ابلاغ دستورالعمل‌های اقتصاد مقاومتی به سفرای ایران

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، تحولات منطقه ای و بین المللی در سال‌های اخیر بسیار سریع و غیرقابل پیش بینی در جریان هستند و فراز و نشیب‌های زیادی در روند معادلات به چشم می‌خورد، بازیگران منطقه ای و بین المللی و البته بازیگران نوینی همچون گروهک‌های تروریستی هر یک به دنبال منافع خود قسمتی از پازل معادلات شده اند و تلاش می‌کنند روند حوادث را به سمتی سوق دهند که منافع آنها تامین شود.

قاسمی از ابلاغ دستورالعمل‌هایی در زمینه اقتصاد مقاومتی به نمایندگان وزارت امور خارجه خبر داد و گفت: با توجه به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که تعیین شده بود، دستورالعمل‌هایی برای تمام نمایندگان خود در کشورهای مختلف صادر کردیم که هدف آن کمک به توسعه صادرات غیرنفتی، جذب سرمایه گذاری خارجی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین بود. در واقع اینها سرفصل دستورالعمل‌های دولت، وزارت امور خارجه و نمایندگان جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آیند.

وی افزود: به هر حال بحث مسائل اقتصادی هم قطعا مسائل یک روزه و یک شبه نیست، شما زمانی که مذاکرات را آغاز می‌کنید و زمینه را برای مذاکره آماده کنید تا زمانی که مذاکرات انجام شود، هیئت‌های کارشناسی آماده شوند، روی سوژه یا پروژه مشخص کار شود، ممکن است ماه‌ها و حتی یکی دو سال طول بکشد تا به فرآیند تفاهمات و یادداشت تفاهم برسد و در نتیجه تبدیل به قرارداد شود.

سخنگوی وزارت امور خارجه خاطر نشان کرد: ما بسیاری از این اقدامات را انجام دادیم، بخش‌هایی به نتیجه رسیده و بخش‌هایی نزدیک به نتیجه است و برخی دیگر در بعضی از کشورها باید بعد از مذاکرات لازم به ثمر برسد. با بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی مثل ژاپن، کره، هند، ایتالیا، اسپانیا و به خصوص فرانسه یک سری مسائل را دنبال کردیم که در حوزه‌های مالی بخشی از کارها انجام شده و بخش دیگر هم تا مرحله تفاهمات انجام شده، مستندات امضا شده و قرار است اجرایی شود.

قاسمی با اشاره به تفاهم نامه‌های اخیر ایران با سایر کشورها در زمینه‌های اقتصادی نیز اظهار داشت: تفاهم نامه اخیر که با ایتالیا انجام شد، تفاهم نامه ۱۰ میلیاردی با کشور کره و یا با ژاپن مثال‌هایی است که ما با آنها تفاهم نامه‌های اولیه داریم و نهایتاً در مرحله اول و اجرا باید شرایطی فراهم شود تا بنگاه‌ها و بانک‌ها بتوانند با هم صحبت کنند و از این ظرفیت و فضایی که به وجود آمده استفاده لازم را ببرند که همانطور که گفتم بحث اقتصادی بحث زمان بری است.

سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه برخی از معاندان نظام در فضاسازی‌هایی که معمولاً ایجاد می‌کنند، می‌گویند چرا ایران هزینه‌هایی که می‌تواند برای حل مشکلات مردم خود داشته باشد را در منطقه و برای حمایت از ملت‌های مظلوم منطقه صرف می‌کند؟ آیا حمایت‌های ایران از مردم مظلوم به خصوص در منطقه به معیشت مردم در داخل کشور ضربه می‌زند؟ گفت: این موضوعات را نمی توان به صورت خرد تحلیل و بررسی کرد، از نگاه کلان هر تحولی که در منطقه، در کشورهای همسایه و کشورهای پیرامونی شما اتفاق می‌افتد که می‌تواند منجر به ضرر و زیان، آسیب و تأثیرگذاری بر امنیت و ثبات و حتی توسعه اقتصادی و آرامش شما شود، مسئله مردم ایران و مسئله داخلی کشور به حساب می‌آید.

وی افزود: ما اگر در سوریه حضور داریم به درخواست دولت آن کشور است. در سوریه اتفاقاتی افتاد که قدرت‌های خارجی در آن نقش داشتند، سوریه را هدف قرار دادند که البته آن هدف ابتدایی بود و می‌خواستند در مرحله بعدی عراق و بعد از آن ایران را مورد تهاجم قرار دهند که نتیجه اش بی ثباتی و ناامنی در ایران بود.

قاسمی اضافه کرد: همینطور حضور مستشاری ایران در عراق که یک دموکراسی نوپا را تجربه می‌کند و از مصائب و مسائل بسیاری به خاطر دخالت بیگانگان برخوردار بود و از ثبات و امنیت کافی هم برخوردار نبود و از طرفی گروه‌های تروریستی هم در آنجا مأوا گرفته بودند، امر لازم دیگری بود که انجام شد و این کمک‌های ایران به دو کشور همسایه قطعاً هزینه‌هایی هم در بُعد مادی و هم معنوی بر ما تحمیل کرده است.

