تصمیم ترامپ بیشترین ضرر را به اقتصاد ایران می‌زند

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا از دویچه‌وله، در سومین سال آغاز اجرای برجام، گروه بین‌المللی بحران، یک گزارش تحلیلی درباره آینده برجام با توجه به رفتار دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا منتشر کرده است.

این گروه احتمال خروج کاخ سفید از برجام را جدی می‌داند و از دیگر طرف‌های امضاکننده توافق هسته‌ای ایران می‌خواهد که علاوه بر تشویق ایالات متحده برای ماندن در برجام، به‌دنبال راه‌هایی برای تضمین بقای این توافق بدون توجه به اقدامات آمریکا باشند.

گروه بین‌المللی بحران یک سازمان غیردولتی، غیرانتفاعی و فراملی است که در سال ۱۹۹۵ تاسیس شد و در زمینه مناقشه‌های بین‌المللی کار پژوهشی انجام می‌دهد. گروه بین‌المللی بحران از مهمترین گروه‌های مشورت‌دهنده به اتحادیه اروپاست.

این گروه در گزارش خود می‌گوید تصمیم ترامپ در روز ۱۲ ژانویه 2018، برای ادامه تحریم‌های ایران و تهدید به خروج از برجام، در صورتی که کنگره آمریکا و اروپا به اصلاح نقایص آن اقدام نکنند، توافق هسته‌ای را در یک برزخ باقی گذاشت؛ برزخی که بیشترین ضرر را به اقتصاد ایران وارد می‌کند. زیرا ایران را بیش از پیش از مزایای اقتصادی برجام محروم می‌کند.

در تحلیل گروه بین‌المللی بحران آمده است: «برجام با ورود به سال سوم اجرایی شدنش، همچنان کارایی خود را نشان می‌دهد. سال گذشته، طبق گفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تهران کاملا به تعهدات هسته‌ای خود پایبند بوده است، تعهداتی که در عمل دستیابی به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای در ایران را غیرممکن کرده‌اند.»

گروه بحران معتقد است، از دست رفتن این توافق، بحرانی را شعله‌ور خواهد کرد که می‌تواند به عمیق‌تر شدن تنش‌ها در منطقه‌ی پرآشوب خاورمیانه منجر شود و ضربه سختی به دیپلماسی چندجانبه و نظام منع گسترش تسلیحات هسته‌ای بزند.

دونالد ترامپ در ماه اکتبر ۲۰۱۷ برجام را تایید نکرد و تصمیم درباره آن را به کنگره واگذار کرد. اما کنگره در فاصله اکتبر تا ژانویه نتوانست راه‌حلی پیدا کند که به گفته گروه بحران، هم کاخ سفید را راضی کند، هم نقض توافق محسوب نشود و هم در عین‌حال برای اروپایی‌ها قابل‌قبول باشد.

ترامپ با تصمیم خود در ماه ژانویه کار را برای کنگره سخت‌تر هم کرد. او به وضوح گفته است چنانچه در طی ۱۲۰ روز آینده کنگره و اروپا خواسته‌های او را عملی نکنند، برجام را برهم خواهد زد.

تحلیل‌گران گروه بین‌المللی بحران اعلام کردند که تهران در حال حاضر به توافق پایبند است. این کشور تلاش کرده تا وجهه خود را در صحنه بین‌المللی حفظ کند و انگشت اتهام را به سوی آمریکا بگرداند. اما ممکن صبر تهران به پایان برسد.

منافع اقتصادی توافق هسته‌ای با غرب برای ایران به کندی تحقق یافته و انتظارات عمومی از طریق آن برآورده نشده است. به‌نظر گروه بین‌المللی بحران، چنانچه منافع برجام، به دلیل تحریم‌های بیشتر و یا خروج آمریکا از توافق باز هم تحلیل روند، ایران می‌تواند به روش زیان‌باری مقابله به مثل کند.

گروه بین‌المللی بحران در ادامه ارزیابی خود از آینده برجام، کلید نجات این توافق را در دستان اروپا می‌داند؛ اروپایی که میزان تجارتش با ایران در سال گذشته تقریبا دو برابر شده است. اروپا می‌بایست هم آمریکا را متقاعد کند که زیر تعهداتش نزند و هم به فکر ایجاد انگیزه کافی برای تهران باشد تا در توافق باقی بماند، حتی اگر واشنگتن به آن عمل نکند یا اگر اقداماتش موجب شود منافع اقتصادی ایران کم شوند.

با این‌حال قطعی نیست که اروپا بتواند در بازداشتن دولت ترامپ در خروج از برجام موثر و موفق باشد. زیرا دولت ترامپ هر چند مایل است با شرکای اروپایی خود هماهنگ عمل کند، اما به هر قیمتی حاضر به این هماهنگی نخواهد بود و ممکن است در صورت مخالفت اروپا، راه خودش را برود.

به نظر تحلیل‌گران گروه بین‌المللی بحران، خروج آمریکا از برجام به معنای وضع تحریم‌های ثانویه بر شرکت‌های اروپایی خواهد بود که با ایران تجارت می‌کنند. آنگاه شرکت‌های اروپایی در برابر این انتخاب سخت قرار خواهند گرفت که میان تجارت با ایران و سرمایه‌گذاری در این کشور یا به خطر انداختن دسترسی‌شان به بازار بسیار بزرگتر و سودآور آمریکا، یکی را برگزنند.

شرط‌هایی که دولت ترامپ برای پیشگیری از خروج آمریکا از برجام مطرح کرده، می‌تواند به از بین رفتن آن بیانجامد. گروه بین‌المللی بحران، به کنگره آمریکا و اروپا توصیه می‌کند که با دولت ترامپ در این تصمیم خطا شریک نشوند. اگر دولت ترامپ مصمم است که برجام را نقض کند، بهتر است به تنهایی این کار را انجام دهد، و بهتر است پس از آن اروپا هرچه در توان دارد برای نجات آن انجام دهد.

برای این که چنین نتیجه‌ای به‌دست آید و کنگره آمریکا و اروپا در نقض برجام، شریک خطای ترامپ نشوند، گروه بین‌المللی بحران توصیه‌های زیر را مطرح کرده است:

1- اروپا می‌بایست از حمایت لفظی از بقای برجام فراتر رفته و از آن با ایجاد یک چتر حمایتی از شرکت‌هایش در برابر حریم‌های ثانویه آمریکا محافظت کند.

2- ایران نیز به نوبه خود می‌بایست گام‌هایی را بردارد. ایران می‌بایست با توسعه استانداردهای بانکی و ایجاد یک فضای کسب‌وکار شفاف‌تر و مبارزه با فساد، مشکلات داخلی اقتصادش را حل کند. این کار نه تنها برای جذب فن‌آوری و سرمایه خارجی مهم است، بلکه برای پرداختن به نارضایتی عمومی مردم‌اش نیز ضروری است.

3- آمریکا نیز باید از تغییر مفاد برجام با تهدید به وضع دوباره تحریم‌ها خودداری کند. چنین تصمیمی ممکن است یک بحران فوری را ایجاد نکند اما یک توافق چندجانبه متوازن را نقض خواهد کرد و اعتبار آمریکا به عنوان یک شریک مذاکره قابل‌اعتماد را زیر سوال خواهد برد.