از گلوی من دستاتو بردار

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، این روزها وقتی در تهران قدم می‌زنیم و صورت‌های پوشیده شده با ماسک شهروندان را مشاهده می‌کنیم یا وقتی از قسمت‌های مرتفع‌تر و دورتر از مرکز شهر به پایین نگاه می‌کنیم و توده عظیم تیره‌رنگی را بر فراز شهر می‌بینیم. لباس سفید اما تیره شده ماموران راهنمایی و رانندگی ایستاده بر سر چهارراه‌ها و در نهایت آگهی‌های ضدونقیض و زیرنویس‌های شبکه‌های تلویزیونی جهت تعطیلی یا عدم‌تعطیلی مدارس که این روزها بیشتر از قبل مشاهده می‌شود، همگی موید وضعیتی است آشنا برای همه ما در این روزهای سال که خبر از آلودگی و وضعیت هوای ناسالم می‌دهد. البته این موضوع دیگر مختص تهران نیست و تمام کلانشهرها آن را درک و لمس می‌کنند. معضلی که همواره مستدام بوده و تکرار چندباره آن و انتظار و عادت مردم نسبت به بروز هرساله آن ذیل عدم‌توجه متولیان به کاهش و رفع آن خبر از ماندگاری آن می‌دهد.

کنترل سوخت مصرفی خودروها، کنترل میزان آلایندگی تولید شده توسط خودروها، خروج کارگاه‌ها و کارخانه‌های آلاینده از محدوده شهری، خروج اصناف آلاینده و مزاحم از محدوده شهری و... از سوی مسئولان و سازمان‌های مسئول به‌عنوان علل و گاهی راهکار ایجاد و کنترل آلودگی هوا معرفی می‌شده است اما آن چیزی که بیش از هر چیزی باید مورد توجه قرار گیرد حال امروز و وضعیت فعلی شهر برای حیات شهروندان است. وضعیتی که در 15 روز ابتدایی آبان امسال 14 روز ناسالم را برای شهروندان رقم زده است.
امسال بدتر از پارسال!

لیلا نظری، سخنگو و مدیر روابط‌عمومی شرکت کنترل کیفیت هوا در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «به صورت کلی همواره میزان آلودگی هوا در سال‌های گذشته تا به امسال روبه کاهش بوده است اما براساس آمار از ابتدای سال 96 تا به امروز در مقایسه با همین مدت زمان در سال 95 ما امسال 10 روز پاک، 186 روز سالم، 34 روز ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز ناسالم برای همه گروه‌ها داشتیم در حالی که سال گذشته با همین تعداد ایام، 11 روز پاک، 190 روز سالم و 30 روز ناسالم برای گروه‌های حساس داشتیم که این آمار نشان‌دهنده رشد روزهای ناسالم و افزایش روزهای آلوده تهران نسبت به مدت مشابه در سال 95 است.»

وی در ارتباط با آلودگی هوای 15 روز ابتدایی آبان ماه 96 خاطرنشان کرد: «14 روز از 15 روز ابتدایی آبان ناسالم برای گروه‌های حساس بوده است و یک روز آن ناسالم برای تمام گروه‌ها و یک روز هم سالم داشتیم.»

سخنگو و مدیر روابط‌عمومی شرکت کنترل کیفیت هوا در پایان افزود: «آلودگی‌های شهر تهران در این روزها از جنس ریزگردها و ذرات معلق هستند که در تجمیع ریزگردهای وارد شده از کشورهای همسایه و آلودگی خود شهر تهران شرایط ناسالمی را برای شهروندان ایجاد کرده است.»

با این تفاسیر و براساس آمار اوضاع تهران در سال 96 نسبت به پارسال به سمت وخامت پیش رفته و همچنان تدبیری کارآمد در جهت رفع این معضل ریشه‌دار در تهران اتخاذ نشده است.

محمد رستگاری، معاون نظارت و پایش محیط‌زیست استان تهران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به وضعیت خوب هوای امسال قبل از آبان ماه گفت: «ما در مهرماه امسال آلاینده نداشتیم و قبل از آبان‌ماه به‌طور کلی میزان وجود آلاینده‌ها کمتر از سال‌های گذشته بود اما متاسفانه میزان آلاینده‌ها در آبان ماه افزایش زیادی یافته است.»

