جزئیات بودجه ۱۷ هزار و پانصد میلیارد تومانی شهرداری

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، نجفی شهردار تهران روز گذشته بودجه 17 هزار و پانصد میلیارد تومانی تهران را تقدیم شورای شهر کرد. بودجه‌ای که آقای شهردار معتقد است کاملاً «انقباضی» است. برای همین به سراغ مجید فراهانی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر رفتیم تا برایمان از سایه‌روشن‌های برنامه مالی پایتخت در سال آینده بگوید. آنچه در ادامه می‌خوانید چکیده‌ای از این گفت‌وگو است:

**اقتصاد شهری بیمار است/ برای کاهش هزینه‌های شهرداری چه باید کرد؟

اقتصاد شهر تهران از یک بیماری بسیار هولناکی رنج می‌برد. درآمد‌های شهری در شهر تهران همچنان بلکه اقتصاد ملی‌مان به نفت وابسته است. اگر نفت نباشد ما با مشکل جدی در اقتصاد ملی روبه رو می‌شویم. بودجه شهرداری تهران به درآمد از تراکم و فروش شهر وابسته شده، اگر امروز تراکم نباشد و درامد‌های شهرسازی که بیش از نیمی از 50 درصد درامد‌های شهری را تشکیل می‌دهد نباشند اقلا وضعیت وخیم فعلی در حوزه اقتصاد شهری بسیار وخیم‌تر خواهد شد، امکان اداره شهر وجود ندارد. به همین دلیل به نظر ما می‌رسد برای درمان وضعیت بیمار و حاد شهر تهران به لحاظ اقتصاد شهری چند کار جدی در این ارتباط در چند محور باید انجام دهیم.

مسئله اول بحث تغییر نظام درآمدی شهر از یک درآمد ناپایدار به سمت درآمد پایدار است. براساس آمار‌های منتشره 21 درصد درآمد‌های شهر تهران در سال 96 پایدار هستند و مابقی ناپایدار هستند که این 21 درصد می‌بایست تبدیل به 80 درصد شود. وقتی می‌گوییم درامد پایدار یعنی درآمدی که سه مشخصه اصلی داشته باشد 1-با فعل و انفعالات و با پایین بالا شدن مسائل اقتصادی کشور تغییری در آن اتفاق نیفتد 2-اصطلاحا درامد سبز باشد یعنی به محیط زیست و عدالت اجتماعی در شهر آسیب نزند 3-متناسب با رشد هزینه‌ها افزایش پیدا کند و اصطلاحا منعطف باشد.

درآمدی باشد که بتوان روی آن همیشه حساب کرد. مثل درامد ارزش افزوده درآمدی که به خاطر عوارض ارزش افزوده پرداخت می‌کنند و باید براساس قانون 30 درصدش به شهرداری تهران داده شود یا عوارضی که مردم برای نوسازی یا پسماند پرداخت می‌کنند این‌ها درآمد‌های پایدار است که باید تغییر پیدا کنند. باید به سمت تعریف درآمد‌های پایدار جدید برویم. هیچ جای دنیا با تراکم فروشی و شهر فروشی شهر را اداره نمی‌کنند، اما ما می‌کنیم، ما خون شهر را می‌کشیم و شهر را نابود می‌کنیم.

تهران را گران اداره می‌کنیم/ باید وظایف شهرداری را کمتر و کمتر کرد

مسئله دوم تمرکز روی هزینه هاست. امروز برای شهر تهران 18 هزار میلیارد تومان هزینه می‌شود که به جرات براساس نظر صاحب نظران می‌توانیم این هزینه‌ها را به نصف کاهش دهیم. شهر تهران به شدت گران اداره می‌شود. با بررسی‌هایی که داشتیم در کوتاه مدت یک سوم این هزینه‌ها را می‌شود کم کرد و به سمت این رفت که هزینه‌ها را نصف کرد. این 18 هزار میلیارد هزینه‌ای که داریم به شدت قابل کاهش است و روش‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد.

