گره‌گشایی الزاماً نیاز به پول ندارد/ دستگیری از دیگران گاهی به وسیله آبروست

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری آنا، آیت‌الله حسین مظاهری در درس اخلاق خود با عنوان شرح چهل حدیث، در قالب تفسیر حدیث نهم به موضوع «اهتمام به امور مسلمان‌ها» پرداخت و اظهار کرد: پیامبر اکرم(ص)می‌فرمایند«هرکه صبح کند و اهتمامی به امور مسلمان‌ها نداشته باشد، مسلمان نیست».

وی افزود: در روایات متعددی، برای کسی که راجع به خلق خدا بی‌تفاوت باشد و هنگام احتیاج و گرفتاری دیگران، با اینکه توان دارد، کمک و گره‌گشایی نکند، گناهان بزرگی بار شده است.

زعیم حوزه علمیه اصفهان گفت: از روایات استفاده می‌شود که اسلام عزیز به یک اعتبار، دو قانون دارد؛ یکی قانون «مساوات» و دیگری قانون «مواسات»، معنای قانون «مساوات» این است که همه در برابر قانون یکسان هستند، مثلاً اگر گفته‌اند «نماز بخوانید، همه مسلمان‌ها و از جمله شخص پیامبر اکرم(ص) باید نماز بخوانند و در این خصوص تفاوتی بین اشخاص نیست.

وی خاطرنشان کرد: قانون «مواسات»، غیر از «مساوات» است و معنای آن برادری، اتحاد و دیگر خواهی است، این قانون، در آیات قرآن کریم و در روایات اهل بیت(ع) اهمیت فراوانی دارد.

مظاهری ادامه داد: بر اساس این قانون، مسلمان‌ها باید به فکر یکدیگر باشند و حوائج همدیگر را برآورده سازند و در گرفتاری‌ها به یاری هم بشتابند؛ یکی از شاگردان نزدیک امام صادق(ع) و از مجتهدین زمان ایشان بوده، نقل می‌کند که من خدمت امام صادق(ع) در حال طواف بودم؛ شخصی من را صدا کرد و کاری با من داشت، جوابش را ندادم. دفعه دوم صدایم کرد، باز هم جوابش را ندادم، امام صادق(ع) فرمودند«او با توست؟» گفتم بله، فرمودند«شیعه است؟» گفتم بله، گفتند که «چرا نمی‌روی جوابش را بدهی؟ طواف را رها کن و با او برو»، گفتم حتی اگر طواف واجب باشد؟ فرمودند«آری».

وی تصریح کرد: ابان‌بن‌تغلب در روایت دیگری نقل می‌کند که امام صادق(ع) فرمود «روا ساختن حاجت مؤمن بهتر است از طوافى و طوافى و تا 10 طواف شمرد»؛ این حداقل ثواب برای گره‌گشایی از مؤمنان است.

زعیم حوزه علمیه اصفهان یادآور شد: در روایات، گاهی فرموده‌اند خدمت به خلق خدا و دستگیری از نیازمندان، ثواب یک حج و عمره دارد؛ گاهی می‌فرمایند«ثواب آن معادل 20 حج و عمره مقبول است.

وی تأکید کرد: حج مقبول کم است، شاید یک درصد هم نباشد، حج مسلمان‌ها معمولاً صحیح است و رفع تکلیف می‌کند و ثواب هم دارد، اما حج مقبول و مبرور که خدا قبول کند و به او بگوید بارک‌الله، بسیار کم است.

مظاهری عنوان داشت: در روایات پاداش خدمت به خلق خدا، دست کم یک حج و عمره مقبول است، این ثواب‌ها استحقاقی نیست بلکه تفضّلی است، به این معنا که دانه می‌ریزند تا کبوتر بگیرند؛ این ثواب‌ها را می‌دهند برای این که مردم برای خدمت به خلق خدا ترغیب و تحریص شوند.

وی اضافه کرد: عقاب کوتاهی در خدمت به خلق خدا نیز شدید است، مرحوم کلینی در کتاب کافی، چندین روایت برای عقاب و کیفر خدمت نکردن به خلق خدا آورده است؛ در یکی از این روایات می‌خوانیم کسی که بتواند احتیاج دیگران را رفع کند و گره از گرفتاری مردم بگشاید، اما در این خصوص کوتاهی کند را به صف محشر می‌آورند؛ روی او سیاه است، چشم‌هایش از ترس به گودی فرو رفته و در حالی که در غل و زنجیر است، خطاب می‌شود «او کسی است که خائن به خدا و خائن به رسول خداست، سپس امر می‌شود که او را به جهنم بفرستید. این رسوایی و عقاب، به خاطر آن است که آن بنده می‌توانسته گره از کار مردم بگشاید و نگشوده است.

