علوم ورزشی، رشته‌ای با محیط‌های کاری فراوان/ تربیت مهندسان مرتبط با علوم ورزش ضروری است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا از خمینی‌شهر، یکی از مزیت‌های بارز و ویژگی‌های شاخص دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر، وجود مجموعه بزرگ تربیت‌بدنی همراه با رشته‌های تحصیلی ورزشی است که در واحدهای دانشگاهی استان اصفهان کم‌نظیر است. در همین راستا گفتگوی خبرنگار آنا با الهیار عرب‌مؤمنی دکتری تربیت‌بدنی و علوم ورزشی و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر را پی می‌گیریم.

*شرحی از رشته علوم ورزشی و سرفصل‌های آن را برای علاقه‌مندان بیان کنید.

- علوم ورزشی یکی از شاخه­‌های علوم انسانی و از رشته‌های پایه دانشگاهی است که از جایگاه و منزلت ویژه‌ای برخوردار است. این رشته با تندرستی و سلامت پیوند یافته و اثر و نقش آن در سلامت جسمی و روانی افراد جامعه غیر قابل انکار است. لذا، تربیت نیروی انسانی متعهد و متخصص در این رشته ضروری است.

تربیت‌بدنی و علوم ورزشی ماهیتی میان‌رشته‌‌ای دارد که از علوم مختلف مانند؛ زیست‌شناسی، آناتومی، فیزیولوژی، فیزیک، شیمی و روانشناسی برای تقویت و تربیت جسم و روان انسان استفاده می‌­کند. دروس این رشته دانشگاهی عمدتاً جنبه نظری و عملی دارد. تعداد واحدهای دوره کارشناسی علوم ورزشی پیوسته مشتمل بر 136 واحد درسی است. این رشته از یک طرف شامل دروس رشته‌­های پایه­ پزشکی است، به طوری که فارغ‌التحصیل آن حداقل تا حد دانش و اطلاعات علمی یک پزشکیار با جسم انسان آشنا می­‌شود و از طرف دیگر بخشی از دروس این رشته شامل علوم تربیتی و دروس عمومی است تا دانشجوی این رشته با برنامه‌های تربیتی و پرورشی آشنا شده و بتواند به عنوان یک معلم یا مربی با ورزشکاران یا دانش­‌آموزان به‌درستی برخورد کند و نهایتاً یک قسمت مهم دروس این رشته شامل علوم مربوط به ورزش می‌­شود.

به عبارتی دیگر دانشجو برای کسب مهارت در رشته‌های مختلف ورزشی مانند؛ فوتبال، والیبال، هندبال، شنا و ... به‌صورت تئوری و عملی آموزش می­‌بیند و واحدهای درسی مانند؛ فیزیولوژی ورزرش، آناتومی، حرکت‌شناسی، حرکات اصلاحی، تغذیه ورزش و ... را می‌گذراند تا از نظر علمی در این رشته دانش کافی کسب کرده و توانایی تحقیق و پژوهش در علوم ورزشی را به دست بیاورد.

امکان ادامه تحصیل در رشته علوم ورزشی تا مقطع دکتری در گرایش‌­های فیزیولوژی ورزشی، رفتار حرکتی، آسیب‌شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی، تغذیه ورزش، مدیریت ورزشی، روانشناسی ورزشی و چند گرایش دیگر نیز وجود دارد.

* معرفی مختصری هم از رشته مهندسی ورزش داشته باشید.

- مهندسی ورزش، رشته‌ای جذاب و پرکاربرد و نوبنیاد است که چندسالی بیشتر از مطرح‌شدن آن به عنوان رشته دانشگاهی نمی‌گذرد. این رشته، شاخه‌ای از علم تربیت‌بدنی است که هدف آن تربیت نیروی انسانی با مهارت‌های مهندسی بوده که بتوانند علم مهندسی را در ورزش کاربردی کنند.

