چگونه مساحت ایران سالانه ۳۰میلی‌متر کم می‌شود/ یک نشانی عجیب از هضم مغول در فرهنگ ایران
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: ایرانی‌ها در یک یا دو دهه آینده بزرگترین لابی فرهنگی جهان خواهند شد که به‌خلاف لابی صهیونیست‌ها نیاز به زدوبند و تعریف منافع مشترک نداشته بلکه لابی کاملاً طبیعی و مؤثر در خروج ایران از انزوای جهانی در بعد فرهنگی است.
به گزارش گروه رسانه های دیگر آنا، سید محمد بهشتی ــ رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در یازدهمین نشست تخصصی "ایران کجاست، ایرانی کیست" جامعه ایرانی‌های مهاجر را در خروج ایران از انزوای جهانی در بعد فرهنگی و فارغ از بحث سیاسی و اقتصادی مؤثر دانست و اظهار داشت: این جامعه به‌رغم موجودیت مستقل نسبت به سرزمین مادری هم تعلق خاطر داشته و بی‌تفاوت نیست و می‌تواند به سرپلی برای برقراری دوباره تعاملات جهانی تبدیل شود.به‌گفته بهشتی، جامعه تحصیلکرده گویی معتقد است نسبت‌های عناصر طبیعی این سرزمین اعتباری است و گاهی اوقات با انتقاد از این سرزمین، آن را پرغلط دانسته و ابراز تعجب می‌کنند که در اینجا ابرها بعد از طی مسافت زیادی بر فراز اقیانوس به کوههای زاگرس می‌رسند و این کوه‌ها مانع از ورود ابرها به فلات ایران می‌شوند و این ابرها بر زاگرسی می‌بارند که زمین ندارد و آب زیادی دارد در حالی که در مرکز فلات ایران دشت فراوان است اما آب نیست.
وی در ادامه به کوههای البرز به‌عنوان مانعی بر سر راه ورود ابرها از سمت دریای مازندران به فلات ایران اشاره کرد و گفت: کویر مرکزی و کویر لوت را در سرزمینمان به‌مثابه دو لکه ننگ به‌شمار می‌آوریم و شاهد این حرف، رفتار ما در یکصد سال گذشته با این سرزمین است.
بهشتی عمده طرح‌های توسعه‌ای را در راستای غلط‌گیری از ایران دانست و گفت: پروژه‌های عظیمی مانند سدسازی‌ها روی رودخانه‌های کارون و دز یا تونل کوهرنگ و موارد مشابه، همگی در واقع نوعی تلاش برای غلط‌گیری از این سرزمین بودند.
ارکان موجودیت واحد
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: ما سرزمین خود را به‌عنوان یک موجودیت واحد و یکپارچه به‌جا نمی‌آوریم و تلقی درستی از این سرزمین نداریم.
وی با تأکید بر موجودیت واحد سرزمین ایران از لحاظ طبیعی، تاریخی و فرهنگی، کوه دماوند را مثال زد و گفت: این کوه دارای یک موجودیت واحد بوده و یک پدیده با یک علت است.
بهشتی اندام‌وارگی را یکی از ویژگی‌های موجودیت واحد دانست و با اشاره به درخت گفت: اگرچه درخت یک موجودیت واحد دارد اما اجزای تشکیل‌دهنده آن با هم متفاوت بوده و نقش‌های مختلفی دارند در حالی که هر کدام از این اجزا جای مخصوص خود را دارند.
وی در ادامه اقتصاد را مجموعه منابعی تعریف کرد که یک محصول اپتیموم ارایه می‌کنند و گفت: وقتی چیزی یک موجودیت واحد پیدا می‌کند در واقع همه اجزا با هم وجه جدیدی یافته و شرایط اپتیموم را ارایه می‌کنند.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با تأکید بر اینکه در موجودیت واحد هیچ چیزی اتفاقی نیست، گفت: با تغییر یک جزء در موجودیت واحد همه اجزا به‌هم می‌ریزد چرا که همه اجزا با کل نسبت دارند.
بهشتی با بیان این نکته که موجودیت واحد، علت واحد دارد به وجود دو قاره بسیار بزرگ روی کره زمین در حدود 600 میلیون سال پیش اشاره کرد و گفت: حرکت این دو قاره باعث تغییر شکل زمین شده است و امروز چندین قاره داریم و حتی هندوستان از جنوب آفریقا جدا شده و به آسیا چسبیده و بر اثر فشاری که به قاره آسیا آورده کوههای هیمالیا به‌وجود آمده است.
وی با اشاره به اینکه ایران نیز شامل سه قطعه بوده است که بر اثر حرکت‌ها و تحت فشار سایر صفحات از جمله صفحه اوراسیا و شبه‌جزیره عربستان به‌صورت طبیعی و مداوم فشرده‌تر می‌شود، گفت: ایران حدود 23 تا 30 میلی‌متر در سال فشرده‌تر شده و از مساحتش کاسته و به ارتفاعش اضافه می‌شود.
بهشتی افزود: معمولاً جایی که فشار می‌آید گود می‌شود و اطرافش مرتفع می‌شود همان‌طور که در ایران گودی، خلیج فارس یا دریای مازندران و ارتفاعات، کوههای زاگرس یا البرز است.
ایران و الگوی شهرهای این سرزمین
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به الگوی شهرهای ایرانی با بارو، شارستان، کهن‌دژ و خندق اشاره کرد و گفت: در جغرافیای ایران هم تقریباً شاهد چنین الگویی هستیم، کوههای البرز و زاگرس و جبال بارز، باروهای ایران هستند و خلیج فارس، دریای عمان، فرات، دریای مازندران، رودخانه اترک، رود ارس نیز خندق‌های ایران هستند.
