شکننده شدن برجام، به معنی شکننده‌شدن توافقات بین‌المللی و دیپلماسی است

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، «مهدی سنایی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه، در گفت‌و‌گویی به بیان دیدگاه‌های خود در خصوص چشم‌انداز روابط ایران و روسیه، تحولات کردستان عراق و برجام پرداخت که مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.

چشم انداز روابط ایران و روسیه را چگونه می‌بینید؟

سنایی:از جنبه سیاسی روابط ایران و روسیه در دوره‌های گوناگون تاریخی از فضای بین‌المللی تأثیر پذیرفته و نقش منفی عامل سوم در روابط دو کشور، تأثیرگذار بوده است، رهبران دو کشور تلاش دارند این تأثیر گذاری منفی را از بین ببرند و در سال‌های اخیر به میزان زیادی موفق بوده‌اند. روابط ایران و روسیه اکنون شاهد دوره اوج خود است که بی‌سابقه به نظر می‌رسد. روابط سیاسی در بالاترین سطوح قرار داشته و روندی شتابان دارد.

مشکلات موجود بیشتر به جنبه تعاملات اقتصادی و فقدان زیر ساخت‌ها مربوط می‌شود. واقعیت این است که روابط اقتصادی و تجاری همپای روابط سیاسی رشد نکرده است. دو کشور صادر کننده انرژی هستند و طرف‌های اصلی تجاری‌شان خریداران انرژی آنها هستند. میان دو کشور با این ویژگی، تعاملات اقتصادی مشابه دو کشور فروشنده و خریدار انرژی شکل نمی‌گیرد و دشواری بیشتری دارد.

در چهار سال گذشته زمینه‌های قانونی فراهم شده و تفاهم‌نامه‌هایی که بسترهای لازم برای توسعه تعاملات دو کشور در زمینه‌های مختلف اقتصادی را فراهم می‌آورد، ایجاد شده‌اند. واقعیت این است که بخش‌های اقتصادی و به‌ویژه بخش خصوصی باید ظرفیت و توان خود جهت استفاده از این فضای جدید در روابط را افزایش دهند.

در مجموع می‌توانم اطمینان دهم که آینده نوید بخشی در زمینه‌های مختلف در روابط دو کشور وجود دارد. نشانه‌های رشد تعاملات اقتصادی میان دو کشور نیز بروز کرده است و در سال‌های آینده بیشتر خود را نشان خواهد داد.

روسیه در خصوص تحولات کردستان چه مواضعی دارد و آیا مذاکرات و هماهنگی‌هایی با آنها داشته‌اید؟

سنایی:مواضع مقامات دولت روسیه در چارچوب تأکید بر یکپارچگی و تمامیت ارضی عراق بیان می‌شود و دولت روسیه بر ادامه گفتگوهای میان اکراد و دولت مرکزی جهت رسیدن به راه حل مرضی الطرفین ( مورد پسند هر دو طرف) تأکید دارند. اینکه روسیه موضع اعلامی نرم تری نسبت به ایران و ترکیه در این زمینه داشته به دلیل سرمایه گذاری‌های روسیه در کردستان و روابط تاریخی با کردهاست.

در این چارچوب، رایزنی و مشورت میان ایران و روسیه در ابعاد مختلف مشکلات منطقه وجود دارد. طبیعی است که هر گونه اقدامی که منجر به بی‌ثباتی بیشتر در منطقه شود به خصوص در شرایطی که همه توان موجود باید صرف از بین بردن گروه‌های تروریستی در عراق و سوریه شود، می‌تواند فضایی برای بازسازی و قدرت‌یابی مجدد گروه‌های تروریستی ایجاد کند.

در ایران رگه هایی از روس هراسی و در روسیه رگه هایی از ایران هراسی دیده می شود. این اقدامات چه تأثیری بر روابط دو کشور دارد؟

سنایی:به نظر می رسد این رویکرد ریشه در گفتمان تاریخ محور و شاید فضای روانی جنگ سرد و دوره شوروی دارد. فضای بین المللی وضعیتی سیال دارد به همین دلیل نمی توان در طول تاریخ، تصویری ثابت و بدون تغییر از کشورها ارائه کرد.

در واقع نگاه به کشورها باید به روز شود. باید برای آینده طراحی داشت نه اینکه در گذشته تاریخی متوقف ماند. واقعیات ایران امروز و روسیه امروز با آنچه برخی القا می کنند، متفاوت است. امروز دو کشور در صحنه بین المللی در بسیاری از مسائل رویکردهای مشترکی دارند. مخالفت با یکجانبه گرایی، مبارزه قاطع و همه جانبه با پدیده تروریسم، مقابله با قاچاق مواد مخدر و تلاش برای ایجاد ثبات در مناطق خاورمیانه و آسیای مرکزی و قفقاز در راستای منافع دو کشور است. تهدیدهای مشترکی همچون تحریم های ظالمانه غربی و یکجانبه گرایی آمریکا، باعث نزدیکی دو کشور شده است.