درواقع این رشته تلاش دارد با به‌کارگیری روش‌ها و ابزار مهندسی عملکردها و اجراهای ورزشی را ارتقا و بهبود بخشد. به بیانی دیگر، این رشته دانشگاهی تخصصی است که به ورزش از زاویه مهندسی نگاه می‌کند و تمرکز آن روی طراحی فضاها و اماکن ورزشی نظیر؛ تهویه مطبوع، کف‌پوش‌ها، نور و صدا و طراحی و ساخت ابزارهای ورزشی مانند؛ وسایل بازیکنان شامل؛ لباس، کفش، کلاه و تجهیزات ورزشی مانند؛ کلاه دوچرخه‌سواری، ویلچرهای ورزشی، وسایل کوه‌نوردی و غواصی، انواع توپ‌های ورزشی و به‌طور خلاصه همه وسایل و امکاناتی در ورزش‌های مختلف موردنیاز است چراکه در ورزش تنها عوامل انسانی مانند؛ وضعیت روحی و فیزیولوژی ورزشکار مطرح نیست بلکه شاخص‌هایی مانند طراحی کفش و لباس ورزشکار، مواد به‌کاررفته در آنها، وسایل و تجهیزات ورزشکاران هم مطرح هستند که بدون اصول مهندسی، بهره‌برداری از آنها امکان‌پذیر نیست. علاوه بر این، این رشته به تحلیل بیومکانیکی حرکات ورزشکاران و استعدادیابی ورزشی نیز توجه دارد.

به طور خلاصه محورهای اصلی مورد بحث در این رشته؛ طراحی، ساخت و راه‌اندازی دستگاه‌های ورزشی، طراحی و ساخت ورزشگاه‌ها و اماکن ورزشی، طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات ورزشی و بهینه‌سازی آنها بر اساس نیاز ورزشکاران، انجام تست‌های آزمایشگاهی مربوط به رفتار ورزشکاران و وسایل و تجهیزات ورزشی و استانداردسازی آنها و استعدادیابی از طریق اندازه‌های ارگونومی بدن هستند. ضمن اینکه بیشتر دروسی که در این رشته تدریس می‌شود مربوط به مهندسی برق، الکترونیک، مکانیک، معماری و مهندسی پزشکی است.

واحدهای درسی مانند؛ مبانی مهندسی ورزش، کامپوزیت‌ها و کاربرد آن در مهندسی ورزش، تغذیه ورزشی، استاتیک و مقاومت مصالح، آزمایشگاه الکترونیک، دینامیک، رباتیک، ضایعات حرکتی، اصول طراحی تجهیزات ورزشی، حس لامسه مصنوعی در مهندسی پزشکی، تکنیک‌های آزمایشگاهی در بیومکانیک حرکت، ارتزها و پروتزهای ورزشی و مهندسی فاکتورهای انسانی و ارگونومی در این رشته تدریس می‌شود.

* اکنون کدامیک از دانشگاه‌های کشور در این رشته دانشجو می‌پذیرند؟

- اکنون این رشته پس از دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر فقط در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران دایر است و دانشگاه صنعتی امیرکبیر هم به عنوان گرایشی از مهندسی پزشکی در این رشته دانشجو می‌پذیرد. در ضمن در دانشگاه‌های کشورهایی مانند؛ ایرلند، ملبورن، مالزی، آلمان و انگلستان هم این رشته ارائه می‌شود.

* مزیّت دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر در زمینه پذیرش دانشجو در این رشته‌ها چیست؟

- این واحد دانشگاهی از نظر فضاها و امکانات ورزشی از بهترین دانشگاه‌های استان اصفهان است. امکاناتی مانند، سالن‌های چندمنظوره، سالن رزمی، سالن کشتی، سالن تنیس روی میز، سالن ژیمناستیک، سالن بدنسازی و مجموعه ورزشی کامل شامل کلاس‌های آموزشی و همه امکانات لازم برای ارائه دورس مختلف تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، علاوه بر اینها، این دانشگاه دارای فضاهای ورزشی روباز نظیر؛ زمین چمن، پیست دو و میدانی استاندارد با همه امکانات، زمین‌های والیبال، بسکتبال، هندبال و فوتسال به‌طور جداگانه است که این امکانات کم‌نظیر و فوق‌العاده، دانشگاه آزاد اسلامی خمینی‌شهر را منحصربه‌فرد کرده است.