مطلب اول در بحث کاهش هزینه بحث تمرکز شهرداری بر روی هزینه‌هایی است که صرفا وظایف ذاتی شهرداری است. سوال من این است که چرا باید شهرداری تهران جا‌هایی هزینه کند که جزو وظایف ذاتی اش نیست و جزو ماموریت‌های شهرداری تهران نیست؟ برای مثال در حوزه‌های ورزشی شهرداری تهران در خصوص ورزش هیچ وظیفه‌ای ندارد، یا مثلا ساخت مساجد جزو وظایف ذاتی شهرداری تهران نیست که مسجد بسازد؟ در واقع کثیری از این هزینه‌هایی که در شهرداری می‌شود جزو هزینه‌های ذاتی شهرداری نیست و باید کاهش پیدا کند.

ماجرای قراردادهای میلیاردی با اکیپ‌های برف‌روب/ برون‌سپاری پروژه‌ها در شرایط فعلی خطاست
مطلب دوم بحث بالا بردن بهره وری شهر است. بسیاری از کار‌هایی که شهرداری انجام می‌دهد با اسراف انجام می‌شود. من بررسی کردم پروژه‌های عمرانی که در شهرداری تهران تعریف می‌شود، بعضا دو یا سه برابر مقدار هزینه واقعی که باید انجام شود، انجام می‌شود. برای مثال برای برف روبی با پیمانکار قرارداد یک میلیارد تومانی بستند که برای برف روبی بیاید و بخش عمده‌ای از این پول را پیش پرداخت داده اند. این امر در صورتی انجام گرفته است که خدمات شهری در گذشته همان کسی که می‌آمده رفت و روب و پاکیزه می‌کرده و برگ‌ها را جمع می‌کرده در موقع برف هم جمع می‌کرده.

ما به اسم واگذاری به اسم خصوصی سازی به جای اینکه از بدنه متورم فعلی شهرداری برای انجام کار‌ها استفاده کنیم همه کار‌ها را برون سپاری می‌کنیم. این غلط است، برون سپاری کردن وقتی درست است که ما یک شهرداری چابک و کوچک با حداقل نیرو داشته باشیم نه شهرداری که شما امروز برای 18 هزار پست سازمانی 80 هزار نفر نیرو دارید؛ یعنی برای هر پست سازمانی بیش از 4 و نیم نفر استخدام شده اند در حالیکه نبایداین طوری باشد. نتیجتا هم کاهش هزینه‌ها و هم مسئله تمرکز روی بالا بردن بهره وری را داریم.

این داربست‌های مشکل‌ساز!/ شفاف‌سازی هزینه‌ها اولویت شهرداری است

مسئله سوم بحث اصلاح ساختار و فرایند است. بسیاری از کار‌ها در شهرداری تهران براساس ساختار و فرایند صحیح شکل نمی‌گیرد. پروژه‌ای که تعریف می‌شود، مطالعه ندارد می‌گوییم مطالعه ترافیک پروژه روی مطالعه اقتصادی و فنی کجاست می‌گوید مطالعه ندارد، کار‌ها با دوباره کاری انجام می‌شود، فرایند و ساختاری برای کار وجود ندارد. چندی پیش به یک منطقه شهرداری رفتم ببینم هزینه‌ها برای چیست؟ برای اجاره داربست کلی هزینه کرده بودند! از شهردار می‌پرسم چند تا اجاره داشتید می‌گوید 6 یا 7 بار اجاره داربست داشتیم بعد می‌گوییم که 6 یا 7 بار را نمی‌توانستید کاهش بدهید؟ می‌گوید چرا می‌شد پول سه بار اجاره را می‌دادیم و داربست بخریم و خودمان انجام این کار را انجام دهیم.

این نشان می‌دهد برای بسیاری از کار‌ها و فرایند‌ها ساختار مناسبی نداریم. کاهش هزینه از طریق اعمال نظارت بر اجرای بودجه نحوه هزینه کرد اعتبارات توسط واحد‌های اجرایی و جلوگیری از انجام هزینه‌های غیرمرتبط در پروژه باعث می‌شود واحد اجرایی نسبت به عودت اعتبارات بلااستفاده رغبت نداشته باشند. بازرسی و نظارت ویژه‌ای بر این گونه اقدامات و شفاف سازی نحوه هزینه کرد اعتبارات شیوه دیگری در کاهش هزینه‌ها قلمداد می‌شود.

