دیده بان پیشرفت علم، فناوری و نوآوری
تاملی در ایده دانشگاه (1)؛ دکتر محمد باقر تاج الدین*

بررسی نسبت شرایط نابهنجار در دانشگاه و نسبت آن با جامعه

نویسنده در این یادداشت به بررسی برخی حواشی پیرامون دانشگاه و نسبت آن با جامعه بیرونی می پردازد.
کد خبر : 255247

روند فعلی دانشگاه ها در ایران و شرایط ناگوار و نگران کننده حاکم بر آنها از ساختار اداری و مدیریتی آن گرفته تا عملکرد استادان و دانشجویان همگی نگرانی ها و دغدغه های فراوانی را فراهم آورده که واکاوی و بررسی هر چه بیشتر پیرامون آن را ضروری نموده است. دانشگاه بنا به تعریف ساده فضای تولید علم و پژوهش در حوزه های گوناگون علمی است که از این طریق تمامی سازوکارهای دانشگاه از یک سو باید در خدمت پیشرفت های علمی و پژوهشی باشد و از سوی دیگر در خدمت پرورش سرمایه های انسانی و اجتماعی برای به خدمت گرفتن این سرمایه ها در جهت توسعه پایدار جامعه. اما نیم نگاهی به رویه ها و روندهای فعلای دانشاگاه در ایران نشان می دهد که این رویه ها و روندها چندان هم در مسیر تولید علم و در افکندن بنیان های فکری و علمی نبوده و دانشگاه به «میدان رقابتی» در جهت «کسب مدرک برای دانشجویان» و «کسب نشان دانشگاهی برای استادان" و "کسب سود و برند brandبرای مدیران» آن تبدیل شده است." دانشگاه"در ایران دچار نوعی شرایط آنومیک یا نابهنجار شده است به گونه ای که انواع آسیب های علمی، پژوهشی و حتی اخلاقی دامن گیر آن شده و اکنون بحران همه جانبه ای را تجربه می کند.


این که بگوییم دانشگاه شرایط نابهنجار را از سر می گذراند چه معنا و مدلولی دارد و از همه مهمتر این که ناشی از کدام شرایط اجتماعی به چنین سرنوشتی تبدیل شده است؟


از منظر جامعه شناختی، دانشگاه یکی از سازمان ها و یا نهادهایی است که درون هر جامعه ای قرار داشته و هر تحول و تغییری در جامعه به ناگزیر دانشگاه را نیز تحت تأثیر خود قرار می دهد. پس به زبان ساده دانشگاه بیرون از جامعه و تحولات و تغییرات مثبت یا منفی آن قرار ندارد. نه تنها دانشگاه بلکه هر نهاد و سازمان دیگری نیز چنین وضعیتی را از سر می گذرانند. جامعه رو به تعالی و پیشرفت دانشگاهِ رو به تعالی و پیشرفت خواهد داشت و بالعکس.


به عبارت دیگر، مسأله از این قرار است که از آنجا که دانشگاه خود محصول جامعه و شرایط اجتماعی و فرهنگی و حتی سیاسی است، لذا بروز هر گونه مشکل و مسأله در امرِ دانشگاه را باید در جامعه جستجو نمود. دانشگاه بیرون از جامعه قرار ندارد و محصول شرایط مطلوب یا نامطلوب جامعه ای است که درون آن قرار گرفته است. البته نمی توان و نباید از تأثیرگذاری های دانشگاه بر روی جامعه غفلت ورزید اما در هر صورت دانشگاه همچون سایر پدیده های اجتماعی درون جامعه شکل می گیرد و روندهای اجتماعی و فرهنگی و سیاسی می توانند دانشگاه را دچار تحولات و فراز و نشیب هایی کنند. نوشتارحاضر به دنبال پاسخ گویی به این سئوال مهم است که دانشگاه چگونه می تواند محصول شرایط اجتماعی ای باشد که در آن قرار گرفته و راه برون رفت از این مشکل کدام است.


* استاد دانشگاه و دکترای جامعه شناسی کاربردی و برنامه ریزی اجتماعی


انتهای پیام/

ارسال نظر
قالیشویی ادیب