی نظیر ماست یا مربا مخلوط کرد. برای استعمال راحت‌تر شیاف بهتر است آن را سی دقیقه در یخچال نگاه داشت، پوشش شیاف را برداشته، آن را با آب سرد مرطوب کرده، سپس در حالی که به یک پهلو خوابیده‌اید با انگشت خود شیاف را داخل مقعد کنید.

برای کودکان شربت‌های طعم دار استامینوفن در بازار موجود است. اگر یک نوبت دارو را فراموش کردید، می‌توانید به مجردی که آن را به یاد آوردید، آن را مصرف کنید. اما اگرنوبت بعدی رسیده است، نوبت فراموش شده را رها کرده به برنامه دارویی منظم خود بازگردید.

مصرف کم یا زیاد استامینوفن

میزان مصرف توصیه‌شده برای بزرگ‌سالان و بچه‌های بالای دوازده سال سیصد و سی و پنج تا ششصد و پنجاه میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت در صورت نیاز است. این میزان برای بچه‌های ۶ تا ۱۱ سال صد و پنجاه تا سیصد میلی‌گرم ۳ تا ۴ بار در روز است. تعیین میزان مصرف دارو برای بچه‌های زیر ۶ سال باید با مشورت پزشک صورت گیرد. توجه داشته باشید که فرآورده‌های مختلف این دارو دارای مقادیر متفاوتی استامینوفن هستند.

آن روی سکه این دارو

استامینوفن عوارض جانبی کمی دارد. شایع‌ترین عارضه آن سبکی سر است. بعضی افراد ممکن است دردی در کمر احساس کنند. همچنین به طور نادر باعث بروز واکنش‌های آلرژیک می‌شود. هر فردی که پس از مصرف استامینوفن، جوش، تورم یا تنگی نفس پیدا کرد، باید مصرف دارو را قطع کرده و فوراً به پزشک مراجعه کند. دیگر اثرات جانبی نادر عبارت‌اند از: زردی پوست یا چشم‌ها، خونریزی یا کبودی غیرمعمول، ضعف، خستگی، مدفوع سیاه یا خونی، ادرار خونی یا کدر و کاهش ناگهانی مقدار ادرار.

از کار افتادگی کبد

دانشمندان پس از آنکه معلوم شد مسکن استامینوفن یکی از علل عمده از کار افتادگی کبد در آمریکا بوده است، نسبت به عواقب مصرف زیاد این دارو هشدار داده‌اند. به گفته محققان موارد سالانه از کارافتادگی کبد در اثر مصرف استامینوفن از بیست و هشت درصد در سال هزار و نه‌صد و نود و هشت به پنجاه و یک درصد در سال دو هزار و سه افزایش‌یافته است. کارشناسان می‌گویند اعمال محدودیت بر فروش این دارو در انگلستان به کاهش موارد از کار افتادگی کبد در این کشور کمک کرده است.

گروه مطالعه از کارافتادگی حاد کبد در آمریکا، که با شرکت پژوهشگران از دانشگاه‌های مختلف این کشور تشکیل شد، داده‌های ششصد و شصت و دو بیمار که در فاصله سال‌های هزار و نه‌صد و نود و هشت تا دو هزار و سه به خاطر ازکارافتادگی حاد کبد بستری و درمان شده بودند را تجزیه و تحلیل کرد. از میان دویست و هفتاد و پنج موردی که به مصرف استامینوفن مربوط می‌شد، چهل و هشت درصد آنها غیرعمدی، چهل و چهار درصد ناشی از تلاش برای خودکشی و باقی نامعلوم بود. معلوم شد افرادی که دچار مسمومیت غیرعمدی شده بودند چندین داروی مختلف که حاوی استامینوفن بوده است را مصرف کرده‌اند. محققان دریافتند که مصرف ده گرم استامینوفن در روز – معادل بیست قرص پانصد میلی گرمی – می‌تواند باعث از کار افتادن کبد شود.

