صعود هفت پله‌ای ایران در جدول رقابت‌پذیری بین‌المللی

مجمع جهانی اقتصاد، جدیدترین گزارش رقابت‌پذیری جهانی را منتشر کرده و در این گزارش، رقابت‌پذیری جهانی که با همکاری اتاق ایران هر ساله انجام می‌شود، رتبه ایران در 12 رکن رقابت‌پذیری مورد سنجش قرار می‌گیرد. گزارش رقابت‌پذیری جهانی، میزان پیچیدگی اقتصاد کشورها، موانع توسعه اقتصادی و نقاط ضعف و قوت هر کشور را در قالب 12 رکن رقابت‌پذیری به تصویر می‌کشد.

آنچه در مورد وضعیت رقابت‌پذیری کشورها در مقیاس جهانی به‌خوبی مشاهده می‌شود این است که پس از گذشت 10سال از بحران مالی جهانی، بخش مالی اقتصاد جهانی همچنان آسیب‌پذیر است. نماگرهای مربوط به استحکام مالی بانک‌ها هنوز به وضعیت پیش از بحران بازنگشته‌اند. از طرفی، هشدارهای جدیدی پیش روی اقتصاد جهان قرار گرفته است.

در گزارش رقابت‌پذیری جهانی 2018-2017، تعداد بیشتری از کشورها توانسته‌اند در بخش نوآوری پیشرفت کنند، اما برای گسترش منافع حاصل از این پیشرفت اقدامات بیشتری لازم است. کشورهایی مانند چین، هند و اندونزی همپای اقتصادهای پیشرفته، به مراکز نوآوری دنیا تبدیل شده‌اند و باید با گسترش فناوری‌های نو در سطح بنگاه، از منافع اقتصادی و اجتماعی این پیشرفت به سود جامعه خود استفاده کنند؛ ضرورت دیگر، حصول منافع مشترک میان انعطاف‌پذیری بازار نیروی کار از یک‌سو و حمایت از کارگر از سوی دیگر است.

در گزارش رقابت‌پذیری امسال، اقتصادهای نوظهور و اقتصادهای توسعه‌یافته در بحث انعطاف‌پذیری بازار نیروی کار شاهد همگرایی بوده‌اند.

در این گزارش که با حضور 137 کشور انجام شده است، ایران با کسب رتبه 69 و امتیاز 27.4، با 7 پله صعود نسبت به سال گذشته از بهبود وضعیت رقابت‌پذیری خبر می‌دهد.

شور سال گذشته با کسب امتیاز 12.4 رتبه 76 را از میان 138 کشور به خود اختصاص داده بود. شایان ذکر است که ایران در گزارش رقابت‌پذیری سال جاری امتیاز بهتری را نسبت به سال‌های پیش کسب کرده است. کشور در 8 سال تجربه حضور در این گزارش توانسته است با بهبود امتیاز رقابت‌پذیری، برای بار دوم رتبه 69 را که در سال 2011-2010 در نخستین حضور خود در این گزارش کسب کرده بود، بار دیگر در کارنامه داشته باشد.

جدول 1- سابقه حضور و رتبه‌های ایران در گزارش رقابت‌پذیری جهانی

ده کشور برتر گزارش رقابت‌پذیری امسال عبارتند از: سوئیس (رتبه 1- برای نهمین سال متوالی)، آمریکا (رتبه 2)، سنگاپور (رتبه 3)، هلند (رتبه 4)، آلمان (رتبه 5)، هنگ‌کنگ (رتبه 6)، سوئد (رتبه 7)، بریتانیا (رتبه 8)، ژاپن (رتبه 9) و فنلاند (رتبه 10). این در حالی است که هائیتی (128)، بروندی، سیرالئون، لسوتو، مالاوی، موریتانی، لیبریا، چاد، موزامبیک و یمن (رتبه 137) به ترتیب در ده رتبه آخر جدول نشسته‌اند.

نمودار 1- ده کشور برتر گزارش رقابت‌پذیری جهانی 2018-2017

ایران با بهبود امتیاز خود در اکثر ارکان دوازده‌گانه رقابت‌پذیری، رتبه‌های زیر را از آن خود کرده است: نهادها (85)، زیرساخت‌ها (57)، محیط اقتصاد کلان (44)، بهداشت و آموزش ابتدایی (50)، آموزش عالی (51)، کارایی بازار کالا (100)، کارایی بازار نیروی کار (130)، سطح توسعه بازار مالی (128)، آمادگی در حوزه فناوری (91)، اندازه بازار (19)، پیشرفته بودن بنگاه‌های تجاری (97) و نوآوری (66).

جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای هم‌منطقه خود پس از رژیم اشغالگر قدس (رتبه 16)، امارات متحده عربی (رتبه 17)، قطر (رتبه 25)، عربستان سعودی (رتبه 30)، آذربایجان (رتبه 35)، بحرین (رتبه 44)، کویت (رتبه 52)، ترکیه (رتبه 53)، قزاقستان (رتبه 57)، عمان (رتبه 62)، اردن (رتبه 65)، گرجستان (رتبه 67) قرار گرفته است. درعین‌حال، کشورهای ارمنستان (رتبه 73)، تاجیکستان (رتبه 79)، مصر (رتبه 100)، جمهوری قرقیزستان (رتبه 102)، لبنان (رتبه 105)، پاکستان (رتبه 115) و یمن (رتبه 137) به‌عنوان آخرین کشور جدول رقابت‌پذیری، سایر کشورهای منطقه را تشکیل می‌دهند که بعد از ایران رتبه‌بندی شده‌اند. با اینکه رتبه تعدادی از کشورهای منطقه از جمله امارات متحده عربی، قطر، عربستان سعودی، کویت، قزاقستان، اردن، گرجستان، تاجیکستان و لبنان از تضعیف رقابت‌پذیری آنها نسبت به سال گذشته خبر می‌دهد، جمهوری اسلامی ایران شاهد بهبود عملکرد رقابت‌پذیری خود در گزارش سال جاری است.

نمودار 2- رتبه‌بندی کشورهای منطقه در گزارش رقابت‌پذیری جهانی 2018-2017

این بهبود را می‌توان تا حدی متأثر از فضای پس از برجام و امیدواری فعالان اقتصادی کشور به افزایش تعاملات تجاری با دنیا دانست. در گزارش تهیه‌شده، وضعیت ایران در تمام ارکان دوازده‌گانه رقابت‌پذیری در قیاس با عملکرد سال گذشته بررسی شده است که امید می‌رود مطالعه آن در شناخت نقاط ضعف و قوت اقتصاد کشور مؤثر واقع شود.