ضرورت حمایت از تولید داخلی در سیره علوی (ع)

به گزارش گروه رسانه های دیگر آنا، مقام معظم رهبری سال 1397 را به نام سال حمایت از کالای ایرانی نامگذاری کردند. ضرورت این مساله را می توان در بیان و سیره علوی (ع) مورد بررسی قرار داد. به نظر می رسد حداقل از سه منظر، حمایت از کالای داخلی، یک ضرورت و یک واجب عقلی و حتی شرعی است.

1- اشتغال

مساله اصلی در حمایت از کالای داخلی، ایجاد شغل و به عبارتی شغل پایدار است. به عبارتی یکی از ضرورتهای حمایت از کالای داخلی، نقشی است که این حمایت در ایجاد اشتغال ایفا می کند. فقدان اشتغال در جامعه آثار وحشتناکی دارد که به برخی از آنها اشاره می کنم:

فساد اجتماعی

از آثار نبود اشتغال، ایجاد فساد اجتماعی است.امیرمومنان فرمودند: «"ان یکن السغل، مجهده فاتصال الفراغ مفسده» یعنی اگر داشتن شغل، با سختی همراه است، بیکاری با فساد، قرین است.

فقر

از جمله آثار نبود اشتغال، فقر و تهیدستی است که خود فقر به آسیب های دیگری مانند نقصان در دین می شود. علی (ع) در نامه 31 خطاب به فرزندشان نوشتند: «ای فرزندم من از تهیدستی و فقر بر تو هراسناکم و از فقر به خدا پناه ببر که همانا فقر، دین انسان را ناقص و عقل را سرگردان و عامل دشمنی است.»

خواری و ذلت

از جمله آثار عدم اشتغال، خواری و ذلت است. مردی از امام صادق (علیه السلام) پرسید که من نمی توانم با دستم به خوبی کار کنم و تجارت را نیز به درستی بلد نیستم و نیازمند و بیچاره ام چه کنم؟
امام فرمودند: کار کن و بر سرت چیزی را بار کن و به این وسیله از مردم بی نیازی بجوی. [20] این حدیث گویای این است که بیکاری و در نتیجه نیاز به دیگران، شرف و عزت آدمی را نابود می سازد.

بر این اساس، علی (ع) پس از تقسیم طبقات اجتماعی به نظامیان، کشاورزان، قضات، کاتبان خاص و عام، کارمندان، بازرگانان، صاحبان صنایع و محرومان و با بیان این اصل صلاح هر طبقه ای در گرو طبقه دیگر است به صورت خاص بر دو طبقه تجار و صنعتگران تاکید کرده و می فرمایند:

لا قوام لهم جمیعا الا بالتجارو ذوی الصناعات، یعنی قوام سایر گروهها به دو طبقه تاجران و صاحبان صنایع است.

2- قاعده نفی سبیل

از جمله قاعده های بسیار مهم و کلیدی، قاعده نفی سبیل است. وابستگی اقتصادی مسلمین به جهان کفر، زمینه ساز سلطه و غلبه سیاسی است. امیرمومنان می فرمایند:

«امْنُنْ عَلَى مَنْ شِئْتَ تَکُنْ أَمِیرَهُ وَ احْتَجْ إِلَى مَنْ شِئْتَ تَکُنْ أَسِیرَهُ وَ اسْتَغْنِ‏ عَمَّنْ‏ شِئْتَ‏ تَکُنْ نَظِیرَهُ»؛ «بر هرکس که می‌خواهى، نعمت ده تا امیر او باشى و به هرکس که می‌خواهى، اظهار نیاز کن تا اسیر او شوی و به هرکس که می‌خواهى، بی‌نیازى نشان ده، تا همانند او باشى».‏

مرحوم شهید مطهری در ارتباط با این روایت می فرمایند: «اگر ملتی کمک خواست و ملتی دیگر کمک داد خواه ناخواه اوّلی برده و دومی آقاست. چقدر جهالت و حماقت است که آدمی ارزش سلامت بنیه اقتصادی را درنیابد و نفهمد اقتصاد مستقل، از شرایط حیات ملی است.»