استامینوفن و آسم

در پژوهشی که از سوی موسسه ملی پژوهشی آزمایشی بهداشت و تغذیه دانشگاه ناتینگهام انگلیس صورت گرفته است، محققان دریافتند که مصرف دائم و بدون تجویز مسکن استامینوفن، خطر ابتلا به آسم و بیماری مزمن گرفتگی ریوی را افزایش داده و در صورت مصرف روزانه باعث آسیب فعالیت ریه‌ها می‌شود.

پژوهشگران حدود سیزده هزار و پانصد آمریکایی را طی سال‌های هزار و نهصد و هشتاد و هشت تا هزار و نهصد و نود و چهار از نظر میزان مصرف آسپرین، استامینوفن و ایبوپروفن مورد مطالعه قرار دادند. به گفته این محققان، مصرف میزان بالای استامینوفن میزان آنتی‌اکسیدان <گلوتاتیون> را در بافت شش‌ها کاهش می‌دهد که این امر منجر به آسیب ریه و بروز بیماری‌های تنفسی و آسم می‌شود. در این مطالعات در مورد سایر مسکن‌ها از جمله آسپرین و ایبوپروفن این نتایج به‌دست نیامد.

استامینوفن و تاثیرات بر روح و روان

مطالعات انجام شده نشان می‌دهد افرادی که استامینوفن مصرف می‌کنند کمتر دلسوز هستند و نشانه های همدلی در آنها کمتر دیده می‌شود. اغلب احساسات آنها دست خوش تغییر شده است. استامینوفن احساسات را به شدت کاهش می‌دهد و زندگش مشترک را سرد می‌کند.

مطالعات متعددی در خصوص مصرف استامینوفن و اثرات روانی آن انجام شده که در نتیجه اغلب آنها افرادی است که از لحاظ احساسی سرد هستند. استامینوفن موجب افزایش خطر ابتلا به انقباض دستگاه گوارش فوقانی نیز می‌شود.
برای درمان سردرد و دیگر دردهای بهتر است که راه حل های جایگزینی مانند استفاده از گیاهان آرامبخش که مسکن طبیعی مورد استفاده قرار گیرد.

مصرف استامینوفن در دوران حاملگی

استفاده از این قرص در دوران حاملگی می تواند تاثیر مستقیم و جدی روی سلامت جنین بگذارد مانند بروز مشکلاتی مانند اوتیسم و بیش فعالی.

محققان در اسپانیا بیش از ۳ هزار جفت مادر و کودک را مورد بررسی دادند، هشتاد و هشت درصد این کودکان یک ساله بودند و بقیه کودکان در سن ۵ سالگی مورد ارزیابی اختلالات طیف اوتیسم و علائم بیش فعالی قرار گرفتند. مادرانی که در طول بارداری دوز زیادی استامینوفن مصرف کرده بودند کودکانشان از سنین پایین علائم بیش فعالی و اوتیسم را بروز داشتند.

کودکان ۵ ساله‌ای که در این مطالعه مورد آزمایش قرار گرفته بودند در معرض خطر بالاتر بیش فعالی و تکانش گری بودند. این کودکان در معرض مداوم به طور خاص عملکرد ضعیف‌تری در آزمون کامپیوتری، اندازه‌گیری توجه و پردازش سرعت بصری نشان دادند.

در این آزمایش پسران بیشتر در معرض علائم طیف اوتیسم بودند. پاراستامول یا استامینوفن تکانه‌های عصبی این کودکان را تشدید می‌کند و بعد از تولد شاید هنگام مصرف پاراستامول احساس کنند دردشان تکسین یافته اما به‌مرورزمان، چون در دوره جنینی در معرض استامینوفن بودند تأثیرات منفی در مغزشان ایجاد می‌شود.