بحث کاهش هزینه‌ها از طریق استقرار کامل نظام بهای تمام شده و نظام فنی اجرایی است. کار انجام می‌شود، اما استاندارد نیست، مثلا رنگ آمیزی معابر جزو بسیاری از کار‌های ثابتی است که شهرداری تهران انجام می‌دهد مثلا فرض بگیرید که تعویض جداول مستعمل در منطقه یک، قیمتش یک چیز است و منطقه 5 چیز دیگر و منطقه 19 رقمی دیگر دارد.

به شهرداری تهران پیشنهاد دادیم و گفتیم شما بیایید تمام خدماتی که شهرداری تهران در شهر تهران انجام می‌دهد را فهرست کنید برای این خدمات، قیمت بگذارید بگویید هر متر مربع رنگ آمیزی قیمتش اینقدر است شهرداری منطقه حق ندارد چند برابر آن قیمت قرارداد بندد یا اجرا کند، یعنی قیمت واحد برای کار واحد است، کار استاندارد است این کاری است که برای کاهش هزینه انجام می‌دهیم.

یک تجربه؛ کشورهای دیگر مترو را چگونه گسترش دادند؟

مطلب دیگر بحث انجام پروژه‌ها با استفاده از سرمایه گذاری داخلی و خارجی است؛ در تمام دنیا پروژه‌های زیربنایی شهر‌ها و کلانشهر‌ها از طریق سرمایه گذاری بخش خصوصی و سرمایه گذاران خارجی و داخلی انجام می‌شود. من از سفیر مالزی پرسیدم که برای متروی مالزی چطور و چه قدر هزینه کردید؟ گفت: ما هزینه نکردیم و از محل اجرای این مورد درآمد کسب کردیم، مناقصه گذاشتیم از محل فروش خاک پروژه درآمد هم کسب کردیم. یعنی سرمایه گذار آمده پروژه را انجام داده و از محل فروش درآمد بلیط مترو اصل سرمایه و درآمدش به دست آمده. خاکش را هم فروختیم و درآمد کسب کردیم. در واقع امروز پروژه‌های بزرگ شهری اینگونه است که برایشان بهره وری دارد و از محل انتفاع آن پروژه اصل سرمایه و سودش برمی گردد.

اگر ساخت و ساز تا یک حد زیادی راکد شده آیا نمی‌توانیم بسیاری از سرمایه گذاران داخلی را در پروژه‌های شهری مشارکت دهیم؟ در پروژه‌های تفریحی و توریستی و اصطلاحا پروژه‌هایی که مردم بدان علاقه‌مند هستند را مجوز بدهیم و استفاده کنیم. پس بنابراین فعال کردن سرمایه گذاری در داخل و خارج بسیار مهم است.

سهم تقریباً هیچ شهرداری تهران از سرمایه‌گذاری خارجی برجام/ چرا از کشورهایی که با آنها قرارداد داریم واگن وارد نمی‌شود؟

با آقای خزایی رئیس سازمان سرمایه گذاری‌های کشور که زیرمجموعه وزارت اقتصاد دارایی است صحبت می‌کردم، زمانی که در کمیسیون دعوتش کرده بودیم. می‌گفت: در حال حاضر که من با شما صحبت می‌کنم نزدیک 60 میلیارد دلار سرمایه‌ها آماده در ایران هستند، اما فکر می‌کنید سهم شهرداری تهران برای جذب این سرمایه‌ها چه قدر است؟ گفتم نمی‌دانم! گفت: صفر است، یعنی ما نتوانستیم این همه سرمایه گذارانی که علاقه‌مند هستند سرمایه گذاری کنند جذب کنیم. این همه خط اعتباری داریم، خط اعتباری با اتریش، روسیه، هند، چین و... کلی آنجا هزینه کردیم و پول‌های ما بلوکه است. از این طرف مردم ما اینجا واگن ندارند آیا نمی‌توان خطوط اعتباری که داریم را واگن بگیریم و هدوی قطار‌های خودمان را کم کنیم؟ امروز دو میلیون مسافر در مترو جابه جا می‌شوند که این تعداد را می‌توانیم با کاهش هدوی قطار‌ها به مدت دو تا دو دقیقه و نیم و هفت میلیون مسافر در کوتاه مدت افزایش بدهیم.

