تبدیل مدارس به آموزشگاه با ترویج کتب کمک درسی/ تنها 27 درصد کتاب‌های کمک درسی استاندارد هستند

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، محمدناصری مدیرکل دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی در کنفرانس خبری پانزدهمین جشنواره کتاب رشد در خصوص اقدامات سازمان پژوهش برای معرفی کتاب‌های کمک آموزشی استاندارد، اظهار کرد: هر ساله بیش از 5 هزار جلد کتاب کمک آموزشی به سازمان ارسال می‌شود که کارشناسان ما پس از بررسی کتاب‌ها و مقایسه اهداف این کتاب‌ها با کتاب‌های درسی فهرستی از کتاب‌های کمک آموزشی استاندارد را به مدارس و اولیا ارائه می‌کنند.

وی افزود: همچنین اسامی کتاب‌های کمک آموزشی استاندارد در پایان کتاب‌های درسی نیز عنوان می‌شود تا اولیا و دانش‌آموزان از فهرست کتاب‌های کمک درسی استاندارد اطلاع داده و صرفا آنها تهیه کنند.

ناصری با تاکید بر اینکه تمام مدارس به فهرست کتاب‌های کمک درسی استاندارد دسترسی دارند، خاطر نشان کرد: یک نسخه از فهرست کتاب‌های کتاب‌های کمک درسی استاندارد فارغ از جمعیت دانش‌آموزی مدرسه به تمام مدارس ارسال می‌شود بنابراین می‌توان گفت تمام مدارس در سراسر کشور به این فهرست دسترسی دارند.

مدیرکل دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی همچنین برگزاری جشنواره کتاب رشد را یکی دیگر از راه‌های معرفی کتاب‌های کمک درسی استاندارد دانست و گفت: ناشران، معلمان، مربیان پرورشی، مدیران مدارس و اولیا می‌توانند در جشنواره کتاب رشد حضور پیدا کنند و با کتاب‌های کمک درسی استاندارد آشنا شوند.

وی با بیان اینکه میزان کتاب‌های کمک درسی مناسب بسیار اندک است، گفت: در بین کتاب‌های کمک درسی که در حال انتشار است، تنها 27 درصد آنها مناسب بوده این در حالی است که در سایر حوزه‌ها 72 درصد کتاب مناسب وجود دارد که این آمار نشان می‌دهد جامعه نشر در سایر حوزه‌ها همراهی بیشتری دارند و باید همکاری و تعامل خود را با وزارت آموزش و پرورش افزایش دهند تا بتوانند کتاب‌هایی مطابق اهداف تعلیم و تربیت و نظام آموزشی تولید کنند.

ناصری در ادامه با بیان اینکه شمار کتاب‌های کمک درسی در برخی از مواد آموزشی اندک و یا ناچیز است، عنوان کرد: به عنوان مثال برای کتاب تفکر و مهارت زندگی کتاب کمک درسی منتشر نشده است و تمام کتاب‌هایی که در بازار وجود دارد ترجمه شده سایر کتاب‌ها است. این در حالی است که برای کتاب درسی تفکر و مهارت زندگی که دانش‌آموز را برای زندگی در جامعه آماده می‌کند ضروری است کتاب کمک درسی مطابق با فرهنگ اسلامی توسط ناشران منتشر شود اما متاسفانه به دلیل اینکه نیازسنجی مناسبی در حوزه نشر کتاب‌های کمک درسی وجود ندارد ما شاهد آن هستیم که در برخی کتاب‌های درسی از جمله تفکر و مهارت زندگی مترجمان فرهنگ زندگی سایر کشورها را ترجمه و به خورد دانش‌آموزان می‌دهد.

مدیرکل دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی با تاکید بر اینکه تالیف مقدم بر ترجمه است، خاطر نشان کرد: ما از ناشران درخواست می‌کنیم با خلاقیت و مطابق با فرهنگ و زبان اصیل فارسی کتاب‌های جدید را منتشر کنند.

