۴ دهه دیگر حاشیه‌ها چاق‌تر از شهر‌ها می‌شود

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، در حالی که اقدامات انجام‌شده در راستای کنترل آسیب‌های اجتماعی در برابر سرعت رشد و دگرگونی این آسیب‌ها جامانده، حاشینه‌نشینی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بستر‌های آسیب‌های اجتماعی رو به گسترش گذاشته شده است. به طوری که براساس اعلام سازمان ملل، جمعیت آلونک‌نشینی و حاشیه‌نشینی در شهر‌ها تا سال ۲۰۵۰ دوبرابر می‌شود. پیشتر نیز وزیرکشور با تأیید این خبر بروز خشکسالی و تغییرات اقلیمی در کشور را به عنوان اصلی‌ترین عامل آن برشمرده است. با وصف این خبر در شرایطی که شورای اجتماعی کشور تنها سه ماه دیگر فرصت دارد تا گزارش سالانه خود را به رهبر انقلاب ارائه کند، خبر بدی به شمار می‌رود.

مطالعات مبتنی بر آینده‌پژوهی گواهند که دهه‌های آینده میلادی جهان شاهد تغییر ساختار و بازمهندسی زمینه‌های انسانی و زیستی خواهد بود. این تغییرات اگرچه به ندرت به جابه‌جایی مرز‌های جغرافیایی و محدوده‌های حکمرانی نظامات سیاسی منجر می‌شوند ولی با این حال جوامع را نیازمند الگو‌های تازه مدیریت منابع می‌کنند. یکی از این پدیده‌ها، مهاجرت است که در طول تاریخ با شتاب متفاوت صورت گرفته است. زندگی بهتر رؤیایی است که افراد و خانواده‌ها را مجبور به جابه‌جایی می‌کند و این ارتباط مستقیم با توزیع و تراکم، امکانات رفاهی و زیستی را در سرزمین‌های مختلف دارد. کشور ما نیز طی هفت دهه اخیر، بالاترین شتاب مهاجرت از روستا‌ها و شهر‌های کوچک به سمت شهر‌های بزرگ را تجربه کرده است. منتها دلیل این مهاجرت‌ها همیشه یک مسئله نبوده است؛ تحصیل، اشتغال و مسکن درصدر دلایل مهاجرت به شهر‌ها بوده، اما تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های اخیر باعث شده دسترسی به امکانات زیستی از جمله آب کم‌کم صدر فهرست دلایل مهاجرت در کشور‌های دچار کم‌آبی از جمله کشور ما را از آن خود کند. به طوری که عبدالرضا رحمانی‌فضلی، هفته گذشته نسبت به مهاجرت عظیم از شهر‌های دچار خشکسالی به مرکز و شمال کشور هشدار داد.

سکونتگاه‌های بی‌هویت بستر آسیب‌ها

از سوی دیگر، از آنجایی که شهر‌ها ظرفیت پذیرش همه مهاجران را ندارند، مسئله‌ای به نام حاشیه‌نشینی شکل می‌گیرد. موضوعی که دولت‌ها را با چالش ارائه خدمات سکونتی، اجتماعی و فرهنگی به ساکنان این مناطق مواجه می‌کند.
علاوه بر این، بی‌هویتی سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌های شهری و فقر چندزمینه‌ای ساکنان این مناطق، باعث‌شده به بستری برای رشد و تولید آسیب‌های اجتماعی تبدیل شود.

این در حالی است که طی سال‌های اخیر سرعت رشد آسیب‌های اجتماعی بیشتر از برنامه‌ها و اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی است که انجام‌شده و می‌شود و هنوز کشور درگیر آسیب‌های اجتماعی است که بخش قابل‌توجه آن متوجه روند مهاجرت‌ها و افزایش شهرنشینی است. بنابراین اینکه چهار دهه آینده حاشیه‌نشینی در شهر‌ها به دو برابر وضع موجود می‌رسد، خبر خوبی برای شورای اجتماعی کشور نیست آن هم در شرایطی که این شورا کمتر از سه ماه دیگر برای ارائه گزارش سالانه آسیب‌های اجتماعی به رهبر معظم انقلاب مهلت دارد.

این وضعیت را سیدمحسن طباطبایی مزدآبادی در نشست تخصصی رسانه و اقتصاد مقاومتی با عنوان ستاد مردمی اقتصاد و رسانه که اواخر هفته گذشته از سوی انجمن علمی اقتصاد شهری ایران در فرهنگسرای رسانه برگزار شد، اینطور تشریح کرد: تمامی پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش جمعیت شهرنشینی در آینده است و برنامه‌ریزان و تصمیم‌سازان شهری باید خود را مهیای این مهم کنند که در آینده نزدیک با شهر‌های متراکم‌تر و پرجمعیت‌تری رو‌به‌رو خواهند شد.

حاشیه‌نشینی از اضطرار تا لکه ننگ

طباطبایی با بیان اینکه در هر شهر بیش از ۵۰درصد مساحت آن به مسکن و ساختمان‌های مسکونی اختصاص می‌یابد، ادامه داد: فضا‌های مسکونی از نظر وسعت و اهمیت، بیشتر از دیگر کاربری‌ها مانند کاربری‌های تجاری، فضای سبز و فضای ارتباطی در حیات شهری ایفای نقش می‌کنند.

این مدرس دانشگاه متذکر شد: یکی از مشکلات فقیران شهری این است که اگر بین ارزش بالقوه سکونتگاه و درآمدشان تناسبی وجود نداشته باشد، سکونتگاه خود را به گروه‌های درآمدی بالاتر فروخته و به مساکنی با سطح پایین‌تر می‌روند.

به گفته وی، مطالعات نشان می‌دهد که افزایش جمعیت شهرها، کاهش مسکن عمومی و در نتیجه پدیدارشدن سکونتگاه‌های غیررسمی را به دنبال داشته است. این سکونتگاه‌ها در همه جای جهان رو به توسعه به چشم می‌خورند و افراد ساکن در چنین سکونتگاه‌هایی با نام‌های مختلفی خوانده می‌شوند. ماسکوتا در آفریقای شرقی، چتربازان در مکزیک، اشغالگران در اسپانیا، شیلی و آرژانتین، فاولادو در برزیل که بیشتر این اسامی در فرهنگ محلی لکه ننگ تلقی می‌شوند.

طباطبایی با تأکید بر اینکه مسکن اصلی‌ترین کاربری شهر و نقش مهمی در اقتصاد شهری را دارد، خاطرنشان کرد: تحقیقات نشان می‌دهد که ارتباط معناداری بین افزایش قیمت زمین و لغزش فقیران شهری به حاشیه‌ها وجود دارد. زمانی که عرضه زمین برای توسعه و گسترش شهر‌ها محدود باشد، طبقات متوسط نیز به سمت سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌ها نزول می‌کنند.

منبع: روزنامه جوان

انتهای پیام/4069/4028