سمی کشنده که از طلا هم گرانتر است!
به گزارش گروه رسانههای دیگر خبرگزاری آنا، مار یکی از مفیدترین حیوانات این کره خاکی برای تولید انواع داروها و سرمها و واکسنها است و جالب اینکه این داروها یا همان زهر مارها تهیه می شوند.
از با این حال تخمین زده مى شود که سالانه 5 میلیون مار گزیدگى در سراسر جهان اتفاق مى افتد که مسئول 125 هزار مرگ در طول سال است. مار گزیدگى خصوصاً در مناطق گرمسیرى و نواحى که قطب کشاورزى است به وفور دیده مى شود زیرا در این مناطق تعداد زیادى مار در همزیستى با انسان به سر مى برند.
در ایران، بیش از 21 گونه مار سمی و نیمه سمی و 35 گونه مار غیرسمی و بیش از پنج گونه مار دریایی، زاد و ولد می کنند، افعی یا گرزه مار، مار جعفری، مار شاخدار، کبرا، یله مار، تیرمار، طلحه مار، آلوسر، افعی پلنگی، کورمار، مارشتری، مار درفشی و کوتوله مار برخی از این گونهها هستند.
عوامل زیادی بقای این مارها را تهدید می کنند که شامل تخریب زیستگاهها، برداشت بی رویه یا ناپایدار از گونه، تهدید به واسطه حضور گونههای غیر بومی، قرار گرفتن در معرض عوامل آلاینده ای همچون سموم و آفت کشهای کشاورزی و توسعه فعالیتهای صنعتی و کشاورزی هستند.
قاچاق مارها برای استفاده از پوست با هدف تولید پوشاک یکی دیگر از تهدیدات جدی فراروی این گونههای در خطر انقراض است که باید جدی گرفته شود، این جانوران همچنین برای سم گیری و تولید دارو به کشورهای دیگر قاچاق می شوند.
درحالی که متخصصان و کارشناسان محیط زیست سالهاست نسبت به صید بیرویه انواع مارهای سمی و غیر سمی کشور برای تهیه پادزهر هشدار میدهند حالا در تازهترین رخداد، یکی از بزرگترین شرکتهای تهیه و فروش زهر و سم جانوران در اروپا در فهرست فروش خود زهر 3 گونه از مارهای کمیاب ایران و یک گونه عقرب را نیز به حراج گذاشته است. شرکت لاتوکسان در فرانسه که تهیهکننده سموم و زهر گیاهی و جانوری برای شرکتهای داروسازی دنیا است در بخش فروش زهرهای جانوری خود آگهی کرده که هر گرم زهر افعی دماوندی را که یک گونه اندمیک و انحصاری ایران است و در هیچ نقطهای از ایران و جهان بجز پارک ملی لار و چند نقطه محدود در دامنههای جنوبی البرز یافت نمیشود، به قیمت 3200 یورو به فروش میرساند. در همین حال هر گرم سم مار قفقازی ایران به قیمت 1350 یورو، هر گرم سم کفچه مار ایران 630 یورو و نیز هر گرم زهر عقرب مزوبوتوس که در منطقه تایباد در استان خراسان یافت میشود، به قیمت 19656 یورو به فروش گذاشته شده است.
مواد سازنده سم مارها و خاصیت سم
سم مار در حقیقت نوع تغییر یافته بزاق دهان مار است که از غدد بزاقى تغییر یافته براى این کار تولید مى شود و از طریق دندانهاى تو خالى جلوى دهان مار به بدن جاندار تزریق مى شوند.
در سم مار تعداد زیادى مواد شیمیایى وجود دارد که هر کدام به قسمتى از بدن جاندار آسیب مى رساند:
سم مار مایعى است روغنى شکل و بر حسب نوع مار به رنگ سفید تا زرد پررنگ، شفاف یا کدر و اندکى اسیدى است. سم مار مخلوطى است از مواد پیچیده پروتئینى با خواص سمى و آنزیمى و مواد غیر پروتئینى از قبیل انواع لیپیدها، کربوهیدراتها، نمکهاى مختلف فلزى و شبه فلزى، ریبوفلاوین و آب.
سم ماده ایست سرشار از آنزیم.
حدود 26 نوع آنزیم در سم مارها وجود دارد. در حدود 90 تا 92 درصد از وزن خشک سم را مواد پروتئینى تشکیل مى دهند، که برخى از آنها روى دستگاه عصبى تأثیر مى گذارند، برخى تراوایى غشاى یاخته را تغییر مى دهند و بعضى دیگر موجب تخریب تارهاى ماهیچه اى مى شوند.
به طور خلاصه این مواد شیمیایى به 4 دسته تقسیم مى شوند. سموم سلولى که باعث آسیب موضعى بافت در محل گزش مى شوند. سموم خونى که باعث خونریزى داخلى مى شوند. سموم عصبى که روى سیستم عصبى اثر مى گذارند و سموم قلبى که مستقیماً قلب را تحت تأثیر قرار مى دهند. گزش توسط مار مى تواند از یک زخم سوراخ مانند کوچک و ساده تا بیمارى تهدید کننده حیات و مرگ را باعث شود. همیشه باید این نکته را مد نظر داشت که علائم اولیه متعاقب گزش مى توانند گمراه کننده باشند و گاهى قربانى در حالى که علائم قابل توجه اولیه ندارد ناگهان به طرف شوک و مشکلات تنفسى سوق پیدا مى کند.
دانشمندان دریافته اند بهره گیرى از سم یک نوع مار کشنده مى تواند جان هزاران بیمار را از مرگ نجات دهد. سم مار تایپان حاوى پروتئین معجزه آسایى است که بلافاصله خون را منعقد مى کند. از این پروتئین که فاکتور رایکس نام دارد مى توان براى توقف خون ریزى به هنگام جراحى قلب و عمل جراحى روى کسانى که در حوادث مجروح شده اند بهره برد. فاکتور رایکس این پروتئین احتمالاً قوى ترین عامل انعقاد خون است که تاکنون کشف شده است.
محدود بودن مقدار زهر هر مار عامل گران بودن آن است
در حال حاضر کشورهایی همچون آلمان و فرانسه برای هر انس سم مار کبری 30 هزار دلار پرداخت می کنند. همین موضوع چشم بسیاری از تولیدکنندگان این محصول را به روی حفظ حیات این گونه با ارزش بسته است .
اگرچه تحریمها و مسائل بین المللی سموم ایرانی را روی دست تولیدکنندگان گذاشته است. با اینحال سرمهای حاوی سم مار تولید اروپا در ایران معادل 2 تا 2.5 میلیون تومان ارزش دارد.
تحقیقات انجام گرفته توسط یک جوان ایرانی نشان می دهد افعی لطیفی یکی از خطرناکترین افعیهای دنیا که تنها در ایران یافت می شود به علت شکار بی رویه در معرض انقراض است.
در مجموعه ای در جنوب شرقی فرانسه بیش از هفتاد گونه از مارهای سمی در آزمایشگاهی مجهز و ایمن نگهداری می شوند و از آنها با استفاده از فن آوری پیشرفته در تولید زهر استفاده می شود.
هارولد دو پومیرز مدیرعامل شرکت “لاتوکسان” بیشتر توضیح می دهد: “ مارهایی که اینجا نگهداری می کنیم از سراسر دنیا جمع آوری شده اند. ما با تولید پادزهرها سعی می کنیم تولیدات پادزهری منطقه را ارتقاء دهیم و برای اینکار به گونههای متفاوتی از مارها نیاز داریم.”
مارها و عقربها در قفسهایی که از نظر دما و رطوبت تنظیم می شوند تغذیه می کنند و همانجا نگهداری می شوند. ماهی یکبار زهر آنها دوشیده می شود تا از آن در تحقیقات پزشکی استفاده شود. تقاضای زهر بالاست برای اینکه زهر قابلیت تولید طیف وسیعی از ملوکولها را دارد که تاثیرات زیادی بر دامنه گسترده ای از اهداف دارویی از جمله سیستم عصبی، کلیهها، ماهیچهها، قلب و جریان خون می گذارد.”
هارولد دو پومیرز مدیرعامل شرکت لاتوکسان در مورد قیمت زهرها می گوید: “مقدار زهری که از طریق دوشیدن زهردان مارها بدست می آید خیلی محدود است بخاطر همین است که قیمتش گران به نظر می رسد. قیمت زهر مارها گرمی بین 500 تا 4000 یورو در نوسان است.”
دانشمندان بر این باورند که اسرار زیادی در زهر مارهای سمی نهفته است که هنوز کشف نشده اند و لذا تحقیق بر روی آن می تواند آینده روشن تری را در دنیای پزشکی برای بشریت به همراه داشته باشد.
محققان کشورمان ترکیب ضد سرطانی با سموم مار و عقرب ساختند
محققان کشورمان پس از 15 سال تحقیق موفق به ساخت نوعی ترکیب دارویی ضدسرطان با استفاده از سموم مار و عقرب شدند که این ترکیب دارویی با تاثیرگذاری روی چند رده سلولی قادر است 4 نوع سرطان شایع شامل سرطانهای خون، ریه، رحم و سینه را درمان کند. این ترکیب دارویی که در موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی ساخته شده با آزمایش روی موارد حیوانی نتایج بسیار خوبی به دنبال داشته است.
به گفته رئیس بخش جانوران سمی این موسسه، ایران در زمره معدود کشورهایی است که به این دستاورد علمی دست یافته است و آزمایشهای انسانی این ترکیب جدید با نام ICD85 پس از اخذ مجوز از وزارت بهداشت آغاز میشود.
دکتر عباس زارع رئیس بخش جانوران سمی موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی با اشاره به جزئیات ساخت ترکیب دارویی ضد سرطان اظهار می کند: پس از 15 سال تحقیق و پژوهش با استفاده از سم مار و عقرب موفق به ساخت یک ترکیب پروتئینی شدیم که اثرات آن روی چند رده سلولی ازجمله سلولهای سرطانی سینه، ریه، خون و رحم مورد آزمایش قرار گرفته و در فاز حیوانی نتایج بسیار خوبی به دنبال داشته است.
وی بیان می کند: نتایج موفقیت آمیز آزمایش این دارو در فازحیوانی در 4 ژورنال بین المللی نیز به چاپ رسیده و 10 مقاله نیز در کنگرههای مختلف در این زمینه ارائه شده است.
رئیس بخش جانوران سمی موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی با اشاره به آغاز آزمایشهای انسانی این دارو در آینده نزدیک می گوید: در حال حاضر با وزارت بهداشت و انستیتو کانسر (سرطان) در حال مذاکره هستیم تا بتوانیم پس از کسب موافقت آنها و اخذ مجوز، آزمایشهای انسانی این دارو را آغاز کنیم البته لازمه آن این است که طی جلسههایی نتایج آزمایشهای حیوانی را به انستیتو کانسر ارائه کنیم.
وی با بیان آنکه این ترکیب دارویی از چربی (پپتید) این حیوانات استخراج شده است، تصریح می کند: در حال حاضر در برخی کشورها کارهای تحقیقاتی برای کشف داروی ضد سرطان از سموم این حیوانات در حال انجام است اما هنوز به مرحله نهایی نرسیده است. البته در آمریکا یک ترکیب دارویی ضدسرطانی با استفاده از سم عقرب برای کنترل سرطان مغز ساخته شده وحتی تحت آزمایشهای انسانی هم قرار گرفته و منجر به مهار این نوع سرطان نیز شده است. اما تفاوت ترکیب دارویی ساخته شده در ایران با داروی ضدسرطان مغز تولید شده در آمریکا این است که ترکیب دارویی ایرانی روی چندین رده سلولی سرطانی تاثیرگذار است، به نحوی که ما با آزمایش این دارو روی موارد حیوانی مبتلا به سرطان خون، سرطان ریه و سرطان سینه و رحم به نتایج بسیار خوبی رسیدهایم و آزمایشها نشان داده که این ترکیب جدید تنها سلولهای سرطانی را هدف قرار میدهد.
وی یادآور می شود: هر دارویی که مراحل آزمایشگاهی را طی میکند، چند سال به طول میانجامد تا وارد بازار شود بنابراین امیدواریم بتوانیم ظرف این مدت این دارو را به بازار عرضه کنیم. وی گفت: متاسفانه استقبال کشورهای دیگر برای استفاده از این دانش ایرانی بیشتر از کشور خودمان بوده است.
استفاده از سم مار برای درمان بیماریهای قلبی و سرطان
دانشمندان ژاپنی در یک تحقیق جدید با بررسی چگونگی واکنش بدن به سم مارها به یافتههای جدیدی دست یافته اند که نشان می دهد: می توان از این سموم برای کشف روشهای جدید درمان بیماریهای قلبی و سرطان استفاده کرد.
این پژوهشگران ادعا کردند که با مسدود کردن پروتئین یافت شده روی سطح گلبولهای خونی موسوم به پلاکتها توسط این سمها هم می توان با لخته شدن نامنظم خون مقابله کرد و هم از انتشار سرطانهای خاص در سرتاسر بدن جلوگیری نمود.
کاتسو سوزوکی استادیار دانشگاه یاماناشی در این تحقیق خاطرنشان کرد: درک اعمال و تغییرات و اصلاحات در واکنشهای شیمیایی مهمی که در این زمینه تاثیرگذار هستند، می تواند جان بسیاری از انسانها را از مرگ نجات دهد.
به گزارش روزنامه آنلاین یو اس ای تودی، سم مار حاوی تعداد زیادی از مواد سمی است که پروتئینهای موجود در پلاکتها را مورد هدف قرار می دهند و برخی از این سموم مانع از تشکیل لختههای خونی توسط پلاکتها می شوند، به همین خاطر است که محل مارگزیدگی در بدن انسان دچار خونریزی شدید می شود.
محققان معتقدند که کشف اهداف مولکولی بسیاری از این سموم، کاربردهای زیادی در درک فعالیت پلاکتها و بیماریهای مرتبط با آنها خواهد داشت.
به گفته پژوهشگران سم بسیار کشنده نوعى مار مى تواند در درمان ایست قلبى بر اثر ضعف عضلانى مؤثر باشد. به گفته پژوهشگران استرالیایى، سم مار تاپیان در پیشگیرى از ایست قلبى در خرگوشهاى آزمایشگاهى مؤثر است و امید است اثر آن در چند سال آینده در انسان نیز بررسى شود.
نحوه تشخیص مارهای سمی و غیرسمی
به طور کلى دو شیوه مختلف براى تشخیص یک مار «سمى» از مار«غیر سمى» وجود دارد. روش اول، تشخیص اندازه و نوع حرکت مارهاست. مارهاى سمى دمى کوتاه و کلفت و طرز حرکتى بطئى دارند ( با انبساط و انقباض ). در حالى که مارهاى غیر سمى از قطر وسط بدن تا انتهاى دم باریک تر مى شوند و طرز حرکتشان نیزبه هردوشیوه مستقیم و مارپیچ است .
اما راه دوم تشخیص گزش مار از روى آثار دندانى آنهاست. به دلیل تفاوت درشکل و موقعیت دندانها در مارهاى سمى و غیر سمى، با دقت در محل گزیدگى مى توان سمى یا غیر سمى بودن آن را تشخیص داد .
عواملی مانند برداشت بی رویه و تخریب زیستگاهها از جمله تهدیدهای فراروی گونههای متنوع مار در کشور هستند، اما سم گیری از مارها برای تهیه پادزهر موضوعی است که در صورت رعایت نشدن ملاحظات محیط زیستی، می تواند خطر انقراض این گونه جانوری را تشدید کند.
منبع: خبرگزاری علم و فناوری
انتهای پیام/