زعیم حوزه علمیه اصفهان با بیان این که گره‌گشایی و کمک به دیگران، الزاماً نیاز به پول هم ندارد، متذکر شد: یک قسم گره‌گشایی کمک مالی است، همان‌طور که قرآن کریم می‌فرماید «هرکس از هرچه دارد و می‌تواند، باید انفاق کند»، گاهی دستگیری و رفع احتیاج از دیگران با آبروست، گاهی با قدم است، گاهی با قلم است، گاهی با علم است، گاهی هم با پول است.

وی ابراز داشت: روایات خدمت به خلق خدا به اندازه تواتر است، تواتر معنوی دارد؛ هم روایاتی که ثواب فراوان آن را بیان کرده، تواتر معنوی دارد و هم روایاتی که عقاب کوتاهی از آن را گوشزد می‌کند، تواتر معنوی دارد؛ در این روایات، برای گشودن گره از کار مردم، بالاترینِ ثواب‌ها ذکر شده است، ثواب آن از حج، اعتکاف و از هر عبادتی که فرض کنید بالاتر است.

مظاهری تأکید کرد: معمولاً فقها روایات مربوط به خدمت به خق خدا را اخلاقی دانسته و حمل بر استحباب کرده‌اند، اما باید توجه شود که رسیدگی به حوائج مردم، در وقت احتیاج آنان واجب است، نه مستحب. هر کسی باید به اندازه وسعش گره از کار مردم بگشاید؛ این واجب، واجب مالی نیست، واجب تکلیفی است.

وی اظهار داشت: کسانی که ثروت جمع می‌کنند و باید خلأهای فردی و اجتماعی فقر را پر کنند اما نمی‌کنند؛ عذابی دردناک خواهند داشت، بعد هم می‌فرماید در روز قیامت همین پول‌ها که باید صرف جهیزیه برای نیازمندان کند، باید به فقرا بدهد، باید برای پر کردن خلأهای اجتماعی نظیر ساخت مسجد، آبادی روستا و ساخت مدرسه علمیّه خرج کند و خودداری می‌کند، همین پول‌ها را داغ می‌کنند و به بدنش می‌گذارند.

زعیم حوزه علمیه اصفهان تصریح کرد: این قانون مواسات است که حمل آن بر استحباب، مشکل است ولی اتفاقاً عمل به این واجب جا‌نیفتاده است؛ معمولاً مردم به فکر خود و خانواده خود هستند، به فکر مسافرت خود هستند، به فکر مستحبات و سفرهای زیارتی هستند اما فکر نمی‌کنند که اگر بتوانند برای دختر خواهرشان یک جهیزیه خوب تهیه کنند تا در خانه نماند یا به ازدواج پسر برادرشان کمک کنند، ثواب خیلی بیشتری دارد.

وی یادآور شد: کارمند اداره باید نه تنها گره در کار مردم نیندازد، بلکه گره را فوراً باز کند، به افراد معمولی و اشخاص مستضعف که به او مراجعه می‌کنند، رسیدگی کند؛ پرونده افرادی که بلد نیستند یا سواد ندارند را خودش از این اتاق به آن اتاق ببرد تا مشکل را حل کند و با احترام خاصّی ارباب رجوع را به خانه بفرستد.

مظاهری بیان داشت: مسلمان واقعی چنین است و کسی که به این صورت گره‌گشایی از مردم نمی‌کند باید بداند که مسلمان واقعی نیست. مرحوم آخوند خراسانی را دیدند که نیمه‌شب چراغ به دست، در کوچه‌های تاریک و ترسناک نجف می‌رود؛ گفتند آقا کجا می‌روید؟ گفت: زن همسایه ما درد زایمان گرفته است و کسی نیست دنبال ماما برود، شوهر او غریب است و ممکن است ماما دنبال او نیاید، زن من هم نیمه‌شب نمی‌تواند برود، بنابراین من دارم می‌روم او را بیاورم.

وی خاطرنشان کرد: در سیره ائمه اطهار(ع) داریم که ایشان نیمه‌شب‌ها به در خانه فقرا می‌رفته‌اند و مخفیانه به آن‌ها کمک می‌کرده‌اند؛ مخصوصاً در سیره امیرالمؤمنین(ع) از این دست گره‌‌گشایی‌ها زیاد داریم.

زعیم حوزه علمیه اصفهان در پایان اذعان داشت: عمل به قانون مواسات، غیر از خمس و زکات است، پرداخت خمس و زکات، به‌ عنوان حق واجب است و وجوب آن مثل نماز و روزه، قانون مساوات است و همه باید در صورت تحقّق شرایط، به آن عمل کنند، اما برای عمل به قانون مواسات، هرکسی باید بعد از پرداخت واجبات مالی، از مال خودش انفاق کند و از مستمندان و نیازمندان دستگیری کند.