غنای فرهنگی در عهد مغولان/ با مغول‌زدایی ایران پیشرفت نمی‌کند

به گزارش گروه فرهنگی-اندیشه خبرگزاری آنا، متن زیر بخشی از کتاب «مغولان و سرنوشت فرهنگی ایران» نوشته کریم مجتهدی، چهره ماندگار فلسفه ایران است که در ادامه می خوانید،

«نگارنده این کتاب را با ذکر یک خاطره شخصی آغاز کرده است و در این صفحات پایانی بی‌وجه نمی‌داند که آن را با یادآوری یک خاطره دیگر به پایان برساند: در دوره اول دبیرستان یک بار معلم تاریخ ما که تعصب خاصی نسبت به ایران و ایرانیت داشت و بعدا شنیدیم که آن معلم در آن زمان هنوز دانشجوی دوره کارشناسی رشته تاریخ دانشکده ادبیات تهران بوده است، بعد از اتمام درسی که مطابق برنامه رسمی باید درباره مغولان تدریس می‌کرد با تاسف چند بار تاکید کرد که بعد از صدماتی که آنها به ایران وارد کرده‌اند، مردم ما دیگر تا به امروز موفق نشده‌اند خرابی‌ها را واقعا جبران کنند و به مقام و عظمت خود بازگردند و همه دانش‌آموزان-از جمله خود نگارنده- که از ابتدای درس با علاقه و هیجان به سخنان او گوش می‌دادند، ناخواسته از اینکه چنین سرنوشت شومی بر سر ایران آمده است، با معلم همصدا شده و با خشم تکرار می‌کردند که تمام بدبختیها از آن زمان بر سر ما آمده است.

البته مغولان همانطور که در قسمت‌های مختلف این نوشته آورده شد، صدمه‌های زیادی به کشور ما وارد کرده‌اند، ولی در دوره‌ای نیز-همان‌طور که بارها اشاره شد- به نحوی در آبادانی آن کوشیده‌اند. حتی اگر واقعا آنها را گنهکار بدانیم باز نمی‌توانیم فراموش کنیم که بیش از هفت قرن از آن زمان گذشته است. به همین دلیل می‌توان از خود پرسید که در این دوران طولانی که حوادث زیاد دیگری نیز بر سر این کشور آمده است، چطور ما هنوز نتوانسته‌ایم این عقب‌افتادگی‌ها را ترمیم کنیم؟ کشورهای زیادی در جنگ جهانی دوم با خاک یکسان شده‌اند که در مدت کمتر از ده الی پانزده سال نه فقط مملکت خود را احیا کرده‌اند، بلکه بعضی از آنها امروزه در زمره پرقدرت‌ترین ممالک دنیا محسوب می‌شوند.

با مغول‌زدایی از تاریخ ایران نمی‌توان عظمت آن مملکت را دوباره به دست آورد. برعکس از تاثیر واقعی آنها از قرن هفتم تا به امروز به درستی باید آگاه شد، آن دوره تاثیر ژرفی در تاریخ ایران گذاشته است که بعدا همراه نوعی تشخیص هویت ایرانی از رهگذر دوره صفویه، قاجاریه و غیره، امروز به ما رسیده است. هویت ایرانی در استمرار تاریخ خود ساخته شده است؛ این یک امر مسلم است»(۳۷۰-۳۷۱).

«شاید عجیب بنماید، ولی قرن هفتم و هشتم هجری قمری که به هر ترتیب از دوره‌های استیلای مغولان بر ایران محسوب می‌شوند، به لحاظ فرهنگی، اعم از ادبیات، شعر و نوشته‌های عرفانی و همچنین به لحاظ فنون، هنر و غیره بسیار غنی بوده است»(۳۶۶).