هم در اتریش هم در روسیه هم در هند وهم در چین خطوط اعتباری داریم چرا این کار‌ها را نمی‌کنیم و برای واگن و مترو از آن‌ها استفاده نمی‌کنیم؟ برای این که یک اراده یک تمرکز جدی برای رفع مشکلات سرمایه گذاری نداریم. سرمایه گذاری که می‌خواهد سرمایه گذاری بی گدار به آب نمی‌زند چرا که سرمایه فرار است. یک تضمینی می‌خواهد که این سرمایه گذار پولش را می‌اورد چه خواهد شدو باید زیرساخت‌های لازم را داشته باشد.

لزوم توسعه درآمدهای شهری از امکانات شهرداری/ تهران را باید الگوی جهان اسلام کرد

بسیاری از امکاناتی که شهرداری تهران امروز دارد امکاناتیست که قابلیت کسب درآمد را دارد، اما شهرداری کاری نمی‌کند. فیبر نوری که در اختیار شهرداری تهران است و زیرساختی که در فیبر نوری داریم امکان استفاده و تعریف شدن به عنوان یک مبنا برای درآمد پایدار را دارد. اما در شهرداری بهایی نمی‌دهیم. ما یک آرندی فعال در شهرداری تهران که تجربیات جهانی را مطالعه کند بیاید و طرح و ایده بدهد آن تجربیات را مرتب پمپاژ کند در شهر تهران برای افزایش درآمد نداریم.

تهران به عنوان ام القرای جهان اسلام و به عنوان پایتخت جمهوری اسلامی یک سمبل است، بنابراین باید شهری بسازیم که وقتی فردی از خارج از کشور می‌آید الگو گیری کند، نه اینکه وقتی به تهران می‌آید آلودگی، ترافیک، آسیب‌های اجتماعی و هزار و یک مشکل در تهران ببیند بعد ما بیاییم بگوییم مثلا الگوی جمهوری اسلامی هستیم اولین حرفی که می‌زند چیست؟ می‌گوید تو اگر باغبان هستی باغچه خودت را بیل بزن و اگر ادعا داری فکر می‌کنی تئوری هایت می‌تواند سعادت دنیا و آخرت را تضمین کند خودت چرا وضعت این است؟

امروز به مدد شبکه‌های اجتماعی به مدد انقلاب چهارم صنعتی که بحث رشد اطلاعات در دنیا است. باید بیایم یک تهران الگو بسازیم تهرانی پاک، تهرانی که سمبل همه گونه توسعه یافتگی باشد. این زمان است که دیگر نیاز به تعریف و تمجید نیست بلکه همه تهران را نشان می‌دهند و می‌گویند ببینید تهران و جمهوری اسلامی را، اگر می‌خواهیم به سعادت، به پیشرفت و توسعه برسیم باید به جای این که الگوی شرق و غرب را بگیریم الگوی جمهوری اسلامی را بگیریم.

**چرا دولت سهمش را از توسعه مترو پرداخت نمی‌کند؟/ لزوم توسعه حمل‌ونقل عمومی در تهران

مسئله حل مشکلات تهران، نه فقط بحث شورای شهر تهران است، بلکه عزم ملی می‌طلبد. مسئله آلودگی هوا، ترافیک و گسترش حمل و نقل عمومی یک مسئله ملی است. اما سوال اینجاست که چرا دولت سهم خودش را از گسترش خطوط ریلی مترو نمی‌پردازد؟! حل مشکل ترافیک و آلودگی با همکاری همدیگر خیلی راحت انجام می‌شود مثل همان کاری که همه جای دنیا انجام می‌دهند. اگر شما در هر شهر دنیا از خانه ات که خارج شوی از هتل که بیرون می‌آیی به فاصله 500 متری به یک وسیله حمل و نقل عمومی دسترسی داری یا به اتوبوس یا تراماوا یا مترو دسترسی دارید.

