سادات‌نیا: دانشگاه آزاد سطح علمی جامعه را بالا برده است/ آسیب‌های نگاه درآمدزایی به دانشگاه آزاد

سعید سادات‌نیا کارشناس حوزه شهری در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا، با اشاره به سی‌و‌شش سال توسعه واحدهای دانشگاه آزاد در شهرهای مختلف و تاثیر آن بر وضعیت شهرها اظهار کرد: برای شما طرح ویژه «نراق» را مثال می‌زنم؛ جمعیت این شهر بیش از 2 هزار نفر است اما واحد دانشگاه آزادی که در یک کیلومتری شهر ساخته شده نزدیک به دو برابر جمعیت شهر دانشجو پذیرش کرده بود و عمدتا رشته‌های مدیریتی و حسابداری در آنجا ارائه می‌شد.

وی ادامه داد: سوالی که پیش می‌آید این است که پیوند این واحد دانشگاهی با شهر در چیست؟ آیا منفعتی به این شهر می‌رساند؟ در آینده شهر تاثیرگذار است؟ ارتقاء فرهنگی، محیطی، توسعه‌گری دانشگاه با شهر باید بررسی و برای آن نکته مثبتی در نظر گرفته شود.

این کارشناس حوزه شهری به طرح سوال دیگری پرداخت و گفت: آیا این باری بوده که ما روی دوش یک شهر گذاشتیم و اصلا به عواقب آن فکر نکردیم؟ یا قرار است توسعه‌ای اتفاق بیفتد؟ دانشگاه رسالت ارتقاء فرهنگی را به دوش می‌کشد آیا بنیان‌گذاران این دانشگاه نیت‌شان بر این نبوده که انحصار آموزش را از بخش محدود دولتی تسهیل و آن را عام کنند اما به نظر می‌آید در طول زمان با تغییراتی که اتفاق افتاده این موضوع اتفاق نیفتاده است. دانشگاه آزاد که به نوعی بزرگ‌ترین مجتمع آموزشی جهان محسوب می‌شود، دارای املاک فراوانی است آن هم به این بهانه که واحدهای آموزشی قرار است تاسیس شوند، به دانشگاه داده شده است.

سادات‌نیا تصریح کرد: دانشگاه آزاد تاسیس شد تا اینکه دولت در این زمینه خدمات کمتری ارائه دهد اگر چه در قوانین ما آمده است که آموزش باید مجانی باشد اما اگر کسی گسترده‌تر و بیشتر از توان دولت که محدود است، بخواهد باید پول پرداخت کند. اما باید ببینیم مبنا را چه چیزی قرار می‌دهیم. اینکه تنها یک موسسه درآمدزا داشته باشیم یا اینکه دولت هم باید از این دانشگاه حمایت کند؟ ما نمی‌توانیم منکر تاثیرات فرهنگی و آموزشی دانشگاه آزاد باشیم امروز وقتی به دور افتاده‌ترین روستاهای این مملکت می‌رویم افراد تحصیل کرده دانشگاهی را می‌بینیم، شما در روستاهای کردستان کسانی را می‌بینید که دانشجوی دکتری هستند در واقع دانشگاه آزاد سطح دانش و سواد را در مملکت ما ارتقاء داده است. اما تمامی این موضوعات بخش کمی تاسیس واحدهای دانشگاه آزاد است.

وی تصریح کرد: ‌البته دانشگاه‌های دیگری هم با اهداف سود جویانه‌تر تاسیس شده‌اند و باعث شده مدرک در کشور ما به موضوعی پیش پا افتاده تبدیل شود و وقتی جلوی دانشگاه‌ها می‌روید به چشم می‌بینید که برای نوشتن پایان‌نامه یا ارائه تز دکتری قیمت‌های کلان می‌گیرند و ارائه می‌دهند و مدرک به یک کالا تبدیل شده است. سوال اینجاست که آیا هدف دانشگاه آزاد ایجاد یک کالا بوده است؟ یا قصد داشته دانش و خرد را در کشور ارتقاء دهد؟ نگاه اینجاست که ما گمان می‌کنیم دانشگاه آزاد و تولید علمش باید ما را از محصولات خارجی بی‌نیاز کند اما این گونه به نظر می‌آید، برخی به دنبال این هستند که فقط درآمدی کسب کنند و بگویند ما هم کسب و کاری ایجاد کردیم.

سادات‌نیا افزود: باید ببینیم که هدف از بنیان‌گذاری دانشگاه آزاد چه بوده و امروز هدف واقعی گم شده است یا خیر؟ دانشگاه آزاد امروز یکی از بزرگترین موسسات کشور از لحاظ سرمایه و نیروی انسانی است امروز به هر روستایی که می‌رویم یک واحد دانشگاه آزاد هم می‌بینیم. سنجش نیازها باید اتفاق می‌افتاده اما فکر کنید یک آگهی برای استخدام منشی می‌زنیم و هزاران نفر با فوق‌ لیسانس خواهان آن شغل هستند و این نشان می‌دهد دانش برای ما یک امنیت پایدار به وجود نیاورده است. امروز از وارد کردن متخصصان خارجی و یا کالاهای اساسی بی‌نیاز نشده‌ایم این در حالی است که در رشته‌های پزشکی و مهندسی نیروی داوطلب شغل بیش از آنچه که باید باشد، وجود دارد. مثلا سوار اسنپ می‌شویم و بعد می‌بینیم که راننده دکتری دارد.

سادات‌نیا در تشریح راه حل برای رفع این مشکلات توضیح داد: باید در اقدامات و برنامه‌ها در حوزه دانشگاه آزاد یک بازاندیشی صورت گیرد. بر اساس طرح آمایش سرزمینی باید ببینیم در چه مکانی به چه امکاناتی نیازمندیم و در نهایت از امکاناتی که در دست داریم به عنوان یک سرمایه ملی استفاده کنیم. فرض کنید سرمایه در دست یک کاسب‌کار است و می‌خواهد پول بیشتری دربیاورد اما زمان دیگری سرمایه در اختیار کسانی است که به نوعی سرمایه ملی محسوب می‌شود پس باید در جهت منافع ملی و مردم مورد استفاده قرار گیرد و می‌توان آن را جزو حق‌الناس نیز حساب کرد. دانشگاه آزاد موظف است ساختمان‌ها و امکانات آموزشی که در اختیار دارد با منطقه‌ای که در آن ساخته شده، منطبق کند. البته دانشجویانی که در رشته‌های مختلف تحصیل می‌کنند، باید بر اساس میزان نیاز کشور باشند. بالطبع میزان نیاز دانشجو در هر رشته‌ای اطلاعاتش در وزارت علوم موجود است. وزارت علوم بودجه‌های ملی را دریافت می‌کند تا همین موضوعات را محاسبه کند و در نهایت برنامه‌های علمی دانشگاه آزاد را به عنوان بزرگترین موسسه علمی کشور بازبینی و باز طراحی کنیم.