همه اینها در کنار رفت و آمد گردشگران میان دو کشور که رو به افزایش است بتدریج در حال تغییر دادن شرایط به سمت و سوی بهتر است.

روسیه در خصوص شکننده شدن برجام هشدار داده است. مواضع روس ها در زمینه کارشکنی های آمریکا چیست؟

سنایی:برجام محصول تلاش های همه طرف های شرکت کننده در مذاکرات بود که روسیه نقش مهمی در آن داشت. طبیعتا وقتی یک کشور قصد دارد این توافق مهم بین المللی را بهم بزند، اولا زمینه بروز یک ناهنجاری حقوقی در روابط بین الملل را فراهم می آورد که نتایج نامطلوبی خواهد داشت. دیگر اینکه برجام توافقی بود که در آن، دیپلماسی پیروز شد و همه طرف ها خود را برنده آن تلقی می کردند یعنی بازی برد - برد بود.

اینکه ترامپ با هدف از بین بردن تمام دستاوردهای اوباما در سیاست خارجی و داخلی آمریکا، دست به چنین اقدامی بزند، نه تنها موجب نارضایتی روسیه، بلکه سایر طرف های دخیل در مذاکرات بخصوص کشورهای اروپایی می‌شود. در واقع شکننده شدن برجام، به معنی شکننده شدن توافقات بین المللی و شکننده شدن دیپلماسی است. مقامات روس به صراحت موضع خود را اعلام کرده اند و خواستار حفظ برجام هستند و موضع اخیر آمریکا را غیر عاقلانه و ناقض حقوق بین الملل دانسته اند.

ارزیابی شما از عملکرد روسیه در تحولات خاورمیانه (سوریه، یمن، عراق) چیست؟

سنایی:نکته محوری در ایفای نقش روسیه در تحولات خاورمیانه، مقابله با دو مقوله«تروریسم» و «یکجانبه گرایی» بوده است. غربی ها بویژه آمریکا، تروریست ها را به دو گروه خوب و بد تقسیم می کنند و از برخی از این گروه ها حمایت بعمل می آورند. در واقع این، نوعی هنجار سازی توسط غرب و نوعی استاندارد دوگانه است که باید با آن برخورد کرد.

جمهوری اسلامی ایران و روسیه طی اقدامی هماهنگ، به مقابله واقعی و بدون اغماض با همه گروه های تروریستی پرداخته اند و نتایج مثبت آن آشکار شده است. نکته دیگر اینکه قابل قبول نیست که غرب برای منطقه خاورمیانه طراحی کند و آن را اجرایی نماید. در واقع طراحی های غربی برای منطقه شکست خوردند و مجموعه این تحولات و واقعیات میدانی، بسیاری از کشورها را بر آن داشته تا واقعیات را بپذیرند و بتدریج از مواضع اولیه خود در قبال سوریه فاصله بگیرند.

آنچه مهم است این است که همکاری ایران و روسیه در خصوص سوریه، مهار بحران در این کشور و ممانعت از پیاده شدن توطئه های خارجی، تاکنون بسیار سازنده و موفق ارزیابی می شود.

روس ها چقدر به تعهدات خود در قبال تصمیمات اتاق عملیات جهارجانبه پایبند بوده‌اند؟

سنایی:کارکرد اتاق عملیات چهارجانبه هماهنگی های فنی- نظامی است و با هدف هماهنگی و مبادله اطلاعات شکل گرفته است. در واقع تشکیل چنین مرکزی برای هماهنگی اقدامات 4 کشور در راستای مبارزه با تروریست ها ضرورت داشت و پیروزی های بدست آمده و ضربات کاری که بر داعش و سایر گروه های تروریستی وارد شده، نشان دهنده موفقیت این ساختار در انجام اقدامات هماهنگ است.

حضور همزمان ایران و روسیه در مذاکرات آستانه چقدر می تواند به افزایش تعداد نقاط کاهش تنش در سوریه کمک کند؟

سنایی:ایده مذاکرات آستانه با توافق ایران و روسیه در گرماگرم پیروزهای ارتش سوریه در شهر حلب شکل گرفت و این ایده با پیوستن ترکیه به آن تقویت شد. یکی از دستاوردهای مهم مذاکرات آستانه، شکل گیری مناطق کاهش تنش در سوریه بوده است که تاکنون چهار منطقه، ایجاد شده است.

امید می رود که این مناطق در آینده افزایش یابد زیرا روند پیوستن گروه های مسلح به روند مذاکرات و مناطق کاهش تنش در حال افزایش است. مذاکرات آستانه و توفیقات حاصل از آن، نشان داد رویکرد جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و ترکیه رویکردی واقع بینانه بوده است. چنانچه مقایسه ای بین مذاکرات ژنو و مذاکرات آستانه انجام شود، مشخص می شود که در ژنو مذاکرات پیش نرفت اما در آستانه پیش رفت و این دقیقا به ترکیب کشورهای حاضر در این دو روند باز می گردد زیرا کشورهای حاضر در مذاکرات آستانه مصمم به مبارزه با تروریسم بودند اما در ژنو ترکیب مختلط بود و بنابراین توفیق چندانی نداشت.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان