کشف شواهد زندگی انسان نئاندرتال در میرک سمنان

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، حامد وحدتی نسب سرپرست هیأت کاوش در محوطه پارینه سنگی میرک، با بیان این مطلب، مهمترین اهداف اولیه این کاوش را دستیابی به عمق لایه‌های استقراری انسانی، تبیین آب و هوای دیرین منطقه و ارائه گاه‌نگاری مطلق برای استقرارهای انسانی اعلام کرد.

او با اشاره به این‌که نتایج به دست آمده از این کاوش، راه را برای دستیابی به تمامی اهداف یاد شده همواره کرد گفت: «بر همین اساس روشن شد که برخلاف برخی گمانه‌زنی‌های غیرکارشناسانه، پراکنش دست‌افزارهای محوطه میرک امری سطحی نیست.»

وحدتی نسب تصریح کرد: «در این کاوش استقرارهای انسانی به وضوح در اعماق 3 و 5 متری از سطح فعلی شناسایی شد و لایه استقراری که در 3 متری زیر زمین واقع شده است در این فصل در چندین مربع 1متر در 1 متر مورد کاوش روشمند باستان‌شناسی پارینه سنگی قرار گرفت. »

به گفته این باستان‌شناس، یافته‌های به دست آمده از لایه‌های استقراری قرارگرفته در عمق 3 متری زیرزمین به طور مشخص دارای تمامی ویژگی‌های سنت‌های رایج تراشه‌برداری در پارینه سنگی میانی بوده (فراوانی تکنیک ساخت لوآلوآ) و این امر انتساب آنرا به نوعی از انسان منقرض شده بنام انسان نئاندرتال قوت می‌بخشد.

سرپرست هیأت کاوش در محوطه پارینه سنگی میرک خاطرنشان کرد: «از دیگر دستاوردهای درخور توجه این کاوش می‌توان به دستیابی توالی‌های اقلیمی بر اساس جنس رسوبات اشاره کرد.»

وی افزود: «با مطالعه دیواره باز شده از نوک تپه تا عمق 3 متری از سطح زمین توالی‌های رسوباتی که در محیط‌های خشک و مرطوب شکل می‌گیرند مشخص شد.»

به گفته او یافته‌های رسوبی به وضوح نشان می‌دهد که محوطه کویری میرک روزگاری محیطی مرطوب و چه بسا به شکل تالاب یا نیمه جنگلی بوده است.

وحدتی نسب تصریح کرد: «بقایای جانوری یافت شده از گوزن و گاومیش در محوطه نیز در تایید این یافته‌های رسوبی است. »

سرپرست هیأت کاوش در محوطه پارینه سنگی میرک اظهار کرد: «این محوطه چندین دوره خشک و مرطوب را به توالی زمانی پشت سر گذاشته و گروه کاوش با نمونه‌برداری برای گاه‌نگاری مطلق در پی آن است که این ادوار را به دقت در بستره زمانی مشخص کند.»

وی گفت: «پس از پایان فصل نخست کاوش در تپه شماره 8 محوطه میرک، نمونه‌برداری‌های دقیق برای تکمیل بازسازی اقلیمی شمال کویر مرکزی و همچنین سن یابی شامل نمونه‌برداری رسوب‌شناسی، نمونه‌برداری گرده، نمونه‌برداری Micromorphology و نمونه‌برداری برای تعیین قدمت لایه‌های رسوبی و استقراری با استفاده از روش OSL انجام گرفت.»

این باستان شناس افزود: «در حین کاوش تعداد قابل ملاحظه‌ای دست‌افزار سنگی از کاوش در لایه‌های بر جای باستانی و قطعات استخوان جانوری به دست آمد.»

سرپرست هیأت کاوش در محوطه پارینه سنگی میرک تصریح کرد: «در کنار موارد یاد شده برای نخستین بار از تکنیک ژئومغناطیس برای ردیابی رسوبات دوران مرطوب در لایه‌های زیرین محوطه استفاده شد.»

او اظهار داشت: «در این طرح که با همکاری کوروش محمدخانی انجام گرفت مشخص شد که می‌توان با استفاده از این روش غیر مخرب به ردیابی لایه‌های رسوبی متفاوت در بستره محوطه پرداخت، این در حالی است که استفاده از این تکنیک تاکنون تنها برای ردیابی بناها و سازه‌های معماری رایج بوده است.»

