جیب صنایع تکمیلی از فولاد خام، خالی است/ صادرات با طعم دامپینگ

گروه اقتصادی خبرگزاری آنا- احمد کریمی، بازار فولاد ایران طی یک سال اخیر با مشکلات داخلی و بین‌المللی فراوانی روبه‌رو بوده زیرا تولیدکنندگان داخلی در همین مدت نسبت به عملکرد کارخانه‌های فولاد داخلی مبنی بر نبود مواد اولیه انتقاد می‌کردند اما از سوی دیگر اتحادیه اروپا نیز ایران را متهم به دامپینگ و سپس مانع از صادرات ایران به قاره سبز شد.

بررسی آمار و ارقام جهانی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و البته گمرک و سندیکایی تولید فولاد و محصولات آن، شاید بتواند این گره را از فراوانی اطلاعات این حوزه باز کند یا حداقل نتیجه گیری درستی درباره اینکه کدام یک از این آمارها درست و واقعی است، بدست دهد.

بر اساس گزارش انجمن جهانی فولاد، ایران از ابتدای ماه ژانویه تا پایان ماه آگوست2017 میلادی، 13 میلیون و 447هزار تن فولاد خام تولید کرد که نسبت به مدت مشابه 2016 میلادی (11 میلیون و 621 هزار تن)، 15.7 درصد رشد نشان می‌دهد.

همچنین در ماه آگوست2017 میلادی، تولید فولاد خام ایران با رشد 15درصدی به یک میلیون و 750هزار تن فولاد خام رسید. این رقم در مدت مشابه سال گذشته یک میلیون و 520هزار تن بود.

بر پایه این گزارش، مهدی کرباسیان مدیرعامل ایمیدرو نیز آمار 6ماهه و پیش‌بینی پایان سال را اینگونه ترسیم کرد که در نیمه نخست سال 96، در بخش فولاد از نظر وزنی، صادرات خوبی به ارزش وزنی 3 میلیون و 500 هزار تن بدست آمد که با ادامه این روند، پیش بینی می‌شود تا پایان سال با رکورد جدید، رقم صادرات به 7 تا 8 میلیون تن برسد.

البته آخرین آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت که از ابتدای فروردین تا پایان مرداد ماه سال 96 منتشر شد،‌ ارزش صادرات بخش معدن و صنایع معدنی از 3.6 میلیارد دلار گذشت؛‌ کل تناژ صادراتی این بخش به بیش از 26 میلیون تن رسید.

در این مدت زنجیره آلومینیوم و روی با رشد 115 درصدی،‌ زنجیره تیتان با رشد 46درصدی، سنگ آهن و انواع سنگ با افزایش 46 و 42درصدی در ارزش صادرات مواجه شدند. طی 5 ماه امسال ارزش صدور زنجیره آلومینیوم 169 میلیون دلار،‌ زنجیره روی 160 میلیون دلار،‌ سنگ آهن 413 میلیون دلار و انواع سنگ 170 میلیون دلار اعلام شد.

در این میان وزن صادراتی آلومینیوم به 154هزار تن،‌ روی 91هزار و 500تن،‌ سنگ آهن 7.3 میلیون تن و انواع سنگ 2.8 میلیون تن رسید.

طی این مدت تناژ صادرات زنجیره فولاد به 4.1 میلیون تن رسید که از ارزش 1.4 میلیارد دلاری برخوردار شد. این میزان 13درصد کمتر از ارزش صادرات فولاد در مدت مشابه سال قبل شد. از سوی دیگر زنجیره مس نیز 304هزار تن انواع محصول به ارزش 303 میلیون دلار صادر کرد. این میزان 30درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل بود.

این سه نوع آمار حاکی از تفاوت‌های عمده‌ چند میلیون تنی بوده زیرا آمار انجمن جهانی تنها در بخش فولاد خام نزدیک به 13.5 میلیون تن است، اما مدیرعامل ایمیدرو پیش‌بینی انتهای سال را نهایتا 8 میلیون تن اعلام کرده است.

همین اختلاف آماری شک و شبهه‌های فراوانی را بین تولیدکنندگان داخلی مبنی بر فروش و صاردات فولاد خام ایران به اروپا خارج از برنامه‌های تولیدی ایجاد کرد که دولت و شرکت‌های «خصولتی» فولادی می‌خواهند با صادرات، آمار صادراتی کشور را صعودی جلوه دهند که البته انتشار خبر موضوع دامپینگ ایران و چند کشور دیگر به اروپا به این شایعات قوت بخشید.

بر همین اساس، کمیسیون اقتصاد اروپا در گزارشی با عنوان «اتحادیه اروپایی مشغول بررسی وضع تعرفه وارداتی در قبال ایران، روسیه، اوکراین و برزیل است» آورده است که اتحادیه اروپایی پس از اعمال تعرفه‌های جدید بر روی واردات فولاد چین، بررسی های ضد دامپینگ را بر روی واردات ورق فولاد گرم نورد شده از کشورهای ایران، روسیه، اوکراین و برزیل آغاز کرده است.

