وقتی به اسم کارشناسی، سیاسی‌کاری می‌کنند/ یک کارگردان تئاتر: تسهیلات جشنواره توهین آمیز است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری آنا، با برگزاری جشنواره تئاتر فجر در هر دوره شاهد تغییر و تحولاتی در بخش‌های مختلف آن هستیم که یکی از این رویدادها اضافه شدن بخش مرور در دوره‌های گذشته بوده که شامل نمایش‌هایی می‌شود که در طول یکسال در فضاهای مختلف نمایشی به اجرا در آمده‌اند. این بخش در دوره‌های گذشته جزو پرآثارترین بخش‌های جشنواره تئاتر فجر بود که نمایش‌های شاخص یک سال تئاتر را شامل می‌شد و بر همین اساس هنرمندان زیادی هم علاقه‌مند بودند تا آثار به اجرای عمومی درآمده‌شان در این بخش روی صحنه رود.

این در حالی است که در آستانه سی‌وششمین دوره جشنواره با گفت‌وگوهایی که با کارگردانان شناخته شده و اجراگران نمایش‌های پرمخاطب می‌شود، خبری مبنی بر راه‌یابی آثار متعدد اجرا شده در سالن‌های بزرگ به گوش نمی رسد.

از آنجا که فرهاد مهندس‌پور دبیر سی‌وششمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با دعوت از گروه ٧٠ نفره کارشناسان گفته بود که قصد دارد از تخصص‌ها، گرایش‌ها و نسل‌های مختلف تئاتر و کارشناسان حوزه‌های مختلف در انتخاب آثار استفاده کند اما گویا این نگاه بیشتر نارضایتی هنرمندان و اهالی تئاتر را در پی داشته است چراکه در میان آثار متعددی که هر ساله توسط هنرمندان پیشکسوت و شناخته شده در سالن‌های دولتی و خصوصی استان تهران به اجرا در می‌آید، این انتظار به وجود آمده که آثار پرمخاطبی در جشنواره تئاتر فجر به صحنه روند و در جشنواره نمایش‌هایی را به تماشا بنشستیم که به لحاظ کیفی دارای ارزش‌های قابل توجهی باشند.

رسیدن به نظری مشترک امری غیرقابل باور

اگر چه بیشتر وعده‌های دبیر جشنواره با معرفی گروه 70 نفره کارشناسان که متشکل از سیاستمداران، بازیگران، طراحان، دانشجوی تئاتر، عکاسان تئاتر، استادان دانشکده‌های تئاتر، نمایشنامه‌نویسان و مترجمان، منتقدان و روزنامه‌نگاران، کارگردانان تئاتر، مدیران سالن‌ها و تماشاگران دائمی تئاتر با هدف بررسی همه جانبه و رسیدن به نظری مشترک امری غیرقابل باور است اما آنچه بیشتر مایه نگرانی اهالی هنر می‌شود، راه یافتن آثاری است که یا به طور مسقیم یا غیرمستقیم اعضای این گروه در آن مشارکت داشته‌اند. البته با توجه به این‌که تخصص برخی از افراد یافتن راهی برای فرار از هر قانونی است، بنابراین طبیعی است که شاهد ارائه و پذیرفته‌شدن آثار برخی از کارشناسان در جشنواره تئاتر فجر نیز باشیم.

در این بین یکی دیگر از نکات تاسف‌برانگیز دیگر استفاده از سیاسیون، با سیاستی غیرهنری است که با عنوان علاقه‌مندی جدی به هنر تئاتر، در تیم کارشناسی جای گرفته‌اند. با وجود این‌که هنرمندان و مدیران حوزه تئاتر سالها از بودجه کم جشنواره و همچنین کمبود حمایت‌ها و عدم توجه‌ لازم به این هنر گله‌مند بوده و هستند، اما جالب است که سیاست دبیر جشنواره به رنگ هنر آمده است.

اگرچه این روزها در هر اقدامی ردپایی از سیاست‌ها و منفعت‌طلبی‌ها را می‌توان به وضوح مشاهده کرد، اما نکته سوال‌برانگیز دیگر این است که فرهاد مهندس پور به عنوان دبیر سی‌وششمین دوره جشنواره به دنبال چه نظر کارشناسانه و البته هدف والایی است. اگرچه در هر نشست خبری جشنواره تئاتر فجر شاهد یکسری گزارش‌های پروپیمان از سوی دبیران مختلف بوده‌ایم اما خروجی این دوره از جشنواره که جشن انقلاب و پیروزی حق بر باطل تلقی می‌شود، خود کیمیایی دیگر است که با اندکی صبر به ثمر خواهد نشست.

شهاب‌الدین حسین پور که در دوره پیشین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نمایش «طپانچه‌خانم» را به اجرا در آورده بود، در سال جاری با سه نمایش «طپانچه خانم»، «سرآشپز پیشنهاد می‌دهد» و «یک زندگی بهتر» در سالن‌های تماشاخانه سنگلج و تماشاخانه پالیز میزبان مخاطبان تئاتر شد. وی که به عنوان کارگردانی جوان تجربه آثار پرمخاطب زیادی را داشته از جمله هنرمندانی است که از نوع نگاه و ارزیابی داوری‌های جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ضربه خورده است.