سخنگوی وزارت خارجه گفت: ما قطعاً به ثبات و امنیت جهان کمک شایانی کردیم و اگر امروز جهانیان به صورت کامل و جامع از ایران قدردانی نکنند در آینده ای نه چندان دور، قدردان ایران در راه مبارزه با تروریسم خواهند بود.

قاسمی همچنین در مورد آینده برجام نیز گفت: برجام قطعا همه چیز ما نیست، بلکه حاصل نتایج مذاکرات هسته ای ایران در بُعد هسته ای است. ما آن را مبحث تمام شده می‌دانیم و فکر می‌کنیم تحت هیچ شرایطی امکان بازنگری، مطالعه و مذاکره مجدد، کم یا اضافه کردن بندی به آن مجموعه تفاهمات وجود ندارد در واقع یک نقطه پایان بر مذاکرات هسته ای است و نمی توانیم فصل جدیدی را باز کنیم.

وی افزود: امروز ما می‌بینیم که اعتماد به دولت آمریکا در سطح جهان بسیار کاهش پیدا کرده و چهره آقای ترامپ، چهره ای است که صرفاً به عنوان یک دلال و سوداگر و یا در یک عبارت زیبا یک تاجر خوب و یا تاجری که صرفاً با دلار سر و کار دارد، شناخته می‌شود نه سیاستمداری که به دنبال صلح و امنیت جهانی است.

سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه هیچگونه مذاکره موشکی و دفاعی نخواهیم داشت، تصریح کرد: در خصوص مسائل موشکی و دفاعی که در ایران راجع به آن زیاد صحبت شده مثل همه کشورهای دیگر ایران به عنوان یک کشور مستقل به کسی اجازه دخالت در موضوعات داخلی و سیاست‌های داخلی و موشکی آن نخواهد داد، ما براساس تعالیم ایرانی اسلامی و تجربه‌های خود آموخته ایم که از یک جا چندین بار گزیده نشویم.

قاسمی با اشاره به ۸ سال جنگ تحمیلی گفت: ما جنگ تحمیلی را داشته ایم و می‌دانیم که اگر از توانایی لازم دفاعی برخوردار بودیم و شرایط خاصی بر ما حاکم نبود قطعاً فرد دیوانه ای مانند صدام نمی توانست به ما حمله کند و ۸ سال ما را درگیر یک جنگ خانمان سوز کند. بنابراین ما بر توانمندی خود خواهیم ایستاد و به دیگران اجازه نخواهیم داد فکر تجاوز به ایرانی که از ثروت‌های بسیار و خدادادی برخوردار است را داشته باشند.

وی در ادامه گفتگو نیز به تحلیل وضعیت عربستان در منطقه به خصوص در مورد یمن پرداخت و گفت: عربستان در خصوص یمن تصور می‌کرد که این هدف برای آنها ظرف چند هفته قابل حصول است و می‌توانند آن را کاملاً تصرف کند، اما امروز که دیگر می‌داند نمی تواند موفق شود و در باتلاق آن کشور گرفتار شده، به دنبال یک دشمن فرضی است و تصور می‌کند که اگر یمن شکست نمی خورد و یا به زانو در نمی آید حتما کسانی هستند که به او کمک می‌کنند و نهایتاً بحث موشک‌های یمن را به ایران منتسب می‌کند که امری کاملاً دروغ و بی ربط است.

سخنگوی وزارت امور خارجه با تأکید بر اینکه روزی خواهد رسید که عربستان با یک شکست مفتضحانه یمن را هم ترک خواهد کرد، تصریح کرد: دربحث سوریه و عراق هم دولت‌های ملی حاکمند و ایران نقش مثبتی تا کنون داشته و کمک کرده که دولت‌های ملی و دولت‌های مستقر در این کشورها در برابر تروریسم ایستادگی کنند و بتواند روی پای خودشان بایستند و لذا این بحث نفوذ هم یک بحث بی ربطی است که هر که آن را مطرح کند بیراهه را به جای راه انتخاب کرده است.

مشروح گفتگو با بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه را در زیر می‌خوانید:

اقدامات دستگاه سیاست خارجی را در کمک به رونق اقتصاد کشور و پیشبرد سیاست‌های ابلاغی اقتصادی مقاومتی را در دولت‌های یازدهم و دوازهم چگونه ارزیابی می‌کنید؟

وزارت خارجه ما هم مانند وزارت خارجه کشورهای دیگر، نهاد و سازمانی است که به عنوان یک پل بین تمام سازمان‌ها و نهادها اعم از فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، بازرگانی و صنعتی و دیگر حوزه‌ها با دولت‌های خارجی و نهادهای مشابه خارجی، کار خود را انجام می‌دهد و باید هم این کار را انجام بدهد. بحث وظایف اقتصادی وزارت امور خارجه چه در ایران و چه در خارج از ایران، بحث جدیدی نیست.

