باروری بهتر بعد از شیمی‌درمانی به کمک «زنجبیل»

به گزارش گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، با افزایش روند صنعتی شدن جوامع بشری، شمار مبتلایان به سرطان رشد چشم­گیری داشته و استفاده از داروهای ضدسرطان در درمان بیماران، کاربرد وسیعی پیدا کرده است. داروی «دوکسوروبیسین» یا Dox یکی از رایج‌ترین داروهایی است که به ­طور گسترده برای درمان انواع مختلف سرطان، از جمله سرطان خون، سرطان بیضه و تومورهای جامد کاربرد دارد.

ولی متأسفانه اغلب داروهای ضدسرطان علاوه بر سلول­‌های سرطانی روی سایر سلول‌های دارای سرعت تقسیم بالا، مانند سلول­‌های جنسی نیز اثر می‌کنند. لذا به­ دلیل نگرانی روزافزون در مورد عوارض داروهای شیمیایی و بی­اثر بودن تعدادی از آن‌­ها در مصرف طولانی‌مدت، استفاده از ترکیبات طبیعی ب ­صورت جایگزین یا مکمل درمان، بیش‌ از پیش مور دتوجه قرار گرفته است. به همین دلیل مصرف گیاهان دارویی در کشورهای مختلف روز­به­ روز در حال افزایش است و دلیل آن، به اثبات رسیدن اثربخشی بسیاری از این مواد در مجامع علمی و مقبولیت آن در اکثر جوامع بشری است.

از آنجا که داروی «DOX» باعث کاهش تحرک، قابلیت زیستی و در نهایت باعث ناباروری می­‌شود، پژوهشگران دانشگاه آزاد کازرون با همکاری دانشگاه علوم پزشکی شیراز در پژوهشی که نتایج آن در «مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی» به چاپ رسیده است، به بررسی استفاده از گیاه زنجبیل در کاهش مشکلات ناشی از درمان با DOXو اثرات جانبی آن بر اسپرم جانوران مدل پرداخته‌اند.

«زنجبیل» یا «شنگویر» یک گیاه خوراکی، ادویه‌ای و دارویی با نام علمی «Zingiber officinale» بوده و گیاهی است که به ­دلیل خواص دارویی گسترده و وسیع آن در سراسر دنیا استفاده می‌شود.

در این پژوهش، 56 سر موش صحرایی نر بالغ تحت درمان با عصاره گیاه زنجبیل (به مدت چهار هفته) و داروی DOX (یک بار در هفته) قرار گرفتند. پس از این دوره، اسپرم­‌های جانوران فوق جمع‌آوری شد و به تفکیک گروه‌­ها براساس دستور «سازمان بهداشت جهانی»، قدرت زنده ماندن اسپرم (Viability) و تحرک اسپرم (Motility) آن­‌ها به‌ طور جداگانه محاسبه شد.

نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از دوکسوروبیسین سبب کاهش وزن بدن و وزن بیضه‌های موش‌­ها شده است، اما مو‌ش‌هایی که تحت درمان با عصاره زنجبیل بودند، وزن بیشتری داشتند.

جویبار، محقق مجری این پژوهش و همکارانش خاطرنشان کرده‌اند: «به دلیل وجود جینجرول­ها که ازجمله ترکیبات محرک اشتها و ضد تهوع در زنجبیل هستند و موجب حذف رادیکال­‌های آزاد می‌شوند، این گیاه خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و موجب جلوگیری از تولید مواد اکسیدان شده و حذف متابولیت­‌های فعال و مضر را به دنبال دارند. پس با حذف متابولیت­‌های فعال و مضر حاصل از DOX در بدن، جلوی کاهش سنتز پروتئین و در نتیجه کاهش وزن بدن، با افزایش دوز زنجبیل گرفته می‌شود».

همچنین نتایج این مطالعه، کاهش شدید میزان اسپرم را در گروه شیمی‌درمانی گزارش می‌دهد. ولی بررسی‌ها نشان از آن دارد که تعداد اسپرم در گروه‌های دریافت‌کننده عصاره زنجبیل افزایش پیدا کرده است. این موضوع نشان می‌دهد که گیاه دارویی زنجبیل می‌­تواند اثرات مخرب DOX را روی تعداد اسپرم جبران کند.

در این زمینه تحقیقات قبلی نشان داده‌اند که مصرف عصاره زنجبیل باعث افزایش هورمون تستوسترون می­شود. با افزایش میزان هورمون تستوسترون، میزان اسپرم نیز در گروه دریافت‌کننده زنجبیل افزایش می‌یابد.

در این پژوهش میانگین درصد اسپرم‌های زنده در گروه دریافت‌کننده دوکسوروبیسین کاهش قابل‌ ملاحظه‌ای پیدا کرد که می­‌توان گفت به دلیل مصرف این دارو باشد. ولی میانگین درصد اسپرم‌های زنده در گروه دریافت‌کننده عصاره زنجبیل افزایش پیدا کرد و درنتیجه مصرف زنجبیل می‌تواند درصد زنده‌مانی اسپرم­‌ها را تقویت کند.

نتایج این پژوهش از جهت گسترش اهمیت داروهای گیاهی و طبیعی و استفاده هر چه بیشتر این داروها بجای داروهای صنعتی و همچنین از بین بردن و کاهش اثرات منفی داروهای صنعتی، اهمیت دارد. بر این اساس، استفاده از گیاه دارویی زنجبیل، می‌تواند تأثیرات منفی شیمی‌درمانی با داروی دوکسوروبیسین را بر توان باروری افراد کاهش دهد.