چرا رشد تجارت جهانی کمتر از پیش‌بینی‌ها بود؟

به گزارش گروه رسانه های دیگر آنا، معاونت امور اقتصادی وزارت اقتصاد پژوهشی با عنوان «مروری بر روند تجارت جهانی در سال ۲۰۱۶ میلادی در جهان و ایران و چشم‌انداز آن»، انجام داده که در متن آن آمده است: بر اساس گزارش سازمان جهانی تجارت، حجم تجارت جهانی کالا و خدمات در سال ۲۰۱۶ میلادی، ۱.۳ درصد رشد داشت که نسبت به پیش‌بینی قبلی در این خصوص ۱.۵ واحد درصد کمتر بوده است. این در حالی است که تجارت جهان در سال ۲۰۱۵ میلادی ۲.۶ درصد رشد داشته است.

به نظر می‌رسد که ادامه ضعف اقتصاد جهان و پایین بودن قیمت‌های کالا و نفت تاثیرات منفی بر تقاضای واردات جهانی داشته‌اند. همچنین، نرخ پایین رشد تجارت جهانی تا حدودی متاثر از ضعف در مخارج سرمایه‌گذاری بوده که بیشترین اثر را بر تقاضای واردات دارد.

به رغم اینکه در سال ۲۰۱۶ میلادی رشد حجم تجارت کالا افزایش ۱.۳ درصدی داشته، ارزش دلاری تجارت جهانی کالا در این سال به دلیل کاهش ارزش صادرات و واردات، با کاهش مواجه شده است؛ بطوریکه ارزش صادرات جهانی کالا با ۳.۳ درصد کاهش نسبت به سال گذشته به ۱۵.۴۶ هزار میلیارد دلار در این سال رسید.

در سال ۲۰۱۶ میلادی، بیش از نیمی از تجارت جهانی کالا به ۱۰ اقتصاد بزرگ دنیا تعلق داشت؛ به عبارت دیگر، به ترتیب ۱۰ کشور چین، آمریکا، آلمان، ژاپن، هلند، هنگ‌کنگ، فرانسه، کره جنوبی، ایتالیا و انگلستان بیش از ۵۳ درصد از تجارت کالا را به خود اختصاص دادند.

همچنین، سهم اقتصادهای در حال توسعه از تجارت جهانی کالا در سال ۲۰۱۶ میلادی ۴۱ درصد بوده است. علاوه بر این در سال ۲۰۱۶ میلادی، ۹۸.۲ درصد از تجارت کالا به اعضای سازمان جهانی تجارت تعلق داشته که ۸۸ درصد آن به مناطق آسیا، اروپا و آمریکای شمالی اختصاص داشته است.

طبق این گزارش، طی یک دهه گذشته صادرات جهانی کالاها از ۸ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۰۶ به ۱۱ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ میلادی افزایش یافته است.

صادرات جهانی محصولات کشاورزی از سال ۲۰۰۶ میلادی تا سال ۲۰۱۶ میلادی ۷۰ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که طی 10 سال گذشته، صادرات جهانی سوختها و تولیدات معدنی با ۱۰ درصد کاهش مواجه شده است.

در بین توافقات تجاری منطقه‌ای، منطقه اتحادیه اروپا و موافقت‌نامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا)، در ۱۰ سال گذشته بالاترین حجم تجارت را به خود اختصاص دادند، بطوریکه در سال ۲۰۱۵ میلادی، ۶۳ درصد از کل تجارت به اتحادیه اروپا مربوط می‌شده است.

تجارت خدمات بازرگانی، در سال ۲۰۱۶ میلادی به لحاظ ارزش با ۰.۱ درصد رشد به ۴.۷۷ هزار میلیارد دلار بالغ شد که در مقایسه با کاهش رشد ۵.۵ درصدی تجارت خدمات در سال ۲۰۱۵ میلادی که بیشتر تحت تاثیر کاهش ارزش دلار بوده است، قابل توجه بود. در بین خدمات، حمل و نقل در سال ۲۰۱۶ میلادی ضعیفترین عملکرد را داشت و با کاهش رشد ۴.۷ درصدی مواجه شد و به ۸۵۳ میلیارد دلار رسید، چرا که نوسانات تجارت کالا در این بخش منعکس می‌شود.