وی در بخش دیگری از سخنانش یادآور شد: اگر کتاب درسی تحت‌الشعاع کتاب کمک درسی قرار بگیرد یک انحراف آشکار رخ داده است که ضروری است وزارت آموزش و پرورش در این حوزه وارد و از ورود انحرافات پیشگیری کند زیرا اگر کتاب‌های کمک درسی رواج بیشتری نسبت به کتاب‌های درسی داشته باشد مدرسه به جای فضای تعلیم و تربیت به آموزشگاه تبدیل می‌شود.

مدیرکل دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی با بیان اینکه اولیاء دانش‌آموز نیز نباید مطالعه کتاب‌های کمک درسی را به دانش‌آموزان تحمیل کنند، بیان کرد: برخی مدارس اذعان می‌کنند که اولیاء دانش‌آموزان آنها را وادار به معرفی کتاب‌های کمک آموزشی می‌کنند زیرا برخی اولیا معتقدند هر چه مطالعه کتاب‌های کمک درسی افزایش یابد سطح سواد نیز ارتقاء می‌یابد. این در حالی است که باید گفت نباید فضای ذهنی و خلاقیت دانش‌آموز را با مطالعه کتاب‌های کمک درسی که بعضاً نیز غیر استاندارد است، پر کنیم.

ناصری با انتقاد از فراوانی تولید کتاب‌های کمک درسی در مقطع ابتدایی و متوسطه اول گفت: باید حجم تولید کتاب‌های کمک درسی در این مقاطع کاهش پیدا کند زیرا این حجم از تولید برای دانش‌آموزان مخرب است.

وی عنوان کرد: اگر کتاب کمک درسی مبتنی‌بر اهداف وزارت آموزش و پرورش نباشد نه تنها کمکی به دانش‌آموزان نخواهد کرد بلکه اختلالی در روند تحصیلی آنها نیز ایجاد می‌کند. کتاب و کتاب‌خوانی مهم است اما اگر کتاب کمک درسی را به جای کتاب‌های مورد نیاز به دانش‌آموزان تحمیل کنیم نه تنها فرهنگ کتاب‌خوانی ترویج پیدا نمی‌کند بلکه دانش‌آموزان از کتاب‌ خواندن و مطالعه دور می‌شوند.

مدیرکل دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی در خصوص حافظه‌محوری دانش‌آموزان با مطالعه کتاب‌های کمک درسی عنوان کرد: باید کتابخانه مدارس را ساماندهی کنیم که در این میان اولیا و مربیان نقش مهمی دارند.

بررسی و داوری کتب کمک درسی

وی در پاسخ به سوال خبرنگار آنا مبنی‌بر اینکه آیا سازمان پژوهش تمام کتاب‌های کمک درسی را که در بازار موجود است، مورد مطالعه و ارزیابی قرار می‌دهد،‌ عنوان کرد: خیر، سالانه بالغ بر 5 هزار جلد کتاب به دفتر سازمان پژوهش ارسال می‌شود که بررسی آنها و داوری در خصوص مناسب یا عدم مناسب بودن آنها کار زمان‌بر و سختی است و ما نمی‌توانیم به تهیه کتاب‌های موجود در بازار بپردازیم، از طرفی نانشران نیز اگر کتاب‌های مناسب منتشر کرده و تمایل داشته باشند در مدارس مورد استفاده قرار بگیرد خود باید نمونه کتاب خود را به دفتر ما ارسال کنند.

وی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار آنا مبنی‌بر اینکه آیا مدیران مدارس صرفا ملزم به تهیه کتاب کمک آموزشی از فهرست‌گان منتشر شده هستند، گفت:‌ مدیران و معلمان صرفا باید کتاب‌های کمک آموزشی را به دانش‌آموزان معرفی کنند که در فهرست‌گان منتشر شده موجود باشد. در غیر این صورت خلاف قوانین عمل کرده‌اند و اولیاء باید این مساله را به اداره بازرسی و نظارت بر شکایت‌های وزارت آموزش و پرورش اعلام کنند.