وی در ارتباط با قیاس آمار میزان آلودگی روزها در سال 95 با سال 92 افزود: «44 درصد روزها در سال 92 آلودگی وجود داشت در حالی که این موضوع در سال 95 به 24 درصد رسید و این کاهش مربوط به تمام حوزه‌هایی است که در آنها اقداماتی جهت کاهش آلودگی هوا صورت گرفته است. از کنترل کیفیت سوخت‌های مصرفی تا کاهش میزان ppm گازوئیل از ppm8000 به ppm50.»

معاون نظارت و پایش محیط‌زیست استان تهران با اشاره به علل وجود حجم زیاد آلودگی در تهران خاطرنشان کرد: «تهران یک درصد وسعت کشور را داراست در حالی که با این وسعت 17 درصد جمعیت کشور را در خود جا داده است و به‌طور کلی باید گفت ما در تهران بیش از توان اکولوژیکی تهران بارگذاری جمعیت داشته‌ایم و این موضوع خود طبیعتا باعث ایجاد آلودگی خواهد شد.»

رستگاری با بیان این نکته که آلودگی هوا باید به سرعت کاهش یابد به مصوبه دولت در سال 93 اشاره کرد و گفت: «دولت در سال 93 مصوبه‌ای را در 9 محور تصویب کرد که برای هر محور یک پروژه جداگانه مدنظر قرار داده بود. به موضوعاتی همچون خودروها، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، بهبود کیفیت سوخت، استاندارد‌سازی خودروها به یورو4، از رده خارج کردن خودرو‌ها و تاکسی‌های فرسوده و... در این مصوبه توجه خاصی شده است و اقداماتی نیز در این مسیر صورت گرفته، اما اینکه چرا تاثیرات این تصمیمات نمود عینی خاصی نداشته است به خاطر جمعیت بالای شهر تهران و حجم بالای آلودگی موجود در این شهر است.»
دردسری به نام سوخت‌های فسیلی

بهروز بهزاد، عضو هیات‌علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به بیان علل بروز آلودگی هوا در تهران پرداخت و گفت: «شکل و موقعیت خاص جغرافیای تهران که باعث شده این شهر از سه جهت توسط ارتفاعات محصور شود فرصت گریز و رفع آلودگی‌های شهر را تقریبا از بین برده است. جمعیت بیش از حد ظرفیت تهران و وجود خودرو‌های غیراستاندارد و آلاینده در حال حرکت به اذعان کارشناسان و مسئولان مهم‌ترین علت آلودگی هوای تهران شمرده شده است و من هم با استناد به همین موضوع می‌گویم که 80 درصد آلودگی تهران ناشی از همین عامل و اکسید ازت تولید شده توسط سوخت‌های فسیلی مصرفی خودروهاست.»

وی در ارتباط با ارائه راهکار جهت مواجهه و رفع آلودگی هوا خاطرنشان کرد: «به نظر من اولین موضوعی که باید مدنظر قرار گیرد و کنترل آن می‌تواند سهم و تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوای شهر داشته باشد، منع آتش‌افروزی و سوزاندن هر نوع شیئی در فضای آزاد است. اتفاقی که مدت‌ها پیش در بسیاری از کشورهای پیشرفته صورت پذیرفت و تاثیر چشمگیر آن مشاهده شد. این موضوع آنقدر جدی است که حتی در سطح ایجاد آتش جهت طبخ غذا و کباب کردن هم در محیط آزاد در بسیاری از کشورها ممنوع است. موضوع بعدی اصلاح و کنترل فعالیت صنایع و کارخانه‌هایی است که با سوخت‌های فسیلی فعالیت می‌کنند. این کارخانه‌ها را علی‌رغم توصیه و اجبار جهت خروج از محدوده شهری و مسکونی باید به فیلتر‌های پیشرفته کاهنده آلودگی‌های منتشر شده مجهز کرد.»