بدیهی است چنانچه تولید داخل رونق نداشته باشد، نیازمندی و بالتبع وابستگی به بیگانگان خواهد بود. این وابستگی هم آثار اقتصادی و هم سیاسی و هم فرهنگی دارد. امام صادق (ع) در حدیثی می‌ فرمایند: «امیرالمومنین امام علی (ع) همواره می فرمودند: مادامی که این امت لباس بیگانه نپوشند و غذاهای آنان را استفاده نکنند همواره در خیر خواهد بود و هنگامی که چنین کنند خداوند آنان را ذلیل خواهد کرد.»

علی (ع) ضمن نامه 51 که خطاب به عوامل اقتصادی است می فرمایند: «فانه لاینبغی للمسلمان ان یدع ذلک فی ایدی الاعداء الاسلام،فیکون شوکه علیه.» یعنی شایسته نیست مسلمان، اسب و سلاح را در دست دشمن واگذارد تا سبب نیرومندی آنان علیه اسلام شود.

بر این اساس، خرید کالای خارجی در واقع، گذاردن سلاح و اسب در دست دشمن و تقویت آنهاست و سزاوار نیست مومن چنین کند. مرحوم آیت الله سید محمد کاظم طباطبایی یزدی در نامه ای به میرزا رحیم از تجار به نام در حدود 120 سال قبل، می نویسند.

نامه آیت الله العظمی سید محمد کاظم طباطبایی یزدی به آقا میرزا رحیم از تجار به نام در خصوص کالای داخلی:

«جناب آقامیرزا رحیم

خداوند عالم بر توفیقات و تأییدات شما و هرکس در ترویج ملبوسات و صنایع اسلامیه مجدانه ساعی باشد، بیفزاید. در این زمان که (دول) خارجه، به انواع حیل، رشته کسب و صنایع تجارت ـ که مایه عزت و منشأ ثروت است ـ از دست مسلمین ربوده و منحصر به خود نموده (اند) و مثل خون در مجاری عروق ایشان راسخ و نافذ شده و شغل اهل اسلام ، به تدریج منحصر به دلالی و بیع و شراء اجناس خارجه شده (است) با آن‌که اکثر مواد اجناس از قبیل پنبه و پشم و ابریشم و خاک #چینی و غیره، خروار خروار، به ثمن بخس از بلاد مسلمین جلب می‌کنند و به الوان متعدده و اشکال مختلفه به اعلی القیم در بازار مسلمین، مثقال مثقال، فروش می‌رود، مناسب است مسلمین از خواب غفلت بیدار شوند و به تدریج رفع احتیاجات خود را از خارجه بنمایند و به تأییدات ربانیه، از ذل فقر و احتیاج و سؤال و تحمل عملگی کفار و تشتت در بلاد کفر برهند... این احقر که از بدو عمر تا کنون، اغلب اوقات، لباسم از منسوجات دارالعباده (شهر یزد) بوده... بر حسب غیرت اسلامیت - مهما امکن - اقتصار به همان ملبوسات اسلامی نمایند؛ بلکه در تمام اثاث البیت خود تا ممکن است، اکتفا به مصنوعات اسلامی نموده... ان‌شاءالله تعالی متدینین تجار هم بعد از این، اجناس خارجه را به بلاد اسلامیه جلب نکنند تا این یک مشت به کشت و کار و صنایع بپردازند و تشتت و تفرقه آن‌ها بدل به اجتماع، به قلیل زمانی نتایج حسنه آن را مشاهده نمایند.

نصَرَالله مَن نصَرالاسلام، والسلام علی اخواننا المؤمنین»

3-مسئولیت اجتماعی

پیامبر گرامی اسلام در حدیثی می فرمایند «چنانچه اهل سرزمینی در حالی سیر، سر با بالین بگذارند و کسی از گرسنگی بمیرد، خداوند و رسولش نسبت به آنها هیچ تعهدی ندارند.»

قطعا اگر ما با خرید کالای خارجی، موجب شویم اشتغال از دست برود و افرادی سر گرسنه بر بالین بگذارند، خود را از ولایت خدا و رسول، خارج کردیم.

منبع: فارس