در بین آثاری که امسال به تماشا نشستیم برخی از نمایش‌ها به دلایل مختلف از سوی داوران رد شدند و برخی دیگر نیز به دلیل عدم تمایل کارگردان‌ها به جشنواره راه نیافتند.

جدا از کم‌رنگ‌شدن تولیدات آثار نمایشی ویژه جشنواره تئاتر فجر طی سالهای اخیر، شاهد کم‌رونق شدن جشنواره که از نگاه مدیران مهم‌ترین اتفاق سال تلقی می‌شود، هستیم. سوال اینجاست که با وجود سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های متعدد و متفاوتی که به دنبال انتصاب هر دبیر طی دوره‌های مختلف اجرایی می‌شود، چطور می‌توان این رویداد فرهنگی را که می‌بایست جشنی برای اهالی تئاتر باشد را با علاقه‌مندی هنرمندان حرفه‌ای همراه کرد.البته با در نظر گرفتن شرایطی که باید برای برگزیدگان دوره‌های قبل فراهم می‌شد و نشد، شاید بتوان به راهکاری تاثیرگذار در راستای ترغیب اهالی هنر به حضور در جشنواره تئاتر فجر دست یافت.

دبیر جشنواره را تایید نمی‌کنم

خیرالله تقیانی‌پور که با اجرای نمایش «بوقلمون» در چند دوره گذشته جشنواره تئاتر فجر امکان اجرای این اثر را که به عنوان نمایش برگزیده معرفی شده بود پیدا نکرد، درباره ارائه نمایشی دیگر به سی‌وششمین جشنواره تئاتر فجر به خبرنگار فرهنگی آنا گفت: من دبیر جشنواره را تایید نمی‌کنم و معتقد هستم کار وی به ضرر جشنواره است بنابراین علاقه‌ای هم به حضور در جشنواره ندارم و فکر می‌کنم بهتر است در جشنواره‌ای که بعدها پشتش حرف و حدیث‌های بسیاری وجود خواهد داشت، شرکت نداشته باشم.

هادی مرزبان هم که امسال با اجرای «بنگاه تئاترال» در تماشاخانه سنگلج توانسته بود اتفاقات خوبی چون بازگشت محمود بصیری را در قالب نمایشی به سیاق تخت حوضی و حال و هوای کمدی رقم زند، هم به جشنواره تئاتر فجر راه نیافت. این اثر با وجود رکوردی که در جذب مخاطب میان نمایش‌های به اجرا در آمده در سنگلج کسب کرد در جدول سی‌وششمین جشنواره فجر قرار نگرفت.

امیر دژاکام که از دیگر هنرمندانی است که در طول سال جاری چندین نمایش را روی صحنه برده نیز بی‌انگیزگی برای اجرای نمایش در سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را از دلایل عدم حضور خود در جشنواره معرفی کرد.

حمیدرضا نعیمی نیز که در سال جاری دو نمایش «شوایک» و «شرق دور شرق نزدیک» را روی صحنه برده از جمله هنرمندانی است که در جشنواره تئاتر فجر حضور نخواهد داشت. وی می‌گوید: حوصله جشنواره تئاتر فجر و اضطراب‌ها برای اجرای نمایش در آن را ندارم. چندین سال است که دیگر جشنواره تئاتر فجر از شور و حالی که داشت دور شده، ضمن این که هنرمند باید با اجرای کارش یکسری اعتبار مادی و معنوی بدست آورد. مسؤلان باید برای آثار نمایشی که روی صحنه می‌رود تسهیلاتی در شأن و نه توهین آمیز قائل شوند که همین امر یکی از نقاط دلسردکننده جشنواره است.

این هنرمند تئاتر می‌گوید که طی هشت سال اخیر آثار زیادی از کشورهای دیگر در جشنواره تئاتر فجر اجرا شده اما این‌که چه اتفاقی ایجاد کرده جای سوال است. جز چند نمایش هیچ کار خوبی به جشنواره نیامده و در بخش داخلی اکثراً نمایش‌ها شامل تولیدات یک سال ِ اهالی ‌تئاتر است.

در میان دیگر آثار نمایشی افشین هاشمی نیز نمایش «شیرهای خان بابا سلطنه» را که مردادماه در پردیس تئاترشهرزاد اجرا کرده بود، در جشنواره تئاتر فجر روی صحنه نمی‌برد.

بر همین اساس با نگاهی به چند اثر نمایشی پرمخاطب که رد طول یکسال روی صحنه رفته‌اند این سوال مطرح می‌شود که با هدف هدف بررسی همه جانبه و رسیدن به نظری مشترک کدام آثار نمایشی از نگاه 70 داور به بخش مرور راه خواهد یافت؟