البته می‌توان تفکیکی برای کشورهایی که سیستم متمرکز دارند و داشتند، قائل شد. کشورهایی که اقتصادشان کاملا دولتی بوده و همه چیز زیر نظر وزارتخانه‌ها انجام می‌شده با اقتصاد کشورهایی که آزاد هستند و خود بنگاه‌ها، موسسات و صنایع به راحتی می‌توانند با دیگر مراکز اقتصادی و تجاری دنیا ارتباط داشته باشند. بنده فکر می‌کنم در طول دوران بعد از انقلاب، وزارت امور خارجه در حوزه اقتصادی همیشه حضور فعال داشته و تلاش‌های خود را انجام داده است.

تا قبل از تغییر ساختار هم سفارتخانه‌های ما در بخش اقتصادی فعال بودند و بسته به نوع، توان و ظرفیت‌هایی که آن کشور می‌توانسته برای ما داشته باشد، ما تلاش می‌کردیم همکاری‌هایی میان دو کشور شکل بگیرد.

اقتصاد خارجی ما در مقاطعی با رونق بیشتری همراه بوده و در مقاطعی خاص مثل تحریم از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نبوده است. تا قبل از تغییر ساختار، بخش اقتصادی ما زیر نظر قائم مقام وزیر فعال بوده و نهایتاً در دولت دوازدهم با توجه به گرایشی که به شرایط جدید جهانی، بین‌المللی و منطقه ای، معیشتی، اقتصادی و کمک به توان ملی ایران وجود داشته سعی شد این پتانسیل و ظرفیت در وزارت امور خارجه کیفی تر شود و تخصصی تر با آن برخورد شود.

در ساختار جدید پیش بینی شد که یک معاونت اقتصادی و دیپلماسی اقتصادی تشکیل شود که در مراحل نهایی آن هستیم. فرد مسئول مشخص شده ولی کار خود را شروع نکرده و امیدواریم در اواسط اسفندماه وی بتواند کار را آغاز کند، لذا الان نمی توان برای معاونت دیپلماسی اقتصادی در ساختار جدید کارنامه ای را تعریف کرد.

در بحث دولت یازدهم و دوازدهم و با توجه به شرایط کشور بعد از برداشتن تحریم‌ها و بحث برجام که توانست گشایش‌هایی در حوزه اقتصادی برای ما باز کند، وزارت امور خارجه و سفارتخانه‌ها در حوزه اقتصادی دست و بال بازتری پیدا کردند و با توجه به اراده ای که در سیاست‌های اعلامی دولت هم مطرح شده بود برای فعالیت‌های اقتصادی و کار بازرگانی خارجی وزارت امور خارجه سعی کرد با توان بیشتری به این حوزه ورود کند.

تعدادی از سفرای ما در دولت یازدهم افرادی هستند که تحصیلات اقتصادی دارند، به مسائل اقتصادی آشنا بودند و نهایتاً ما توانستیم در بسیاری از کشورهایی که استعداد همکاری اقتصادی داشتند قدم‌هایی را در ارتقاء روابط اقتصادی ایران، بازرگانی و صنعتی خودمان برداریم.

با توجه به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که تعیین شده بود، دستورالعمل‌هایی برای تمام نمایندگان خود در کشورهای مختلف صادر کردیم که هدف آن کمک به توسعه صادرات غیرنفتی، جذب سرمایه گذاری خارجی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین بود. در واقع اینها سرفصل دستورالعمل‌های دولت، وزارت امور خارجه و نمایندگان جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آیند.

البته ما بحث نفت را از گذشته داشتیم و تلاش‌های خوبی را برای اینکه بتوانیم زمینه لازم برای جذب مجدد بازارهایی را که از دست داده بودیم و در آنها حضور پیدا کنیم را داشته ایم. همچنین جذب شرکت‌های بزرگ نفتی برای حضور و سرمایه گذاری در ایران که مقدماتی از آن را باید وزارت امور خارجه و بخش عمده دیگر آن را وزارت نفت فراهم می‌کرد هم جزئی از این برنامه‌ها بود.

به هر حال بحث مسائل اقتصادی هم قطعا مسائل یک روزه و یک شبه نیست، شما زمانی که مذاکرات را آغاز می‌کنید و زمینه را برای مذاکره آماده کنید تا زمانی که مذاکرات انجام شود، هیئت‌های کارشناسی آماده شوند، روی سوژه یا پروژه مشخص کار شود، ممکن است ماه‌ها و حتی یکی دو سال طول بکشد تا به فرآیند تفاهمات و یادداشت تفاهم برسد و در نتیجه تبدیل به قرارداد شود.

ما بسیاری از این اقدامات را انجام دادیم، بخش‌هایی به نتیجه رسیده و بخش‌هایی نزدیک به نتیجه است و برخی دیگر در بعضی از کشورها باید بعد از مذاکرات لازم به ثمر برسد. با بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی مثل ژاپن، کره، هند، ایتالیا، اسپانیا و به خصوص فرانسه یک سری مسائل را دنبال کردیم که در حوزه‌های مالی بخشی از کارها انجام شده و بخش دیگر هم تا مرحله تفاهمات انجام شده، مستندات امضا شده و قرار است اجرایی شود.