این باستان شناس با اشاره به این‌که میرک در حاشیه شمالی کویر مرکزی ایران واقع شده است خاطر نشان ساخت: «میرک نخستین محوطه استقراری پارینه سنگی روباز در ایران است که مورد کاوش قرار گرفته است.»

وحدتی نسب با اشاره به این‌که میرک نخستین محوطه استقراری پارینه سنگی روباز در ایران است که مورد کاوش قرار گرفته است عنوان کرد: «در این کاوش سعی بر آن بوده تا با انجام تمامی آزمایشات تکمیلی تصویری روشن از قدمت حضور و وضعیت اقلیمی محوطه میرک ارائه شود.»

وی گفت: «گاهنگاری مطلق لایه‌های استقراری در کنار بازسازی اقلیمی 100 هزار سال گذشته حاشیه شمالی کویر مرکزی راه را برای انجام دیگر تحقیقات در ادوار پارینه سنگی این محدوده مهم جغرافیایی هموار ساخته و اجازه خواهد داد تا محوطه میرک همچون شاخصی برای ارائه گاهنگاری برای دیگر محوطه‌ها در حاشیه شمالی کویر مرکزی بکار گرفته شود.»

به گفته وحدتی نسب بر همین اساس، کار بر روی نمونه‌های رسوب‌شناسی، گرده، Micromorphology و OSL در مرکز ملی علوم کشور فرانسه (CNRS) و پژوهش بر روی دست افزارهای سنگی و بقایای جانوری توسط محققین ایرانی انجام خواهد گرفت.

وی با اشاره به اینکه نمونه‌های یاد شده به همراه همکاران فرانسوی این کاوش (ژیل بریون و گیوم ژامه) از مرکز ملی علوم فرانسه به این مرکز انتقال داده شد است اظهار امیدواری کرد: «با اتمام مطالعات آزمایشگاهی تصویری روشن‌تر از قدمت حضور انسان در این منطقه جغرافیایی به دست آید.»

به گفته این باستان‌شناس، کاوش فصل اول محوطه میرک تنها شروع کاری سخت و زمانبر بوده و ادامه پژوهش‌ها در این رابطه نیازمند ادامه کاوشها در این محوطه است.

محوطه های میرک و دلازیان که بنام تپه های میرک و دلازیان نیز خوانده شده‌اند، نخستین بار در خلال بررسی‌های باستان‌شناختی استان سمنان توسط مهریار و کبیری از کارشناسان استان سمنان در سال 1364 خورشیدی شناسایی و معرفی شدند. صرفنظر از شکل تپه‌ها مهمترین ویژگی این دو محوطه وجود پراکنش بسیار گسترده دست افزارهای سنگی بر روی سطح محوطه بود که مورد توجه هیأت بررسی کننده قرار گرفت و با دعوت از مرحوم عنایت الله امیرلو تصمیم به مطالعه دست افزارهای سنگی گرفته شد. با فوت نابهنگام امیرلو، اهمیت میرک و دلازیان از نقطه نظر باستان‌شناسی پارینه سنگی مغفول ماند و تنها با گمانه‌زنی در یکی از تپه‌های دلازیان سازه‌ای منتسب به دوره ماد به دست آمد. در سال 1387 برای نخستین بار نمونه‌برداری تصادفی توسط وحدتی نسب و روستایی از سطح محوطه دلازیان انجام گرفت و نتایج این پژوهش مقدماتی در کنگره باستان‌شناسی خاورمیانه کهن در دانشگاه ساپیانزای رم ارائه شد. متعاقبا در سال 1388 با صدور مجوز بررسی کامل این منطقه جغرافیایی، وحدتی نسب و تیم همراه به مدت یک ماه به شناسایی، نمونه‌برداری روشمند و طبقه بندی آثار به دست آمده از میرک و دلازیان پرداختند.

دومین فصل از طرح 5 ساله بررسی‌های پارینه سنگی شمال کویر مرکزی که با انجام کاوش در محوطه میرک سمنان با هدف بازسازی اقلیمی، رسوب‌شناسی، تدوین نحوه شکل‌گیری محوطه و ارائه گاه‌نگاری قطعی از تاریخ 5 تیر ماه به سرپرستی حامد وحدتی نسب دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس و همکاری متخصصان مرکز ملی علوم کشور فرانسه با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری شروع شده بود به پایان رسید.