عضو هیات‌علمی دانشگاه شهید بهشتی با انتقاد از مقوله گازسوز کردن خودروها افزود: «یک حجم گاز جهت احتراق در موتور خودرو 14 حجم هوا نیاز دارد در صورتی که یک حجم بنزین احتراق به چهار حجم هوا جهت احتراق نیاز دارد و این یعنی با گازسوز کردن خودرو‌ها میزان ایجاد آلودگی هوا تا سه برابر افزایش پیدا می‌کند و با تعمیم همین موضوع به شهر تهران و وجود تعداد بالای خودروهای گازسوز و اصطلاحا دوگانه‌سوز در تهران می‌توان بخش زیادی از آلودگی هوا و وجود اکسید ازت در هوا را ناشی از احتراق همین گاز‌ها دانست.»

بهزاد با بیان این نکته که تقریبا در هیچ کجای دنیا از خودروهای دوگانه‌سوز یا مقوله گازسوز کردن خودروها استفاده نمی‌شود، گفت: «فیلتر‌های کاتالیتیک که حاوی محلول مایعی درون خود هستند تمامی گازهای مضر تولید شده توسط خودروها را جذب می‌کنند و بخار آب خارج می‌کنند، در بسیاری از کشورهای پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرند. این فیلترها فقط هر چهار یا 6 ماه یکبار نیاز به تعویض محلول دارند. اولین بار هم آمریکا برای خودروهای شهر لس‌آنجلس از آنها استفاده کرد و بعدها مکزیک، استرالیا و سایر کشور‌ها به آن روی آوردند.»

وی علت عدم استفاده خودروهای ایرانی و عدم مجوز ورود چنین فیلترهایی به کشور را سود بالای گازسوز کردن خودروها در مقایسه با تهیه این فیلترها دانست و گفت: «چندین سال پیش که من پیشنهاد ورود این فیلترها را به مسئولان و سازمان‌ها دادم با مخالفت و تهدید جدی مواجه شدم و در آن روزها فقط بنیاد شهید از این موضوع استقبال ویژه به عمل آورد که آن هم بعدها با فشار عده‌ای منصرف شدند.»
رئیسی که فقط آب دوست دارد!

عضو هیات‌علمی دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به این سوال که در سال‌های اخیر آیا تلاشی برای کنترل آلودگی هوای تهران به‌عنوان یک کارشناس محیط‌زیست کرده است یا خیر، اظهار داشت: «بنده همواره در جهت روشنگری و اخطار به مسئولان در ارتباط با افزایش آلودگی هوای تهران حرکت کرده‌ام و در صحنه حضور داشتم. در ارتباط با عیسی کلانتری باید بگویم روزی که متوجه شدم ایشان به ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست منصوب شده‌اند از شدت ناراحتی خواب به چشمانم نیامد و به دوستان گفتم که محیط‌زیست دچار مشکلات بیشتری خواهد شد. امروز هم که نگاه بکنید می‌بینید این آقا فقط به مساله آب می‌پردازد در حالی که متولی آب وزارت نیرو است و توجهی به موضوع آلودگی هوا ندارد. در نهایت هم احتمالا به کذب همچون قضیه دریاچه ارومیه، از موفقیت خود در ایجاد شرایط مناسب در محیط‌زیست خبر خواهد داد.»

بهزاد در انتها با اشاره به این موضوع که هر تصمیم و سیاستی در جهت کنترل آلودگی هوا نیازمند مدت زمان زیادی جهت نتیجه‌دهی است، گفت: «باید با آموزش از مردم و البته کودکان در مدارس آغاز کنیم و استفاده درست و سالم از محیط‌زیست و زندگی خود را به آنها بیاموزیم و بعد همچنین با متخلفان و آنهایی که به محیط‌زیست آسیب‌های فراوان می‌زنند و تصمیمات اشتباه را اجرا می‌کنند به جد برخورد کنیم تا نسبت به این مقوله سهل‌انگاری نشود. حضور افراد شایسته و به اصطلاح شایسته‌سالاری در رابطه با تفویض وظایف، الگو‌برداری از کشورهای پیشرفته و اجرای موبه‌مو و درست سیاست‌های صحیح می‌تواند ما را در جهت بهبود وضعیت تهران و سایر کلانشهر‌ها کمک کند. وضعیت فعلی و سیر موجود تهران را به شهری غیرقابل زندگی تبدیل می‌کند که این موضوع باعث مهاجرت افراد از این شهر و درنهایت بروز شرایط فلج اقتصادی تهران خواهد شد.»

منبع: فرهیختگان