تفاهم نامه اخیر که با ایتالیا انجام شد، تفاهم نامه ۱۰ میلیاردی با کشور کره و یا با ژاپن مثال‌هایی است که ما با آنها تفاهم نامه‌های اولیه داریم و نهایتاً در مرحله اول و اجرا باید شرایطی فراهم شود تا بنگاه‌ها و بانک‌ها بتوانند با هم صحبت کنند و از این ظرفیت و فضایی که به وجود آمده استفاده لازم را ببرند که همانطور که گفتم بحث اقتصادی بحث زمان بری است.

با توجه به اینکه بخشی از اقدامات صورت گرفته است، به نظر شما مردم و بازار کسب و کار چه زمانی اثر مذاکرات اقتصادی شما را با سایر کشورها احساس خواهند کرد؟

کشور به کشور متفاوت است و بهتر است تفکیکی قائل شویم. زمانی که طرف شما کشورهای صنعتی و پیشرفته تر هستند که می‌توانند برای شما سرمایه، تسهیلات مالی بیاورند و تکنولوژی در اختیار شما بگذارند مثل فرانسه، ایتالیا، ژاپن و کره، اینها یک مقوله است، یعنی تسهیلات بانکی آنها بعد از اراده سیاسی بسیار مهم است که امکان آن را داشته باشند و فضایی که برای بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند ایجاد کنند.

یک زمان هم شما با کشورهایی طرف هستید که به لحاظ این شاخصه‌های توسعه یافتگی، رده بالایی ندارد ولی شما به دلایل مختلف سیاسی و غیر سیاسی مجبور به همکاری با آنها هستید و این در حوزه همسایگان و کشورهای پیرامونی است. قطعاً هدف ما این است که با کشورهایی مانند آذربایجان، ارمنستان و پاکستان به موازات کار سیاسی که انجام می‌دهیم، برای پشتوانه روابط سیاسی خودمان و تضمین آن در حوزه‌های اقتصادی و دیگر حوزه‌ها یک فعالیت ملموس تعریف کنیم و اگر تنها بگوییم که ما روابط سیاسی داریم، ممکن است این روابط سیاسی شکننده باشد و یک ارتباط مردمی، بنگاهی و موسسه ای وجود ندارد و تنها دولتمردان می‌توانند ادعا کنند که ما روابط خوبی داریم.

بحث با همسایگان و کشورهای پیرامونی به حوزه مسائل امنیت ملی و پیوستگی‌های فرهنگی و جغرافیایی بر می‌گردد که ما ناچاریم و باید این همکاری‌های همه جانبه را شکل دهیم و الزاما آن کشورها نمی توانند تکنولوژی مثل ژاپن و دیگر کشورها به ما بدهند و یا احتمالاً نمی توانند سرمایه ای را به داخل کشور بیاورند.

این نوع همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی با نوع دیگر آن که اشاره شد، جنس و نوع متفاوتی دارد و ما در حد توانمندی‌های آنها و ظرفیت‌های کشورمان می‌توانیم بین بنگاه‌ها و موسسات پیوند‌ها را برقرار می‌کنیم. لذا نوع کار و الزامات و ضرورت همکاری‌ها با کشورهای مختلف متفاوت است. البته ما الزامات و ضرورت‌های بیشتری نسبت به کشورهای دیگر داریم شاید بحث الزاما اقتصادی تنها نیست بحث سیاسی، امنیتی، بحث ثبات و امنیت و غیره است که باید در منطقه وجود داشته باشد است.

منتقدان معتقدند وزارت امور خارجه کشور بیشتر تسهیل کننده واردات بود و کارنامه خوبی برای توسعه صادارات ندارد. برای این موضوع هم مثال‌هایی را در زمینه خرید هواپیما و واردات پژو را مطرح می‌کنند. کارنامه وزارت خارجه در زمینه تسهیل صادرات کشور به چه صورت است؟

اینکه شما بتوانید کالایی تولید کنید که در خارج از مرزهای ایران در واقع مشتری خودش را داشته باشد و خریدار خودش را داشته باشد، این از وظایف وزارت امور خارجه نیست. وزارت امور خارجه تسهیل کننده روابط بنگاه‌های اقتصادی، وزارت خانه‌ها و کارخانجات ایرانی با خارج از کشور است و یا بسترهای لازم را از لحاظ سیاسی با کشورهای دیگر فراهم کند که آنها پذیرای همکاری با ایران باشند که شرکت‌های ایرانی شما با کالای مشخص بتواند در کنار سایر محصولات کشورهای دیگر رقابت کند.

وزارت خارجه نقش تسهیل کنندگی دارد اما نقش ارتقاء کیفیت کالا و یا فروشنده و تولید کننده را ندارد، این بحث اقتصاد در وزارت خارجه بحث تسهیل کنندگی است، ایجاد تسهیلات و فراهم کردن فضای مناسب برای ایجاد روابط وظیفه وزارت امور خارجه است و بانک مرکزی موظف است که کار خود را انجام دهد، وزارت صنعت و کارخانه‌های ما همچون ایران خودرو و غیره هم باید کار خودشان را انجام دهند.

قرار نیست وزارت امور خارجه کار دستگاه‌های دیگر را انجام دهد، آنچه که امروزه در عرصه اقتصاد به آن بسیار تأکید می‌شود، بحث رقابت است و اینکه شما بتوانید بهترین کیفیت را با کمترین قیمت ارائه کنید. لذا برای اینکه موفق شویم و یک دیپلماسی موفق را ایجاد کنیم نیاز داریم سایر دستگاه‌های داخلی هم در کنار این وضعیت جدید کمک کنند و کارایی خود را افزایش دهند و از تسهیلاتی که در حوزه سیاسی، وزارت خارجه در دیپلماسی اقتصادی می‌تواند ایجاد کند، آنها با افزایش کیفیت و کاهش قیمت محصولات خودشان ورود کنند و این بخش به آنها مربوط می‌شود.

نباید این موضوع اشتباه شود که دیپلماسی اقتصادی می‌خواهد قیمت ارز را در داخل کشور تثبیت کند و یا اینکه کیفیت کالاها را بالا ببرد، نه چنین وظیفه ای داریم و نه باید آن را دنبال کنیم چرا که این به توانمندی‌های اقتصاد داخلی باز می‌گردد که دولت وظیفه ساماندهی آن را بر عهده دارد.

بالاخره کالاهایی زیادی در ایران تولید می‌شود که برای سایر کشورها نیز جذابیت لازم را دارد و به اصطلاح مشتری آن در خارج از کشور وجود دارد. به عنوان مثال مطالبات دارویی از جانب کشور عراق بسیار زیاد است و اگر دستگاه دیپلماسی بتواند بین تولیدکنندگان دارویی کشور و عراق روابط را تسهیل کند به نظر می‌توان شاهد اتفاق‌های بهتری جهت صادرات تولیدات داخلی باشیم، در این زمینه و موارد مشابه آن می‌توانید مصداقی بفرمایید چه اقداماتی از جانب وزارت خارجه انجام گرفته است؟

متأسفانه بنا به دلایل مختلف، مصداقی نمی توانم عنوان کنم، به طور کلی روابط در هر موضوع و بخشی در جهان دو طرفه است، اینکه شما بگویید با عراق یا هر کشور دیگری می‌خواهم رابطه خوبی داشته باشم نه در حوزه سیاسی بلکه در حوزه عمل، تسهیلات می‌دهم، جنس دارم آن هم با قیمت و کیفیت و می‌خواهم صادرات داشته باشم، اما اگر او نخواهد و کیفیت و قیمت شما را نپسندد و یا حتی اراده سیاسی را نداشته باشد شما حتی نمی توانید این کار را انجام دهید، این یک تعامل دو طرفه و دوسویه است.

در برخی از کشورها، پیچیدگی‌هایی وجود دارد که الزاماً خواست ما نمی تواند تمام مسائل را حل کند و طرف مقابل هم باید آمادگی آن را داشته باشد. یک جاهایی وزارت امور خارجه می‌تواند زمینه لازم را برای صادر کردن کالایی مشخص فراهم کند، البته جاهایی در مذاکرات به دلیل نگاه طرف مقابل امکان پذیر نیست و حتی ممکن است علیرغم مذاکرات انجام شده به نتیجه نرسد و اجرایی نشود.

ما باید بپذیریم که هنوز بخش خصوصی توانمند و قدرتمندی که بتواند نه در جهان حتی در منطقه کار کند را نداریم، ما هنوز گرفتار شرکت‌های دولتی، کیفیت و قیمت تمام شده در کشور هستیم و برای افزایش صادرات غیرنفتی که بسیار هم برای ما مهم است باید از حداقل‌های ابتدایی که یکی از آنها برخورداری از بخش خصوصی توانمند است بهره مند باشیم.

اگر بخش خصوصی توانمند نداشته باشیم و یا اینکه بخش خصوصی ما به دولت متکی باشد و متکی به همراهی با وزیر امور خارجه در سفرها باشد تا شاید بتواند چیزی به دست بیاورد این بخش خصوصی نمی تواند به توانمندکردن اقتصاد مقاومتی و اقتصاد ایران کمک کند.

ما باید در کنار دیپلماسی اقتصادی کارهای زیاد دیگری انجام دهیم، دیپلماسی اقتصادی در وزارت خارجه در کشورهای خارجی، تسهیلات لازم را فراهم می‌کند، با دولت‌ها مذاکره می‌کند و بخشی که به آن مربوط است در خارج از کشور از طریق سازمان‌ها و سفارت خانه‌ها، سرمایه گذاران خارجی را فعال کند. اما اگر قوانین سرمایه گذاری ایران در داخل منطبق با معدل متوسط جهانی نباشد و یا چهره کشور در خارج از ایران، چهره ای جذاب برای سرمایه گذار خارجی نباشد، تلاش‌های گسترده وزارت امور خارجه بی نتیجه می‌ماند.

علیرغم اینکه ایران جذابیت و توانمندی‌های بسیاری دارد و کشورهای بسیاری علاقمند به همکاری با ایران هستند و بازارهای ایران بسیار بکر، جامعه ما بسیار فرهیخته و توانمند است و در مقایسه با کشورهای همسایه از لحاظ ثبات و امنیت و سرمایه انسانی غنی و توانمند، بی نظیر است.

قطعاً باید به مجموع پتانسیل‌های مثبت در ایران توجه کنیم تا بتوانیم در کنار آمد و شدهای سیاسی، گفتگوها و تعاملات با کشورهای دیگر، این گشایش‌ها را برای اقتصاد کشور ایجاد کنیم.

برخی از معاندان نظام در فضاسازی‌هایی که معمولاً ایجاد می‌کنند، می‌گویند چرا ایران هزینه‌هایی که می‌تواند برای حل مشکلات مردم خود داشته باشد را در منطقه و برای حمایت از ملت‌های مظلوم منطقه صرف می‌کند؟ آیا حمایت‌های ایران از مردم مظلوم به خصوص در منطقه به معیشت مردم در داخل کشور ضربه می‌زند؟

این موضوعات را نمی توان به صورت خرد تحلیل و بررسی کرد، از نگاه کلان هر تحولی که در منطقه، در کشورهای همسایه و کشورهای پیرامونی شما اتفاق می‌افتد که می‌تواند منجر به ضرر و زیان، آسیب و تأثیرگذاری بر امنیت و ثبات و حتی توسعه اقتصادی و آرامش شما شود، مسئله مردم ایران و مسئله داخلی کشور به حساب می‌آید.

ما با پدیده‌هایی در منطقه مواجه بودیم که قدرت‌های خارجی و برخی بدخواهان منطقه ای و کشورهایی با ویژگی‌های خاص در آن نقش داشتند که به نوعی امنیت و ثبات ایران را با اقداماتی که نمی توانستند آنها را در داخل ایران اعمال کنند، در معرض خطر قرار دادند. برای حفاظت از کیان کشور و ثبات و امنیت مردم و حفظ آرامش و نگهداری فضای مطلوب زندگی آنها که امنیت یکی از مهمترین آنهاست، ما باید به حل و فصل آن پدیده‌ها می‌پرداختیم.

ما اگر در سوریه حضور داریم به درخواست دولت آن کشور است. در سوریه اتفاقاتی افتاد که قدرت‌های خارجی در آن نقش داشتند، سوریه را هدف قرار دادند که البته آن هدف ابتدایی بود و می‌خواستند در مرحله بعدی عراق و بعد از آن ایران را مورد تهاجم قرار دهند که نتیجه اش بی ثباتی و ناامنی در ایران بود. در سوریه گروه‌های افراط گرا و تندرویی مانند داعش که نظیر آنها در تاریخ بشری کمتر دیده می‌شود به نام دین و مذهب دست به جنایاتی می‌زدند و در صدد ساقط کردن حکومت سوریه و تشکیل حکومتی از خود بودند.

لذا ما هم بنا بر درخواست دولت سوریه و هم به دلایل دیگر از جمله کمک به حفظ ثبات و امنیت منطقه باید در منطقه حضور پیدا می‌کردیم و به حفظ آرامش و ثبات در منطقه کمک می‌کردیم و با توجه به اصول اخلاقی، دینی و منش جمهوری اسلامی ایران که کاملاً با تروریسم و گسترش تروریسم در همه جهان مخالف است و آن را یک شعار جدی خودش در سطح جهان برای مبارزه با تروریسم می‌داند.

دلیل دیگر ما این بود که ما به عنوان قربانی تروریسم که بهای بسیاری را در این راه پرداخت کرده، باید در سوریه حضور پیدا می‌کردیم و در صف نخست مبارزه با تروریسم قرار می‌گرفتیم که این کار انجام شد و همه این‌ها برای آن بود که باید منطقه حفظ می‌شد و مانع گسترش هرچه بیشتر افراط گرایی و تروریسم در منطقه می‌شدیم.

همینطور حضور مستشاری ایران در عراق که یک دموکراسی نوپا را تجربه می‌کند و از مصائب و مسائل بسیاری به خاطر دخالت بیگانگان برخوردار بود و از ثبات و امنیت کافی هم برخوردار نبود و از طرفی گروه‌های تروریستی هم در آنجا مأوا گرفته بودند، امر لازم دیگری بود که انجام شد و این کمک‌های ایران به دو کشور همسایه قطعاً هزینه‌هایی هم در بُعد مادی و هم معنوی بر ما تحمیل کرده است.

اما نکته اینجاست که ما اگر در بیرون از مرزها با تروریسم مبارزه نمی کردیم قطعا باید در درون ایران با آنها روبرو می‌شدیم و مردم ایران باید بهای سنگین تری چه در بُعد معنوی و چه در بُعد اقتصادی می‌پرداختند.

ما به عنوان کشوری باثبات، قدیمی و با فرهنگ و کشوری که در یک خط اعتدالی و اسلامی حرکت می‌کند باید رسالت جهانی خودمان را در این حوزه انجام می‌دادیم. ما قطعاً به ثبات و امنیت جهان کمک شایانی کردیم و اگر امروز جهانیان به صورت کامل و جامع از ایران قدردانی نکنند در آینده ای نه چندان دور، قدردان ایران در راه مبارزه با تروریسم خواهند بود. اگر مبارزه ایران با تروریسم در منطقه و کوچک کردن محدوده زندگی آنها نبود، ما امروز شاید در بسیاری از کشورهای جهان پدیده شوم تروریسم را با جدیت بیشتری شاهد بودیم.

آقای قاسمی در ادامه گفتگو به بحث درباره آینده برجام بپردازیم. آینده برجام را با توجه به بدعهدی‌های مکرر آمریکا و از طرفی حمایت‌های فعلاً شفاهی اروپا چگونه ارزیابی می‌کنید؟

محدوده، ذات و نتایج برجام تقریبا مشخص است و دایره تعریف برجام که چه وظایفی داشته و چه محدوده ای را باید پوشش می‌داده هم کاملاً مشخص است. برجام قطعا همه چیز ما نیست، بلکه حاصل نتایج مذاکرات هسته ای ایران در بُعد هسته ای است. ما آن را مبحث تمام شده می‌دانیم و فکر می‌کنیم تحت هیچ شرایطی امکان بازنگری، مطالعه و مذاکره مجدد، کم یا اضافه کردن بندی به آن مجموعه تفاهمات وجود ندارد در واقع یک نقطه پایان بر مذاکرات هسته ای است و نمی توانیم فصل جدیدی را باز کنیم.

اگر آقای ترامپ مشکلی دارد، این مشکل او است و احتمالا می‌تواند این مشکل نشأت گرفته از یک دعوای حزبی با دولت قبلی باشد که آن را در برجام تجلی میدهد، اما قطعاً همه مشکلات آقای ترامپ این نیست.

ترامپ به دنبال زیاده خواهی‌هایی است که بتواند خصومت دیرینه ای که در امریکا نسبت به انقلاب و جمهوری اسلامی ایران وجود دارد را دنبال کند و نهایتاً سعی آمریکا بر این بوده که بعد از برجام، امکان استفاده از مزایایی که می‌توانست برجام برای ما داشته باشد کم و ناچیز کند که در تخطی‌های مکرر، عهدشکنی‌ها و بدعهدی‌هایی که انجام داد و فشاری که روی سایر کشورهای جهان و به خصوص اروپا داشت و روشی که دنبال کرد، سعی کرد موسسات مالی، صنعتی، بانکی و دولت‌هایی که در هر نقطه ای از جهان هستند و می‌خواهند با ایران کار کنند را در یک حالت زمین و هوا نگه دارد که آنها نتوانند با اعتماد به نفس با ایران همکاری کنند و در نتیجه ایران نتواند از این موضوع استفاده کند.

برای ما قطعاً برجام یک تعهد دوجانبه میان ایران و امریکا نیست، بلکه با توجه به قطعنامه ۲۲۳۱ تعهدی بین‌المللی است و پشتوانه سازمان ملل را دارد، آقای ترامپ هم می‌تواند از برجام خارج شود اما بهای سنگینی را برای آن باید بپردازد و باید پاسخگوی جامعه جهانی و حتی سازمان ملل در خصوص اینکه قطعنامه سازمان ملل را نقض کرده باشد.

امروز ما می‌بینیم که اعتماد به دولت آمریکا در سطح جهان بسیار کاهش پیدا کرده و چهره آقای ترامپ، چهره ای است که صرفاً به عنوان یک دلال و سوداگر و یا در یک عبارت زیبا یک تاجر خوب و یا تاجری که صرفاً با دلار سر و کار دارد، شناخته می‌شود نه سیاستمداری که به دنبال صلح و امنیت جهانی است.

لذا ما درخصوص برجام نباید گمانه زنی کنیم، باید صبر کنیم، با توجه به کارشکنی‌هایی که تاکنون امریکا داشته ما می‌توانیم به همراه اعضای ۱+۵ و دیگر اعضاء ادامه دهیم. ما براساس آموزه‌های دینی، اخلاقی و ایرانی خودمان، اولین کشور نقض کننده برجام نخواهیم بود و از طرفی اجازه هم نخواهیم داد که هزینه‌های شکست برجام و یا نقض برجام را امریکا متوجه ایران کند و هوشمندانه و خردمندانه در این مسیر ادامه خواهیم داد و منتظر تصمیمات امریکا خواهیم بود.

طرف‌های اروپایی و آمریکایی از مواضع ما آگاه هستند و ما هم آمادگی‌های لازم را برای همه انتخاب‌هایی که آنها می‌کنند داریم؛ چرا که ما از گذشته درخصوص انتخاب‌های خودمان پیرامون برجام فکر و برنامه ریزی داشته ایم و چیزی را از دست نمی دهیم.