اگر در مترو، حمل و نقل عمومی و در برقی کردن اتوبوس‌ها سرمایه گذاری داشته باشیم و به اندازه کافی اتوبوس و تراماوا داشته باشیم به نحوی که هر شهروندی در تهران بتواند با 5 دقیقه ده دقیقه پیاده روی به یک ایستگاه حمل و نقل عمومی دسترسی پیدا کند بعد در گام دوم عوارض استفاده از خودروی تک سرنشین را بالا می‌آوریم. 90 درصد خودرو‌ها در تهران تک سرنشین هستند آنوقت پولش را باید بدهند، پارک حاشیه‌ای گران می‌شود، استفاده از بزرگراه‌ها کنتور می‌اندازد، قیمت سوخت را بالا می‌برند و آن زمان است که کسی که خودروی شخصی دارد به جای اینکه با خودروی تک سرنشین بیرون بیاید از حمل و نقل عمومی استفاده می‌کند مثل همه جای دنیا راحت به مقصد هم می‌رسد.

خودرو را هم برای این نگه می‌دارد که اگر خارج از شهر و مسافرتی خواست برود از آن استفاده کند. با این کار خیلی راحت ترافیک و آلودگی با هم پایین می‌آید و در تهران چیزی به اسم ترافیک و آلودگی دیگر نخواهد بود.

برای توسعه حمل و نقل عمومی به منابع مالی نیاز داریم، چند سال است که دولت سهم خودش را از گسترش حقوق می‌دهد، اما مگر هر سال قانون نداریم که نیمی از هزینه توسعه مترو را باید دولت بپردازد این هزینه کجاست؟ پس چرا داده نمی‌شود؟

**در بودجه امسال دولت حتی یک ریال هم برای کمک به تهران دیده نشده!

امسال هم بودجه‌ای تحت این عنوان دیده نشده؛ یک ریال هم نداریم، مگر دولت نباید یک سوم پول بلیط مترو را بدهد چرا نمی‌دهد؟ چرا مجلس تصویب می‌کند که 30 درصد درامد‌های عوارض ارزش افزوده تهران باید به روستا‌ها برود؟ فقط 70 درصد بماندبرای شهر. با همین مصوبه دو هزار میلیارد تومان در سال از درآمد شهرداری ورشکسته تهران هم کم می‌شود، درحالیکه دهیاری‌های چندانی نداریم.

اینکه من می‌گویم حل مشکلات تهران عزم ملی می‌طلبد و مجلس و دولت باید سهم خودشان را در توسعه شهر تهران بدهند همین است، دولت دستگاه حاکمیتی است و تهران دو وجه دارد، یک وجه به عنوان یک شهر و وجه دیگر به عنوان پایتخت. شهرداری تهران، مدیریت شهری تهران و شورای شهر تهران انتخاب نکرده اند که این جا پایتخت شود. چرا باید هزینه پایتخت بودن را بپردازیم؟ هزینه پایتخت بودن را باید حاکمیت، قوه قضاییه، دولت و مجلس باید بدهند. این‌ها وقتی پرداخت نمی‌شود همه مشکلات به سمت شهرداری و مدیریت شهری آن روانه می‌شود. با این وضعی که الان داریم 52 هزار میلیارد تومان بدهی اعلام شده شهرداری تهران است که دکتر نجفی بدان اشاره کردند.

جزئیات بدهی‌های هزاران میلیارد تومانی شهرداری تهران/ توسعه مترو با آمال و آرزو امکان پذیر نیست

مشکل اصلی شهرداری تهران این است که همین حالا ده هزار میلیارد تومان به پیمانکاران بدهکار است و روزی نیست که در مقابل شورای شهر پیمانکاران تجمع نکنند. ده هزار میلیارد تومان بدهی به پیمانکاران است از کجا می‌خواهیم بیاوریم؟ شهرداری تهران پول تراکم ندارد و تمام شده است درآمد از کجا می‌آید؟ دو هزار میلیارد تومان هم مجلس از ارزش افزوده کم کرده است بدین ترتیب درآمد هر لحظه پایینتر می‌آید، بخشنامه هم کردیم که ما خارج از طرح تفصیلی به کسی چیزی نمی‌دهیم. همین بخش نامه بخش زیادی از درامد‌های دیگر را پایین آورده قبلا یک شورای معماری در منطقه بود که می‌نشستند دور همدیگر یک خلافی را تصویب می‌کردند، اضافه طبقه‌ای می‌دادند و خلافی می‌گرفتند. این را هم که گفتیم، خلاف قانون برخورد نمی‌کنیم و انجام نمی‌دهیم و کم کردیم. از آن طرف هم بدهی گذشته را داریم. مبلغی حدود 20 هزار میلیارد تومان به بانک‌ها بدهی قطعی داریم به غیر از ده هزار میلیارد تومان بدهکاری به پیمانکاران.