این چهار کشور در 3 سال اخیر فروش محصولات فولادی خود در اتحادیه اروپایی را به صورت قابل توجهی افزایش داده‌اند و آن را با شرایط دامپینگ به فروش می‌رسانند که به صنایع فولاد اروپا آسیب وارد کرده است.

در حال حاضر کارخانه‌های فولاد مبارکه، فولاد گیلان و فولاد نورد اهواز اقدام به تولید ورق‌های کلاف گرم با ضخامت کمتر از 6 میلی‌متر می‌کنند که عمده مصارف این ورق‌ها در صنعت پروفیل است. همچنین در بخش تولید ورق‌های فولادی با ضخامت بالای 6 میلی‌متر هم که در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد کارخانه‌های فولاد کاویان، فولاد اکسین خوزستان و مبارکه مشغول فعالیت هستند.

در ماه‌های اخیر در بازار فروش محصولات فولادی اختلاف قیمت بالایی در مواد اولیه و محصول نهایی به وجود آمده است که این موضوع باعث نگرانی واحدهای تولیدی فولاد شده است.

به‌اعتقاد فعالان بازار فولاد در بخش ورق‌های فولادی اصولاً اختلاف قیمت مواد اولیه و محصول نهایی باید حدود 10 درصد باشد اما امروز برخی عرضه‌کنندگان مواد اولیه برای کمک و یا براساس برنامه‌هایی که برای مابقی فعالان بازار فولاد مشخص نیست اختلاف قیمت مواد اولیه و محصول نهایی را به محدوده 550 تا 600 تومان رسانده‌اند که همین امر مشکلاتی را برای تولیدکنندگان فولاد به وجود آورده است، در حالی که این اختلاف قیمت باید حداکثر 200 تومان باشد و مشخص نیست سود 400تومانی مابقی نصیب چه‌کسانی می‌شود.

در حال حاضر برخی واحدهای تولید مواد اولیه، اسلب را با قیمت 1870 تا 1921 تومان در بورس کالای ایران به فروش می‌رسانند که از قیمت واقعی ارزان‌تر است، ولی از آن طرف قیمت ورق فولادی شرکت فولاد مبارکه اصفهان به‌قیمت 2460 تومان در بورس معامله شده است. این موضوع نشان از اختلاف قیمت حدود 30 درصد بین مواد اولیه و محصول نهایی است که هنوز دلیل این فاصله معنادار برای فعالان بازار مشخص نیست.

در عین حال ارزان‌فروشی تعدادی از واحدها در فروش اسلب و گران‌فروشی محصول نهایی عاملی شده تا آن دسته از تولیدکنندگان اسلب که به‌قیمت واقعی می‌فروشند متهم به گران‌فروشی شده و مشتریان خود را از دست بدهند.

فعالان بازار فولاد معتقدند، اگر هدف کمک به کارخانجات داخلی است چرا ورق ارزان‌تر در اختیار کارخانجات لوله و پروفیل که 140 کارخانه هستند اختصاص پیدا نمی‌کند و از رانت بزرگی که با اختلاف قیمت حدود 600تومانی ایجاد شده است، چه‌کسانی منتفع می‌شوند؟

البته در سه نمودار زیر، بخشی از تفاوت قیمت‌ها را می‌توان مشاهده کرد.

جیب صنایع تکمیلی از فولاد خام، خالی است

امیر حسین کاوه دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی ایران در گفت‌وگو با آنا درباره ادامه‌دار بودن صادرات فولاد خام از کشور گفت: بسیاری از صنایع تکمیلی برای رشد تولید، رقابت‌پذیری و رقابت در عرصه قیمت تمام شده کالای خود به ورق و شمش‌های فولادی نیازمندند که در داخل کشور تولید می‌شود اما این نوع از مواد اولیه مورد نیاز صنایع کشور در چرخه خام‌فروشی قرار گرفته و به‌عنوان یکی از آمارهای صادراتی کشور لحاظ می‌شود که متاسفانه روی دیگر این نوع صادرات،‌ خالی ماندن جیب صنایع تکمیلی از مواد اولیه است.

وی ادامه داد: طی ماه گذشته بارها به موضوع صادرات فولاد خام از کشور و مشکلات پیش آمده از آن اشاره شده ولی تاکنون واحدهای نظارتی و مسئولان دربرابر این مشکلات قدعلم نکرده‌اند، زیرا جلوگیری از صادرات بر خلاف سیاست‌های اقتصادی کشور است.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه خام‌فروشی حتی منجر به صادرات باشد نیز جایز نیست، تاکید کرد: بر اساس سیاست‌های اقتصادمقاومتی،‌ تکمیل زنجیره تولیدی از اهمیت بسزایی برخوردار است ولی امروز فولاد خام کشور بر روی ریل صادرات قرار گرفته و با قیمت‌های بسیار پایینی به بازارهای جهانی تزریق می‌شود.

کاوه همچنین با اشاره به اینکه بازارهای جهانی با افزایش قیمت مواجه شده‌اند تصریح کرد: طی ماه گذشته، بازار فولاد جهانی با فراز و نشیب‌های بسیاری روبه‌رو بود و حتی چین به‌جای افزایش تولید و صادرات،‌ کاهش صادرات را در دستور کار قرار داده است.

