کمانچه با محوریت ایران و مشارکت جمهوری آذربایجان ثبت یونسکو شد

به گزارش گروه رسانه های دیگر آنا، داریوش پیرنیاکان سرپرست تیم تهیه کننده و تدوین پرونده ثبت کمانچه در یونسکو درباره ثبت ساز کمانچه در فهرست میراث نا ملموس یونسکو گفت: زمانی که تار را جمهوری آذربایجان _حدود 6 یا 7 سال پیش-برای ثبت در یونسکو فرستاده بود هیچ اعتراضی از سوی ایران نشده بود و آنها تار را به ثبت رسانده بودند. در یونسکو معمول است که پرونده‌هایی که برای ثبت می‌رود آن ها را به نمایندگی‌های کشورها ارائه می‌دهند و اگر نمایندگی‌ها اعتراضی داشته باشند این اعتراض ثبت می‌شود. متاسفانه در آن زمان نماینده ایران در یونسکو اعتراضی نکرده بود و آنها هم به راحتی تار را به ثبت رساندند که البته در مصاحبه‌هایی به این مساله اعتراض کردیم.

پیرنیاکان در خصوص دلیل انتخاب ساز کمانچه را برای ثبت در یونسکو گفت: چون کمانچه در جمهوری آذربایجان وجود دارد و آنجا هم دویست سال پیش جزو ایران بوده، تصمیم گرفتیم پرونده کمانچه را زودتر ثبت کنیم تا از اتفاق مشابه پیشگیری کنیم. از حدود یک سال و نیم پیش شروع به جمع آوری پرونده کمانچه برای ثبت در یونسکو کردیم.

* کمانچه با محوریت ایران و مشارکت جمهوری آذربایجان ثبت یونسکو شد

او افزود:‌ زمانی که کمانچه را انتخاب کردیم، آقای دکتر نظری (مدیر کل دفتر ثبت آثار و احیا میراث معنوی سازمان میراث فرهنگی) اعلام کردند که وقتی میراث ناملموس مشترکی وجود دارد دیگر نیاز نیست از سهمیه یک کشور استفاده شود و ما می توانستیم با جمهوری آذربایجان مشترک شویم و این را به ثبت برسانیم. در آنجا این موضوع مطرح می‌شد که در حروف لاتین آذربایجان با حرف« A» و ایران با حرف «I » آغاز می‌شود و اگر بعدا در مورد کمانچه سرچ می‌کردند نام آذربایجان اول می‌آمد. من شرط کردم زمانی ما آذربایجان را با ایران در ثبت کمانچه مشترک می‌کنیم که الفبایی ثبت نشود و آنها هم پذیرفتند و به محوریت ایران و شراکت کشور آذربایجان این پرونده ثبت شد.

عضو شورای عالی خانه موسیقی درباره مراحل ثبت میراث معنوی ناملموس در یونسکو گفت: در این پرونده دوستان زیادی دخیل بودند. آقای دکتر پرمون از دوستان سازمان میراث فرهنگی برای تیم ما کلاس گذاشتند و آموزش دادند که چگونه پرونده‌ها را جمع آوری کنند که مورد قبول یونسکو قرار بگیرد. متاسفانه ناآگاهی از این پروسه‌ها باعث می‌شود تا برخی گمان کنند که فردی پروند‌ای تهیه می‌کند و در یونسکو به راحتی ثبت می‌شود. کار مراحل زیادی دارد. جمع آوری پرونده بر اساس آیتم هایی است که یونسکو می‌خواهد که مثلا از چند کلمه بیشتر یا کمتر نباشد، به هیچ وجه مسائل سیاسی در آن وجود نداشته باشد. این آیتم ها را به تیم ما آموزش داده شد و خود آقای پرمون هم ترجمه این کار را برعهده گرفتند که بر طبق آیتم های یونسکو باشد.

پیرنیاکان ادامه داد: ما باید یکساعت فیلم از چهارمنطقه که کمانچه در آنجا ساز اصلی است تهیه می کردیم. نواحی استان های آذربایجان، لرستان، ترکمن و شهرهای ایران که کمانچه ساز شهری در آنجا است. فیلمبردار باید از همه این مناطق و مراحل ساخت و نوازندگی کمانچه فیلمبرداری می کرد. از کلاس ها و نوازندگان نیز فیلمبرداری شد و سپس باید روی آن نریشتن گذاشته می شد و سپس تلخیص می شد که از یکساعت فیلم تنها ده دقیقه فیلم نیاز بود چون در کنفرانس عمومی یونسکو وقت تماشای فیلم بالای ده دقیقه را ندارند. بعد از اینکه قرار شد آذربایجان با ما شریک شود باید نیمی از این فیلم را به آنها اختصاص می دادیم. فیلمی که ما تهیه کردیم نسبت به فیلم آذربایجان بسیار دقیق تر بود. ما از یونسکو اجازه گرفتیم و فیلم 12 دقیقه ای تهیه شد که حدود 6 و نیم دقیقه مربوط به ایران و بقیه مختص کشور آذربایجان است.