در موضوع برجام اگر خسارت و یا فشاری متوجه کسی باشد، متوجه ما نخواهد بود و خسارت و بهای سنگین آن را جامعه جهانی و ایالات متحده آمریکا خواهند داد، ما در وضعیتی هستیم که می‌توانیم بگوییم اگر سایر اعضای ۱+۵ به یک جمع بندی برسند که می‌خواهند از برجام خارج شوند و یا آن را نقض کنند، آنها بازنده نهایی خواهند بود.

به نظر شما مذاکره موشکی و بعضا طرح گفتگوهایی پیرامون مسائل منطقه ای با ایران را که اخیراً اروپایی‌ها مطرح می‌کنند تا چه اندازه در اولویت آنها قرار دارد؟

اروپا در حوزه برجام براساس همه علامت‌ها، مذاکرات، صحبت‌ها و نشانه‌هایی که ما از آنها تا به امروز داریم این است که اروپائیان به برجام اعتقاد دارند. آنها اعتقاد دارند که برجام یک دستاورد مهم در حوزه دیپلماتیک است و به حفظ امنیت و صلح جهانی کمک می‌کند.

با توجه به اینکه اروپا در نزدیکی منطقه غرب آسیا قرار دارد و آنها شناخت دقیقی از جمهوری اسلامی ایران و مسائل منطقه دارند و می‌دانند که بی ثباتی و مشکلات در این منطقه می‌تواند شدیداً اروپا را تحت تأثیر قرار دهد و برجام برای آنها هم به عنوان یک دستاورد که توانسته اند در یک پروسه موفق دیپلماسی حضور داشته باشند برایشان مهم است و هم در حوزه مسائل امنیتی، صلح و ثبات در منطقه.

لذا آنها در این حوزه تا حد زیادی مدافع برجام خواهند بود و تاکنون هم در این خصوص تلاش کرده اند ولی به هر حال این بدین مفهوم نیست که ما با مجموعه کشورهای اروپائی در تمام مسائل اتفاق نظر داشته باشیم.

در خصوص مسائل موشکی و دفاعی که در ایران راجع به آن زیاد صحبت شده مثل همه کشورهای دیگر ایران به عنوان یک کشور مستقل به کسی اجازه دخالت در موضوعات داخلی و سیاست‌های داخلی و موشکی آن نخواهد داد، ما براساس تعالیم ایرانی اسلامی و تجربه‌های خود آموخته ایم که از یک جا چندین بار گزیده نشویم.

ما جنگ تحمیلی را داشته ایم و می‌دانیم که اگر از توانایی لازم دفاعی برخوردار بودیم و شرایط خاصی بر ما حاکم نبود قطعاً فرد دیوانه ای مانند صدام نمی توانست به ما حمله کند و ۸ سال ما را درگیر یک جنگ خانمان سوز کند. بنابراین ما بر توانمندی خود خواهیم ایستاد و به دیگران اجازه نخواهیم داد فکر تجاوز به ایرانی که از ثروت‌های بسیار و خدادادی برخوردار است را داشته باشند.

در سایر مسائل منطقه ای هم بحث نفوذی که مطرح می‌شود، یک دروغ و انحراف است، نفوذ معانی مختلف دارد، ما نفود فرهنگی، معنوی، تاریخی داریم که این به پیوستگی سرزمینی ما با کشورهای همسایه یا اشتراکات دینی و فرهنگی که وجود دارد باز می گردد و این یک بُعد مثبت است که ما را با کشورهای دیگر پیوند می‌دهد و تا امروز به صلح، ثبات و دوستی در منطقه هم کمک کرده است.چیزی که آنها مطرح می‌کنند یک بحث انحرافی است و قصد دارند ایران را مقصر مشکلات خودشان در منطقه، معرفی کنند.

عربستان در خصوص یمن تصور می‌کرد که این هدف برای آنها ظرف چند هفته قابل حصول است و می‌توانند آن را کاملاً تصرف کند، اما امروز که دیگر می‌داند نمی تواند موفق شود و در باتلاق آن کشور گرفتار شده، به دنبال یک دشمن فرضی است و تصور می‌کند که اگر یمن شکست نمی خورد و یا به زانو در نمی آید حتما کسانی هستند که به او کمک می‌کنند و نهایتاً بحث موشک‌های یمن را به ایران منتسب می‌کند که امری کاملاً دروغ و بی ربطی است.

قطعاً روزی خواهد رسید که عربستان با یک شکست مفتضحانه یمن را هم ترک خواهد کرد، دربحث سوریه و عراق هم دولت‌های ملی حاکمند و ایران نقش مثبتی تا کنون داشته و کمک کرده که دولت‌های ملی و دولت‌های مستقر در این کشورها در برابر تروریسم ایستادگی کنند و بتواند روی پای خودشان بایستند و لذا این بحث نفوذ هم یک بحث بی ربطی است که هر که آن را مطرح کند بیراهه را به جای راه انتخاب کرده است.

منبع: مهر