گاز ایران در کاخ‌های سعودی

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، با بی‌توجهی محض وزارت نفت به توسعه میادین مشترک با عربستان از جمله میدان گازی فرزاد، عربستان‌سعودی در حال برداشت گاز ایران است تا برنده اتلاف وقت پنج ساله وزارت نفت در این میدان، آل‌سعود باشد. دو میدان گازی فرزاد A و B با کشور عربستان سعودی مشترک است. بر اساس آخرین ارزیابی‌های شرکت نفت فلات قاره 20 درصد میدان فرزاد A در ایران و 80 درصد این میدان در عربستان قرار دارد. همچنین 80 درصد میدان گازی فرزاد B در محدوده آب‌های ایران و 20 درصد آن در آب‌های عربستان است. با توجه به این موضوع، توجه بیشتر به میدان فرزاد B طبیعی به نظر می‌رسد.

فرزاد A

ایران در میدان فرزادA تاکنون فقط مطالعات میدان را به انجام رسانده است. تفاهمنامه توسعه میدان گازی فرزاد A در سال 1390 با شرکت پتروپارس به عنوان مجری پروژه امضا شد. نخستین چاه اکتشافی در فرزاد A در سال 1390 حفاری شد و قرار شد شرکت پتروپارس حفاری توصیفی چاه دوم را انجام دهد. طبق این قرارداد، پتروپارس براساس حفاری و لرزه‌نگاری انجام شده MDP میدان (برنامه توسعه میدان) را تهیه کرد که این کار به معنای انجام مرحله اول قرارداد توسعه فرزاد A بود و قرار بود وزارت نفت مرحله دوم قرارداد به معنای آغاز توسعه میدان را نیز ابلاغ کند که این‌کار انجام نشد.

در سمت عربستان اما توسعه این میدان از قبل آغاز شده است. این کشور سال گذشته تجهیزات لازم برای تولید از میدان گازی «حصبه» را با استفاده از جرثقیل‌های بزرگی چون جرثقیل‌های 7 هزار و 500 تنی نصب کرد و در مارس 2016 موفق به آغاز تولید از این مخزن گازی مشترک با ایران شد. عربستان که تولید از این مخزن گازی را با 500 میلیون فوت مکعب در روز آغاز کرده، قراردادی جدید برای توسعه بیشتر میدان «حصبه» به امضا رسانده است. شرکت دولتی آرامکوی عربستان با امضای قراردادی به ارزش بیش از یک میلیارد دلار با شرکت‌های Larsen & Toubro هند و Emas AMC سنگاپور در تاریخ 16 می ‌سال 2016، توسعه میدان «حصبه» را با هدف رساندن تولید 500 میلیون فوت مکعبی به تولید 2‌میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی در روز آغاز کرده است.

فرزاد B

در طول 18سال اخیر، بارها در خصوص توسعه این میدان با شرکت‌های هندی مذاکره شده، اما سال‌ها تعلل ایران تا امروز فقط به عقب‌افتادگی ایران در برداشت از این مخزن مشترک گازی منجر شده است. در طرف مقابل، برعکس بلاتکلیفی ایران، عربستان برنامه‌ای مشخص برای توسعه میدان گازی «عربیه» دارد. شرکت آرامکوی عربستان با اعلام آغاز تولید گاز از میدان «حصبه» (مشترک با میدان فرزاد A ) برنامه تولید مشترک 5/2 میلیارد فوت مکعب گاز از میادین «حصبه» و «عربیه» را در دستور کار قرار داده است. از مجموع 5/2 میلیارد فوت مکعب تولید روزانه گاز از این دو میدان، 2/1 میلیارد فوت مکعب تولید روزانه میدان «عربیه» خواهد بود.

شرکت آرامکوی عربستان قرارداد 6 میلیارد دلاری توسعه میادین «عربیه» و «حصبه» را در سال 2013 با کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های SNC- Lavalin کانادا، SK Engineering & Construction کره جنوبی، Samsung Engineering کره جنوبی و Saipem ایتالیا به امضا رسانده بود که بعد از تولید اولیه 500 میلیون فوت مکعبی گاز طبیعی از میدان «حصبه» قرارداد دیگری به ارزش بیش از یک میلیارد دلار با شرکت‌های Larsen & Toubro هند و Emas AMC سنگاپور در تاریخ 16 می‌سال 2016 با هدف رساندن تولید 500 میلیون فوت مکعبی به تولید 2 میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی در روز به امضا رسید، اما توسعه میدان «عربیه» با کنسرسیومی به رهبری SNC- Lavalin کانادا به منظور تولید روزانه 2/1 میلیارد فوت مکعبی از این میدان ادامه دارد.

مشخصات میدان

فرزاد B میدانی پرفشار و پیچیده است که برای شرکت‌های ایرانی میدانی پرریسک محسوب می‌شود. از سوی دیگر هندی‌ها در دولت اصلاحات به دنبال توسعه فرزاد B ‌بودند و نتیجه مذاکره آنها در پایان دولت دهم به امضای توافقنامه‌ای میان شرکت ملی نفت و شرکت هندی ختم شد که نوع توافقنامه با قوانین اصلی کشور در تضاد بود. بر اساس این توافقنامه، هندی‌ها فرزاد B را بر اساس مدل مشارکت در تولید توسعه می‌دادند که بر خلاف قوانین جمهوری اسلامی ایران بود.