* ثبت کمانچه در یونسکو حاصل ساعت ها جلسات طولانی و تحقیقات فراوان است

سرپرست تیم تهیه کننده و تدوین پرونده ثبت کمانچه در یونسکو گفت: ما حدود چهل جلسه با تیم گذاشتیم و وقتی پرونده تکمیل شد ما آن را به میراث ناملموس سپردیم تا به یونسکو برود. در آنجا لابی های مهمی باید بشود تا کارشناسان در مورد آن نظر بدهند.

پیرنیاکان در مورد تیم همکار خودش در این پروژه گفت: تیمی که ما با آن کار می‌کردیم تشکیل شده بود از من، آقای دکتر پرمون، آقایان بابک خضرایی(پژوهشگر موسیقی)، مهدی فلاح صفا(نوازنده تار و مدرس موسیقی)و خانم آذر پوربهرام(پژوهشگر) بودند که البته در ابتدای کار زحماتی هم به آقای بهروز وجدانی (پژوهشگر موسیقی) دادیم. بخاطر اینکه این تیم به این خوبی کار کرده بود آن را نگاه داشتم و بعد بلافاصله به سراغ ساز عود رفتیم و الان پرونده ساز عود هم جمع شده و فقط فیلمبرداری آن مانده که منتظر تهیه بودجه برای آن هستیم. به این دلیل ساز عود را انتخاب کردیم که بتوانیم با کشور های دیگر شریک شویم. ساز های مختص ایران را گذاشتیم تا آخر ثبت کنیم. قرار است بعد از عود سنتور را ثبت کنیم.

* ساز کمانچه ثبت ملی شده است

پیرنیاکان در باره ثبت ملی ساز های ایرانی گفت: هر کدام از این ساز ها که برای ثبت به یونسکو ارائه می دهیم باید اول ثبت ملی شود و الان کمانچه ثبت ملی هم شده است.

این مدرس موسیقی ایرانی در خصوص ثبت تار در یونسکو هم گفت: ما دوباره به سراغ ساز تار می‌رویم و برای ثبت آن اقدام خواهیم کرد و اگر نشد با آذربایجان به طور مشترک این کار را انجام دهیم تار ایرانی را به ثبت خواهیم رساند.

* میراث ناملموس به نام کشور و فرهنگ ایران ثبت می‌شود و نه به نام شخص

پیرنیاکان در مورد بی اطلاعی برخی رسان‌ ها در فضای مجازی با ثبت سازکمانچه در یونسکو گفت: متاسفانه در فضای مجازی به طوری منعکس شده است که انگار شخصی این ساز را به ثبت یونسکو رسانده است. در حالی که شخص نقشی در ثبت ساز ندارد و این مسائل قائم به یک شخص خاص نیست بلکه به نام فرهنگ و کشور ثبت می شود. همانطور که ردیف موسیقی ایرانی به سرپرستی آقای هومان اسعدی ثبت شد ولی به نام ایشان نبود بلکه به نام کشور ایران و فرهنگ ایرانی است.

این مدرس و پژوهشگر پیشکسوت موسیقی ایرانی گفت: چیزی که در روز های اخیر اعلام شد مرحله مهم و اولیه ثبت یونسکو است که کارشناسان یونسکو پرونده را بدون هیچ ایرادی پذیرفته اند و یک ماه دیگر در کنفرانس عمومی یونسکو که امسال در کره جنوبی برگزار می شود این موضوع مطرح می شود و به احتمال قوی ثبت نهایی می شود.

داریوش پیرنیاکان در پایان گفت: باید از دکتر نظری (مدیر کل دفتر ثبت آثار و احیا میراث معنوی سازمان میراث فرهنگی) تشکر ویژه ای داشته باشم که با تلاش خالصانه شان این کار را انجام می دهند و وجود ایشان غنیمت در یک جای فرهنگی است. همچنین آقای طالبیان معاون میراث فرهنگی هم کمک های بسیاری به ما کردند که جای قدردانی دارد.

منبع:‌تسنیم