می‌گویند شهرداری حمل و نقل عمومی را گسترش بدهد واگن هم بخرد، اما با آرزو و آمال که نمی‌شود. باید بپذیریم که اقتصاد شهری و مسئله مالی شهرداری مهمترین چالش شهرداری است و اگر ما این را حل نکنیم در حوزه‌های دیگر موفق نخواهیم شد. قاعده اش این است که قاعدتا براساس تورم و رشد هزینه‌ها بودجه رشد 15 تا 20 درصدی هم داشته باشد، ولی با توجه به مشکلاتی که داشتیم گفتیم این بودجه باید نه تنها رشد 20 درصدی نداشته باشد بلکه باید یک کاهش بیست درصدی نیز داشته باشد.

در جلسات داخلی با شهرداری گفتیم با توجه به عدم تحقق درآمد‌ها و بحث لزوم صرفه جویی در هزینه‌ها نه تنها باید 20 درصد افزایش پیدا نکند بلکه باید 20 درصد هم کاهش پیدا کند که شهرداری تهران این را لحاظ کرده، اما به واسطه این که بخشی از بودجه هم باید اختصاص پیدا کند به بازپرداخت دیون و بدهی‌های گذشته، حدود 400 میلیارد تومان هم کاهش پیدا کرده یعنی آن‌ها 18 هزار میلیارد تومان را به سقف 16 هزار میلیارد تومان رسانده اند، اما حدود دو هزار میلیارد تومان برای بازپرداخت بدهی‌ها در نظر گرفته اند که بودجه حدود 17 هزار و پانصد میلیارد تومان شده، یعنی از بودجه 17 هزار و 500 میلیارد تومانی 400 میلیارد کمتر شده، که در آن بازپرداخت بدهی‌های بانکی و پیمانکاران هم وجود دارد.

اوضاع بسیار خراب است. خود دولت براساس آمار حدود 800 هزار میلیارد تومان بدهی دارد این رقم بسیار وحشتناک است. یعنی اوضاع شهرداری را اگر صد برابر کنید می‌شود مقدار مشکلات دولت.

**برای تأمین بدهی‌های شهرداری امیدی به دولت نیست/ هنر کنیم بودجه را از خزانه بیرون بکشیم!

در نظر بگیرید پولی که دولت الان برای بازنشستگان می‌پردازد از درآمدی که از تامین اجتماعی می‌گیرد بیشتر شده این یعنی ورشکستگی تامین اجتماعی! دولت مشکلات جدی دارد و تنها کاری که در حال حاضر می‌توانیم انجام دهیم این است که مجلس را متقاعد کنیم پولی که به عنوان سهم ما می‌دهد در خزانه خودمان بریزد ودر خزانه دولت نریزد. چون در خزانه دولت که باشد دولت به ما پس نمی‌دهد و آنقدر خودش چاله و چوله دارد که از دستمان می‌رود. ما امیدی به این دولت نداریم که بتواند مشکلات شهر تهران را حل و فصل کند.

تنها باید بتوانیم براساس مصوبات مجلس با ایجاد خزانه واحد مجلس را متقاعد کنیم که درآمد‌هایی که شهرداری تهران کسب می‌کند و حقوقی که مجلس تصویب کرده برای شهرداری به جای اینکه در خزانه دولت ریخته شود در خزانه خود شهرداری تهران ریخته شود، البته رایزنی کردیم جلسات متعددی با مجلس در حوزه‌های مختلف داشتیم در بحث ارزش افزوده دو هزار میلیارد تومانی که گفتم در بحث 70_30 از ما کسر شده در کمیسیون تلفیق مصوبه گرفته ایم و باید در صحن بیاید و، چون در برنامه توسعه ششم بوده است، باید صحن دو سوم رای را بدهد که کار سختی است، ولی تلاش می‌کنیم که زنده اش کنیم اگر این کار انجام شود خیلی اوضاع بهتر می‌شود.

منبع: دانشجو