همین موضوع موجب بروز انتقاداتی شد و همه چیز به کما رفت تا آنکه دولت یازدهم به رأس آمد. وزارت نفت در این دوره توافقنامه مشارکت در تولید را به طور غیرمستقیم رد کرد، اما این میدان را برای شرکت ONGC کنار گذاشت، به‌طوری‌که هر گاه از وزیر نفت درباره برنامه این وزارتخانه برای میادین مشترک سؤال می‌شد، زنگنه می‌گفت این میدان برای هندی‌هاست.

با توجه به برداشت عربستان از این میدان برخی از کارشناسان می‌گویند بهتر بود مدل مشارکت در تولید با اخذ مجوز از نهادهای ذیربط کسب می‌شد تا منافع ملی قربانی برخی محدودیت‌ها نشود، ولی از آنجا که نص صریح قانون مخالف این نوع قرارداد است همه چیز فراموش شد.

یک اشتباه

دولت یازدهم مذاکرات را ادامه داد که در این بین یک تصمیم خاص، شرایط را پیچیده کرد. وزیر نفت تصمیم گرفت کارفرمایی این پروژه را از شرکت نفت فلات قاره گرفته و به شرکت نفت و گاز پارس بسپارد، در حالی که فلات قاره روی این میدان فعالیت کرده و یک پروژه مطالعاتی روی این پروژه نیز انجام داده بود. با این وجود وزیر نفت با این استدلال که چون این میدان گازی است و باید در حیطه کاری نفت و گاز پارس باشد، فلات قاره را خلع ید کرد و نقش کارفرمایی را به دیگر شرکت نفتی واگذار کرد. این بدان معنا بود که امور مطالعاتی و مذاکره‌ای برای فرزاد B ‌به حالت صفر بازگشت تا نفت و گاز پارس با رویه‌ای دیگر با هندی‌ها مذاکره کند. گرچه این تصمیم سرعت کار را کاست، ولی از آنجا که مهم‌ترین هدف توسعه این میدان بود، مذاکرات جدی‌تر دنبال شد، ولی به توافقی جدی دست پیدا نکرد.

وزیرنفت به هندی‌ها اولتیماتوم داد و اعلام کرد با شرکت‌های دیگر وارد مذاکره خواهد شد، اما هیچ اتفاقی رخ نداد و حتی محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان نیز در این حوزه ورود کرد، اما هندی‌ها اعلام کردند طرح 3 میلیارد دلاری خود را نهایی کرده و تا مرداد 96 قرارداد را منعقد می‌کنند. در همین‌باره وزیر نفت هند گفت: توافق نهایی هند با ایران برای توسعه میدان گازی فرزاد B که بر اساس برآوردها دارای 29 تریلیون فوت مکعب گاز است، در حال حاضر بستگی به ایران دارد. وی افزود: ما پیشنهادمان را به این کشور ارائه داده‌ایم. اکنون زمان پاسخ دادن است، آنها باید پاسخ بدهند.

وزارت نفت چهار سال است که به هندی‌ها امید بسته است و مسیر گذشته را دنبال می‌کند و وقتی با انتقادات در این‌باره مواجه می‌شود با پاسخ‌های عجیب روبه‌رو می‌شویم. به عنوان نمونه محمد مشکین فام، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس با اشاره به آغاز برداشت گاز از میدان فرزاد B ‌توسط عربستان سعودی از ادامه مذاکرات ایران با شرکت‌های هندی برای توسعه این میدان مشترک در خلیج‌فارس خبر داد. این مقام مسئول با بیان اینکه در مورد اجرای این پروژه توسط پیمانکار هندی در حال مذاکره‌ایم، افزود: هم‌اکنون به طور جدی تلاش می‌کنیم تا قرارداد توسعه این میدان را با هوشمندی، دقت لازم و با در نظر گرفتن مصالح ملی به سرانجام برسانیم.

وی بدون هیچ توضیحی درباره وضعیت فعلی تصمیم‌گیری در‌باره میدان فرزاد B ‌به آینده امیدوار است و مشخص نیست با این امیدواری عربستانی‌ها چه ماه‌عسلی را برای خود رقم بزنند. هندی‌ها سال‌هاست با مذاکرات بی‌نتیجه‌شان ایران را سرگرم کرده‌اند، در حالی که سعودی‌ها به سرعت خود افزوده‌اند و در دو میدان فرزاد A و فرزاد B ‌به توسعه و تولید مشغول هستند.

هندی‌ها چه می‌خواهند؟

هندی‌ها می‌خواهند با احداث تأسیسات در این میدان و تبدیل گاز آن به ال‌ان‌جی از طریق شناور FLNG نیاز گاز خود را تأمین کند. آنها در طرح نخست خود برای توسعه ذخایر گازی 5/12 تریلیون فوت مکعبی رقم 10 میلیارد دلار را پیشنهاد دادند که پس از مخالفت ایران آن را کاهش دادند. هندی‌ها گاز ایران را ارزان می‌خواهند که مورد موافقت ایران قرار نگرفته است. برخی منابع رقم ۵ سنت را برای این موضوع عنوان می‌کنند که تنها یک شنیده است. هندی‌ها تهدید کرده‌اند در صورت عدم توسعه این میدان میزان خرید نفت خود را از ایران کاهش می‌دهند که تا به امروز حدود 40 درصد کاهش داده‌اند. شرکت ملی نفت در حال مذاکره با گازپروم برای توسعه فرزاد B است. همچنین شرکت پتروپارس هم برای توسعه این میدان در نظر گرفته شده است که هنوز مشخص نیست چه برنامه‌ای برای توسعه ارائه شده است. شرکت ملی نفت می‌خواهد گاز این میدان را برای تزریق به میادین نفتی استان خوزستان تخصیص دهد.

منبع: جوان