روند رشد تجارت جهانی خدمات طی سال‌های اخیر صعودی و مثبت بوده، بطوریکه صدور جهانی خدمات بازرگانی، از ۲.۹ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۰۶ میلادی به ۴.۸ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ میلادی افزایش یافته است. در بین خدمات تجاری، خدمات سفر افزایش قابل توجهی داشته و نسبت به سال ۲۰۰۶ میلادی ۱.۷ برابر شده است.

ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی، با افزایش پنج درصدی در ارزش صادرات کالا مواجه شده و ۶۶ میلیارد دلار صادرات داشته است. به این ترتیب، سهم ایران از صادرات جهان ۰.۴ درصد بوده و در سال ۲۰۱۶ میلادی، در رتبه ۳۹ صادرکنندگان جهان قرار گرفت و نسبت به سال گذشته در این خصوص سه رتبه ارتقاء یافت. این در حالی است که در شرایطی که کل اتحادیه اروپا به عنوان یک قلمرو گمرکی در نظر گرفته شود، رتبه ایران در خصوص صادرات کالا به ۲۵ ارتقاء یافته و سهم ۰.۵ درصدی از صادرات جهان را در اختیار می‌گیرد. شایان ذکر است که ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی، با کاهش ۲۹ درصدی در ارزش صادرات کالا مواجه شد.

مقایسه تجارت ایران در سال‌ ۲۰۱۶ با سال ۲۰۰۶ میلادی حاکی از آن است که ارزش صادرات کالای ایران از ۷۷ هزار و ۱۲ میلیون دلار در سال ۲۰۰۶ میلادی به ۶۶ هزار میلیون دلار در سال ۲۰۱۶ میلادی رسیده که ۱۱۰۱۲ میلیون دلار و به عبارت دیگر ۱۴.۳ درصد کاهش داشته است. این در حالی است که صادرات خدمات ایران از رقم ۵۵۴۴ میلیون دلار در سال ۲۰۰۶ میلادی به ۹۹۴۹ میلیون دلار در سال ۲۰۱۶ میلادی افزایش یافته و در حدود ۸۰ درصد رشد داشته است.

اما در بین کشورهای منطقه خاورمیانه، بیشترین رقم ارزشی صادرات کالا در سال ۲۰۱۶ میلادی به کشور امارات متحده عربی با ۲۶۶ میلیارد دلار تعلق داشت که در رتبه اول خاورمیانه و رتبه ۱۳ صادرکنندگان کالای جهان (با احتساب تجارت بین ۲۸ کشور اتحادیه اروپا به عنوان یک قلمرو گمرکی) قرار گرفته است. همچنین، عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ میلادی با افزایش ۱۱ درصدی در صادرات کالا ۱۷۵ میلیارد دلار صادرات داشت و در رتبه دوم خاورمیانه و ۲۰ صادرکنندگان جهان قرار گرفت. کشورهای ایران و قطر در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

طبق گزارش نوامبر ۲۰۱۷ میلادی سازمان جهـانی تجارت، شاخص چشم‌انداز جهانی تجارت که براساس اطلاعات سه ماه قبلی هفت محرک‌ رشد تجارت یعنی حجم تجارت کالایی، سفارش کالاهای صادراتی، حمل‌ و نقل هوایی بین‌المللی، عملکرد کانتینر بندری، فروش و تولید خودرو، اجزاء و قطعات الکترونیکی و مواد خام‌ کشاورزی تعیین می‌شود، برابر با ۱۰۲.۲ برآورد شده است که نشان می‌دهد احتمال بهبود رشد حجم تجارت در فصل چهارم ۲۰۱۷ میلادی از ارقام قبلی برآورد شده، بهتر بوده و پیش‌بینی رشد تجارت در بازه زمانی اکتبر تا دسامبر در مسیر بالاتر از روند قرار می‌گیرد.