نحوه تشخیص کتب کمک درسی استاندارد

مدیرکل دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی همچنین در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار آنا مبنی‌بر اینکه آیا سازمان پژوهش برای کتاب‌های کمک درسی استاندارد هلوگرامی را تهیه کرده تا والدین از مناسب یا عدم مناسب بودن آنها اطلاع داشته باشد، تصریح کرد: تا کنون چنین اقدامی انجام نشده اما جزء برنامه‌های ما است که در آینده نزدیک کتاب‌های درجه یک را با هلوگرام یک ستاره، درجه دو دو ستاره و درجه سه را با سه ستاره مشخص کنیم تا اولیا در زمان تهیه با مطالعه روی جلد از مناسب یا عدم مناسب بودن کتاب‌های کمک درسی مطلع شوند.

وی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر احیای کتابداران در کتابخانه‌های مدارس گفت: در گذشته کتابداران در کتابخانه‌های مدارس فعالیت می‌کردند اما متاسفانه امروز نقش آنها کمرنگ شده و ضروری است مجدد این افراد خبره و کارشناس به کتابخانه‌های مدارس بازگردند زیرا ما معتقدیم یک کتابدار موفق می‌تواند یک کتاب‌خوان موفق را تربیت کند.

ناصری در ادامه سخنانش با توجه به برگزاری پانزدهمین جشنواره کتاب رشد گفت: تاکنون به دبیرخانه جشنواره تعداد زیادی کتاب ارسال شده است اما جوایز صرفاً به ناشرانی تعلق می‌گیرد که کتاب‌های مناسب منتشر کرده باشند. کتاب‌های مناسب کتاب‌هایی هستند که از 100 امتیاز داوران حداقل 60 امتیاز را کسب کرده باشند در واقع کتاب‌هایی که امتیاز 60 تا 70 را از داوران کسب کنند جزء کتاب‌های درجه، کتاب‌های دارای امتیاز 70 تا 80 درجه دو و کتاب‌های دارای امتیاز 80 تا 100 کتاب‌های درجه یک هستند.

وی افزود: کتاب‌های کمک آموزشی مناسب که در انتهای کتاب‌های درسی به دانش‌آموزان معرفی می‌شوند جزء کتاب‌هایی هستند که در جشنواره کتاب رشد از داوران نشان درجه یک را کسب کرده باشند.

مدیرکل دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی عنوان کرد: دو هزار و 800 کتاب به دبیرخانه توسط 40 ناشر ارسال شده است که آثار ارسالی توسط 30 گروه داوری (90 داور) مورد بررسی قرار می‌گیرد که در نهایت از بین این تعداد 127 کتاب انتخاب می‌شوند که تعدادی از این کتاب‌ها برگزیده، تعدادی تقدیر و به تعدادی نیز جایزه داده خواهد شد.

ناصری با بیان اینکه این جشنواره 15 تا 17 دی در مدرسه دارالفنون برگزار می‌شود،‌ عنوان کرد: مخاطبان می‌توانند برای اطلاع از کتاب‌های مناسب به این جشنواره مراجعه کنند.

وی یادآور شد: داوران پس از بررسی آثار ارسالی توصیه‌هایی را به نخبگان داشته‌اند که از جمله آن می‌توان به عدم تکرار اشاره کرد، در واقع داوران معتقدند ناشران باید کتاب‌هایی را منتشر کنند که نوآور و به روز باشد و تا حد امکان از تکرار و کپی‌برداری از مطالب کتاب‌های درسی خودداری کنند.

ناصری یادآور شد: همچنین داوران توصیه می‌کنند که ناشران به اهداف نظام تعلیم و تربیت و وزارت آموزش و پرورش آگاه باشند تا بتوانند کتاب‌های کمک درسی مطابق با اهداف آموزشی تولید کنند زیرا کتاب‌هایی که مغایر با اهداف فوق باشد غیر استاندارد و نامناسب اعلام خواهد شد.

مدیرکل دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی تصریح کرد: همچنین داوران پس از بررسی نمونه‌های ارسالی تاکید دارند که ناشران باید نیازسنجی کنند و کتاب‌هایی مطابق با نیازهای واقعی دانش‌آموزان منتشر کنند زیرا متاسفانه برخی ناشران به سلیقه مولفان خود توجه و بر اساس آن کتاب تولید می‌کنند.