همچنین پاراستامون ممکن است زمانی که این کودکان به مرز نوجوانی و دوره بلوغ می‌رسند اثرات مخرب خود را نشان دهد و در توسعه سیستم ایمنی بدنشان نقص ایجاد کند.
مطالعات نشان داد قرار گرفتن جنین در دوران بارداری در معرض گسترده پاراستامول یا استامینوفن در دورانی که جنین در رشد در رحم مادر به سر می‌برد در اوایل کودکی کودکان مبتلابه ADHD یا بیش فعالی می‌شوند از این‌رو زنان در زول دوران بارداری باید به توصیه‌های درمانی توجه خاصی نشان دهند.

مصرف بیش از حد استامینوفن

مصرف بیش از حد استامینوفن سبب تهوع، استفراغ، تعریق و خستگی می‌شود. استامینوفن نباید بیش از ۴ گرم ۴ هزار (میلی گرم) در بیست و چهار ساعت مصرف شود، چون ممکن است به کبد صدمه بزند.در صورتی‌ که‌ به‌ مصرف‌ بیش‌ از حد استامینوفن‌ شک‌ کردید، حتی‌ در صورت‌ عدم‌ وجود هرگونه‌ علامت‌ مسمومیت‌ از اورژانس‌ تقاضای‌ کمک‌ کنید. درمان‌ مسمومیت‌ باید هرچه‌ زودتر آغاز شود. در صورتی‌ که‌ درمان‌ مصرف‌ بیش‌ از حد ‌استامینوفن‌ ظرف‌ ۲۴ ساعت‌ اول‌ آغاز نشود، ممکن‌ است‌ نتوان‌ از آسیب‌ کبدی‌ یا ‌مرگ‌ جلوگیری‌ کرد.

نظرکارشناسی دکتر داروساز

یک دکتر داروساز، گفت: قرص سرماخوردگی علاوه بر استامینوفن، داروی ضد حساسیت هم دارد و افراد بهتر است مرتب فشارخون را اندازه گیری کنند زیرا اثر داروی فشارخون را کم می‌کند.

دکتر نوشین محمدحسینی افزود: اگر شما ۱، ۲ و ۳ روز استامینوفن مصرف کردید و سردردتان بهتر نشد و دلیل سردردتان را نمی‌دانید باید به پزشک مراجعه کنند. مشکل دیگر این است که وقتی شما مسکن را بی‌رویه مصرف می‌کنید ممکن است علائم یک بیماری را پوشش دهید.

وی با اشاره به تفاوت‌های استامینوفن کدئین دار و ساده، ادامه داد: در علم داروسازی، اصطلاحی داریم به نام سی نرژیسم یا هم‌افزایی برخی داروها ۱ تأثیر خودشان دارند و در کنار داروی دیگر اثرشان بیشتر می‌شود.

محمدحسینی ادامه داد: به‌طور نمونه استامینوفن ساده سیصد و بیست و پنج میلی‌گرم یک اثر درمانی دارد وقتی به آن ده میلی گرم کدئین اضافه شود اثر آن سیصد و بیست‌وپنج میلی‌گرم بسیار زیاد می‌شود، اگبر اثر بیشتر استامینوفن نیاز داریم، اما نخواهیم از دوز بیشتر استامینوفن به علت سمیت کبدی استفاده کنیم، در این موارد از استامینوفن کدئین دار استفاده می‌کنیم و این در هنگام دردهای شدیدتر استفاده می‌شود.

وی اظهار کرد: استامینوفن کدئین دار otc نیست ولی استامینوفن ساده داروی otc است. به علت اینکه مصرف کدئین برای بسیاری از افراد مضر است.

این داروساز در پاسخ به این پرسش که چه افرادی نباید از کدئین استفاده کنند، گفت: افرادی که یبوست دارند. افرادی که احتمال وابستگی به کدئین دارند. افرادی که دوره پس از درمان ترک اعتیاد را می‌گذرانند و افرادی که از داروهای خاص استفاده می‌کنند که احتمالاً این داروها با کدئین تداخل دارند.

وی تأکید کرد: در بیمارانی که شیمی‌درمانی می‌شوند پزشک ممکن است ترجیح دهد از استامینوفن پانصد میلی‌گرم استفاده کند ولی از استامینوفن کدئین دار استفاده نکند.