علاوه بر اینها، این دانشگاه با داشتن دانشکده‌های مکانیک، فنی مهندسی و عمران دارای کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های مجهز و پیشرفته فنی در رشته‌های برق، مکانیک، سیالات، عمران و مهندسی پزشکی است و سایر زیرساخت‌های لازم برای رشته مهندسی ورزش را نیز داراست به‌طوری که چنین امکاناتی را در کمتر دانشگاهی سراغ داریم.

در یک کلام، هر آنچه برای این رشته ورزشی مورد نیاز است در این دانشگاه مهیا است. سعی کرده‌ایم همواره از مجرب‌ترین و شاخص‌­ترین استادان تربیت‌بدنی و علوم ورزشی استفاده کرده و امیدواریم در آینده‌­ای نه چندان دور بتوانیم زمینه ایجاد گرایش‌های مختلف علوم ورزشی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری را فراهم کنیم.

ویژگی‌های خوب این دانشگاه باعث جذب دانشجویان مستعد و بسیار خوبی در زمینه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی شده است به‌طوری که اکنون دانشجویانی عضو تیم ملی و دارای عنوان‌های جهانی و کشوری در رشته‌های مختلف ورزشی در این دانشگاه تحصیل می‌کنند و جزء افتخارات ما هستند.

* به‌لحاظ کاربرد و تأثیرگذاری رشته مهندسی ورزش و نقش دانش‌آموختگان آن در جامعه چه نکاتی قابل توجه است؟

- امروزه ورزش به عنوان یکی از ده صنعت برتر جهان مطرح است، به همین علت علم مهندسی ورزش در دنیا اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. با این وجود این رشته هنوز در کشور ما به جایگاهی که شایسته آن بوده نرسیده است، اما با توجه به پیشرفت رشته‌های ورزشی در ایران و افزایش تقاضا در ورزش برای تجهیزات و فضاهای استاندارد ورزشی و با توجه به این موضوع که در دنیای ورزش رقابتی، کوچک‌ترین تغییر در تجهیزات می‌تواند سبب تغییر چشمگیر در شکست و پیروزی‌ها شود، نیاز به این رشته روز به روز بیشتر خواهد شد و آینده خوبی را می‌توان برای این رشته متصور بود.

به عبارتی دیگر، هرروز شاهد به‌کارگیری فناوری‌های جدید برای طراحی، ساخت و تولید تجهیزات ورزشی هستیم و مهندسی ورزش توانسته با در نظر گرفتن ماهیت ورزش و نیاز ورزشکاران تجهیزات بسیار مناسبی را طراحی و تولید کند. با پیشرفت علوم ورزشی و بالارفتن مهارت ورزشکاران نیاز به بهترشدن تجهیزات و وسایل ورزشی ضروری است.

با ورود فناوری به ورزش و شکل‌گیری نگاه فنی و مهندسی به آن تغییرات شگرفی در تمام زمینه‌های ورزش نیز به وجود آمده است. لذا تربیت مهندسانی که بر همه علوم مرتبط با ورزش تسلط داشته باشند از نیازهای روز کشور است. دانش‌آموختگان مهندسی ورزش تخصص لازم در زمینهٔ فناوری ورزشی در جنبه‌های مختلف را کسب کرده و با استانداردهای روز دنیا آشنایی کامل دارند. بنابراین می‌توانند برای کشورمان استاندارد تعیین کرده و در این حیطه حضور فعال داشته باشند. ضمن اینکه آنها قادرند برای ساخت وسایل و تجهیزات ورزشی محاسبه و برنامه‌ریزی و استاندارد دستگاه‌ها و ابزارهای وارداتی را نیز کنترل کنند.