بهشتی شهرهای دامنه‌های البرز و شهرهای واقع در دامنه شرقی زاگرس مانند شیراز و اصفهان را شارستان دانست و گفت: در داخل فلات مرکزی، کهن‌دژ را داریم و کویر همچون یک مانع مهم عمل می‌کند، دور لکه‌های کویر مرکزی و کویر لوت، شهرها و روستاهایی با نقش کهن‌دژ داریم.
وی با ابراز این نکته که صندوقخانه هر شهری، کهن‌دژ است، گفت: صندوقخانه ما در ایران، اطراف کویر است و در این مناطق ارزشمندترین چیزهای سرزمین اعم از باورها، زبان، آیین‌ها و دانش را پنهان می‌کنیم.
عبور از هاضمه ایرانی
بهشتی با اشاره به میانه جهان بودن ایران گفت: با نگاهی به تاریخ می‌بینیم که همواره در تهاجمات اصلی در دنیا، ایران مسیر عبور بوده است و به همین دلیل به‌طور مثال اسکندر برای رسیدن به غرب باید ناگزیر از ایران عبور می‌کرد با این حال با توجه به وضعیت ایران، شرایطی ایجاد می‌شود که وقتی اسکندر از ایران عبور می‌کند توسط سرداران خودش به ایرانی بودن متهم می‌شود.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: کویر مرکزی به‌قدری سرعت را کند می‌کند که باعث می‌شود افراد واردشده به این سرزمین تحت تأثیر هاضمه فرهنگی ما قرار گیرند.
او در ادامه از اعراب مثال زد و گفت: هنگامی که اعراب به خراسان می‌رسند خلافت عباسی تشکیل می‌شود خلافتی که ایرانی‌شده حکومت خلفا است.
بهشتی درباره حمله مغول‌ها به ایران گفت: زمانی که مغول‌ها به تبریز می‌رسند تصمیم می‌گیرند در این سرزمین بمانند و مجبور می‌شوند به ایرانی‌ها اجازه دهند اداره امور را به‌دست بگیرند.
وی افزود: مغول‌ها در سال 609 به ایران حمله کردند و سلطانیه در سال 709 ساخته شد این در حالی است که در یک هکتار تزیینات زیر سقف سلطانیه هیچ اشاره‌ای به مغول وجود ندارد و همین امر نشان می‌دهد مغول‌ها چگونه از هاضمه ایرانی عبور کرده‌اند.
بهشتی در ادامه با یادآوری قرارداد سن‌پطرزبورگ بین روسیه و انگلیس در قرن 19 گفت: براساس این قرارداد ایران به سه قسمت تقسیم می‌شود؛ یک قسمت در اختیار انگلیس، یک قسمت در اختیار روسیه و قسمت آخر هم بی‌طرف است.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به تقسیمات مشابه در سایر نقاط جهان از جمله آسیای جنوب شرقی، شمال آفریقا و غیره، این پرسش را مطرح کرد: چرا به‌رغم قوی بودن آنها و ضعیف بودن ما؛ به‌خلاف سایر نقاط جهان همه چیز مطابق میل آنها پیش نرفت؟
بهشتی تنها دلیل این امر را غیرقابل تفکیک و شکستنی بودن یکپارچگی ایران دانست.
وی با توجه به وجود وحدت طبیعی کنار تنوع طبیعی ایران گفت: یکپارچگی موجود در این سرزمین، نسبت بین تنوع و وحدت را مقوم یکدیگر می‌کند و هریک باعث قوی‌تر شدن دیگری می‌شود.
سابقه طولانی زیست در ایران
بهشتی راجع به برابری تقریبی تاریخ زیست بشر با سابقه زیست در سرزمین ایران گفت: در ایران از کهن‌ترین ادوار آثار زیست وجود دارد و این سرزمین همواره در بسیاری از نقاط عطف تاریخ زیست بشر مثل اهلی کردن حیوانات و گیاهان، یکجانشینی، تشکیل روستاها، کشف فلز، پیدایش شهرها، ابداع سفال و غیره در رده اول یا دوم قرار دارد.
بهشتی با تأکید بر تداوم دوره‌های تمدنی در ایران گفت: مصر سرزمین بسیار کهنی است اما مصر کهن (فراعنه) با کمبوجیه تقریباً قطع شد و تا دوره فاطمیون (حدود یک‌هزار سال بعد) دیگر در این سرزمین شاهد تمدن درخشانی نیستیم و پس از دوره فاطمیون هم شاهد چنین تمدنی نیستیم.
وی در ادامه در خصوص تمدن درخشان یونان باستان گفت: این تمدن بعد از حمله فیلیپ مقدونی (پدر اسکندر) و پاشیده شدن تمدن رم دیگر شاهد دوره درخشان تمدنی نبودیم این در حالی است که در ایران شاهد تداوم دوره‌های تمدنی از دوره قاجار به قبل هستیم.
بهشتی با ابراز این نکته که ایران در مقایسه با بسیاری از سرزمین‌ها چندان بزرگ یا خیلی کوچک نیست، گفت: اندازه ایران باعث می‌شود ایرانی‌ها سرنوشت مشترکی داشته باشند اما در عین حال بتوانند موجودیت واحد خود را نیز حفظ کنند و به همین دلیل وقتی مغول‌ها حمله می‌کنند ایرانی‌ها می‌توانند یزد، کرمان و استان فارس را مصون نگه دارند.
وی خاطرنشان کرد: اندازه ایران باعث شده در شرایط عادی مردم این سرزمین مانند اهالی یک محله در همجواری و همزیستی در هم سرشته شوند و با هم نوعی کیفیت و تجانسی پیدا کنند که این کیفیت تا آخر عمر همراهشان خواهد بود.
منبع: فارس
انتهای پیام/