محمد حسینی ادامه داد: استامینوفن کدئین دار ممکن است بر دید فرد بخصوص در حال رانندگی کردن و کار با دستگاه‌های دقیق، اثر گذار باشد. مصرف بی رویه و بدون حساب آن ممکن است وابستگی ایجاد کند.

این داروساز اظهار کرد: برخی از مسکن‌ها سمیّت کبدی دارند و برخی از آنها سمیّت کلیوی دارند. بنابراین هنگام مصرف مسکن‌ها، اگر امکان مراجعه به پزشک ندارید حتی‌الامکان با داروساز مشورت کنید و اگر بیماری زمینه‌ای دارید مثلاً بیماری‌های قلبی، کلیوی یا کبدی هنگام خرید دارو otc با دارو ساز مشورت کنید.

تداخل دارویی

استامینوفن ممکن است با داروهای دیگر تداخل پیدا کند. در این حالت ممکن است اثر ۱ یا هر ۲ دارو تغییر کند یا عوارض جانبی داروها تشدید شود.

ازجمله داروهایی که با استامینوفن تداخل دارند، می‌توان به الکل، ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی (مانند آسپرین بروفنو …) داروهای ضدبارداری خوراکی، فنی توئین، وارفارین، کلستیرامین، ایزونیازید و زیدو وودین اشاره کرد.

برای جلوگیری از بروز عوارض بهتر است قبل از استفاده همزمان استامینوفن با دیگر داروهای تجویزشده و یا بدون نسخه با ۱ پزشک مشورت کنید.

توصیه‌های آخر

فقط به مقدار توصیه‌شده توسط پزشکتان استامینوفن مصرف کنید. برچسب روی دارو را بخوانید و از دستوراتش پیروی کنید. استامینوفن را نباید بیش از ده روز ۵ (روز در بچه‌ها) برای تسکین درد و بیش از ۳ روز برای کاهش تب استفاده کنید البته اگر با دستور پزشک باشد، مجاز هستید. شیاف‌های استامینوفن را در یک جای خنک نگا ه دارید،‌ ولی شیاف و انواع مایع استامینوفن (قطره و شربت) را منجمد نکنید.

سیگار ممکن است با اثر استامینوفن تداخل کند. سیگاری‌ها ممکن است به مقادیر بیشتری از دارو نیاز داشته باشند اما نباید بیش از میزان توصیه شده روزانه مصرف کنند. استامینوفن را دور از دسترس کودکان، دور از حرارت، نور مستقیم و حرارت مرطوب نگاه‌دارید (در چنین شرایطی استامینوفن فاسد می‌شود.)

اگر استامینوفن را به سبب درد، تب یا گلودرد مصرف می‌کنید در صورت باقی ماندن علائم یا بدتر شدن آنها با پزشک تماس بگیرید. از دو ترکیب حاوی استامینوفن به‌طور همزمان استفاده نکنید. افرادی که به مقدار زیاد الکل مصرف می‌کنند باید حتی‌الامکان از مصرف این دارو پرهیز کنند چون مصرف همزمان الکل و استامینوفن خطر آسیب کبدی را به دنبال دارد.

استامینوفن تاریخ گذشته را دور از دسترس کودکان در توالت دور بریزید.‌ استامینوفن نتایج برخی از آزمایش‌های پزشکی را تغییر می‌دهد بنابراین باید مصرف آن را چند روز قبل از آزمایش موردنظر قطع کرد. برچسب روی سایر داروهای بدون نیاز به نسخه را بخوانید تا مطمئن شوید که در آنها استامینوفن یا دارویی که با استامینوفن تداخل کند، وجود نداشته باشد.

هر فردی که بیشتر از ۳ نوشیدنی الکلی در روز می‌نوشد، افرادی که بیماری کبدی یا کلیوی و یا عفونت کبدی دارند و زنان باردار یا شیرده باید تحت نظر پزشک استامینوفن مصرف کنند.

انتهای پیام/