* بازار کار این رشته‌ها در شرایط فعلی کشورمان چگونه است؟

-فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی ورزش می‌توانند در زمینه استعدادیابی در رشته‌های مختلف ورزشی که در ورزش امروزی ضروری است، فعال باشند و زمینه‌های پیشرفت ورزش قهرمانی در کشور را فراهم کنند. با توجه به مطالب عنوان‌شده به نظر می‌رسد این رشته می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور به یکی از قطب‌های ورزش کشور تبدیل شده و بازار کار خوبی داشته باشد، ولی متاسفانه آشنانبودن مجموعه‌ها و باشگاه‌های ورزشی و فدراسیون‌ها با مهندسی ورزش، کمی این رشته را با مشکل مواجه کرده است. اگر دانش‌آموختگان این رشته بر داشته‌ها و آموخته‌های خودشان تمرکز کنند و اسیر ساختارهای اداری نشوند، می‌توانند با کارآفرینی، تولید، ایجاد مراکز دانش‌بنیان، اختراع، آنالیز و ساخت تجهیزات ورزشی آینده کاری خود را تضمین کنند.

علوم ورزشی هم از معدود رشته‌هایی دانشگاهی است که تقریبا تمام افراد جامعه (کوچک و بزرگ، زن و مرد)، سازمان‌ها، نهادهای کوچک و بزرگ، ارگان‌های خصوصی و دولتی و همه و همه با آن در ارتباط هستند و به نوعی می‌توان گفت نیازمند به این رشته هستند. چون همان‌طور که عنوان شد، سلامتی و تندرستی افراد با این رشته گره خورده است و این اصل مهمی است. بنابراین چون دامنه نفوذ و فعالیت آن بسیار وسیع و گسترده است، می‌توان محیط‌های کاری فراوانی را در حیطه‌های تخصصی و عمومی برای این رشته متصور شد.

به عنوان مثال، فارغ‌التحصیلان کارشناسی علوم ورزشی می­‌توانند، تدریس دروس تربیت‌بدنی در مدارس و مراکز آموزشی را به عهده بگیرند و یا به عنوان کارشناس تربیت‌بدنی در سازمان­‌های دولتی، فدراسیون­‌های ورزشی و دیگر نهادها و مراکز ورزشی فعالیت کنند. این فارغ‌التحصیلان می‌توانند به‌عنوان مربی و مسئول ورزش در وزارتخانه‌ها و سازمان‌‌هایی که بخش تربیت‌بدنی دارند هم فعالیت کنند.

علاوه بر اینها این دانش‌آموختگان می‌توانند به‌عنوان مربی در باشگاه‌های ورزشی خصوصی مشغول کار شوند و یا به عنوان معلم، مربی، کارشناس یا مربی بدنسازی فعالیت کنند ضمن اینکه یکی از حیطه‌های کاری که امروزه نیاز به آن به‌شدت احساس می‌شود، کار با افراد خاص مانند؛ معلولان و جانبازان، سالمندان، کودکان خاص (بیش‌فعال، اوتیسم و ....)، بازتوانی و حرکات اصلاحی در مراکز درمانی است. کارشناسان تربیت‌بدنی قادرند با ورود به این حیطه‌ها و آموزش‌های مختصر اولیه ضمن خدمت و کمک به این افراد، بازار کار خوبی را برای خود فراهم کنند.

موقعیت‌های شغلی متنوع دیگری هم که بیان تک‌تک آنها از حوصله این مجال خارج است برای این دانش‌آموختگان وجود دارد و البته با ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر این موقعیت‌های شغلی به لحاظ کمی و کیفی افزایش خواهد یافت.

به طور کلی در شرایط امروزه رشته تربیت‌بدنی به لحاط بازار کار یکی از بهترین رشته‌های دانشگاهی است. با این اوصاف به جرات می‌توان گفت، فارغ‌التحصیلان این رشته اگر افراد فعالی باشند، هیچ وقت بیکار نمی‌مانند؛ زیرا با توجه به شرایط عنوان شده نیاز نیست منتظر بمانند، دیگران آنان را به کار دعوت کنند، بلکه خود می‌توانند کارآفرینی کرده و مشغول به کار شوند. در پایان بد نیست به این نکته هم اشاره شود که تعداد زیادی از دانشجویان اکنون ما حتی قبل از فارغ‌التحصیلی توانسته‌اند کار مرتبط با رشته خود را پیدا کنند و مشغول بکار شوند.

انتهای پیام/4062/