وی با اشاره به افت تولید جهانی فولاد خام و به مراتب آن « افزایش تقاضا و قیمت‌ها در بازار» گفت: این کاهش تولید باعث افت 25درصدی صادرات فولاد چین به بازار شده و قیمت‌های فولاد خام را با افزایش مواجه کرده که بازار ایران نیز دستخوش این تغییرات شد اما کماکان فولاد خام ما با قیمت ارزانی به بازار عرضه می‌شود.

دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی ایران افزود: افزایش قیمت این کالا در ایران به پیروی از بازارهای جهانی بلافاصله با شدت و سرعت بیشتری دنبال ولی در مواقع کاهش قیمت جهانی خبری از تقلیل قیمت ها در بازار داخلی نبوده و نیست.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در این مدت افزایش قیمت گریبانگیر تمامی بازارهای فولادی اعم از ورق‌های فولادی، تیر آهن، میلگرد، شمش و سنگ آهن شده است.

در افزایش قیمت فولاد، پیشتاز جهانیم

محمد آزاد رئیس اتحادیه آهن، فولاد و فلزات درباره افزایش انس جهانی فولاد و قیمت فولاد داخلی به خبرنگار خبرگزاری آنا گفت: قیمت ورق‌های فولادی تحت تاثیر تحولات داخلی چین به‌منظور افزایش سازندگی در این کشور با رشد شدیدی مواجه شده چراکه چین، از بزرگ‌ترین صادرکنندگان آهن بوده و همین امر موجب شد تا تقاضا در بازار جهانی افزایش و قیمت‌ها روند صعودی به خود بگیرند.

وی ادامه داد: چین سالانه حدود 100 الی 120 میلیون تن انواع ورقه‌های فولادی را به دیگر کشورهای متقاضی این کالا صادر می‌کند حال با توقف این صادرات، بازار فولاد شاهد افزایش 150دلاری قیمت‌های جهانی بوده و بازار ایران نیز با تاثیرگیری از این توقف واردات، با افزایش نرخ روبه‌رو شده است.

آزاد با اشاره به اینکه ایران نیز یک کشور صادرکننده به شمار می‌آید گفت: ایران به‌عنوان یک کشور صادرکننده ورق‌های فولادی باید با مدیریت بیشتری در مسیر بازار این کالا گام برمی‌داشت تا در راستای تعادل بخشی به بازار داخلی خود،‌ روند افزایشی قیمت‌ فولاد را مهار می‌کرد. البته متأسفانه با سوء مدیریت‌ها قیمت داخلی ورق‌های فولادی از نُرم جهانی نیز بیشتر افزایش پیداکرده است.

این فعال صنعت آهن و فولاد با اشاره به اینکه ورق‌های فولادی مواد اولیه بسیاری از کارخانه‌های داخلی هستند، تأکید کرد: ورق‌های فولادی به‌عنوان مواد اولیه بسیاری از کارخانه‌ها ازجمله لوله، پروفیل، خودروسازی، لوازم‌خانگی و ... نام‌ برده‌ می‌شود حال افزایش مواد اولیه این کارخانه‌ها در قیمت نهایی کالاهای تولید داخلی نیز تأثیرگذاری فراوانی دارد.

رئیس اتحادیه آهن، فولاد و فلزات با اشاره به میزان صادرات ایران در این حوزه، اظهار کرد: ایران با صادرات سالیانه 8 تا 10 میلیون تن انواع ورق‌های فولادی باید در راستای تنظیم و کنترل بازار داخلی نیز گام بردارد که میزان قیمت فولاد داخلی از قیمت‌های جهانی پیشه نگیرد ضمن آنکه مسئولان در مواقع عرضه این کالا در بورس با نظارت بیشتری روند قیمت‌گذاری‌ها را در دستور کار قرار دهند.

وی در پایان اضافه کرد: متأسفانه در چند هفته گذشته تنها یکی از فولادسازی‌های کشور شمش فولاد خود را با قیمت 2150 تومان در هر کیلو به بورس عرضه کرد، سؤال ما فعالان اقتصادی اینجاست که آیا این کارخانه، جای رقابتی باقی گذاشت که مشتریان بتوانند به قیمت واقعی دست پیدا کنند، قیمت‌گذاری‌هایی که به این صورت انجام می‌گیرد طبیعتا شفاف‌سازی بورس را نیز زیر سؤال می‌برد.

ارجحیت صادرات فولاد خام نسبت به تامین نیاز کارخانه‌های داخلی

امرالله زمانی نائب رئیس هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل ایران،‌نیز در همین رابطه به خبرنگار آنا گفت: کمبود ورق‌های فولادی زیر سه میلیمتری، تولیدکننگان را در بخش تامین مواد اولیه با مشکل روبه‌رو ساخته زیرا چنین تاخیری باعث کاهش حجم تولید داخلی و البته ورود سودجویان برای واردات آن به کشور می‌شود.

وی ادامه داد: مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌های داخلی اغلب به‌صورت خام و با قیمت‌های بسیار پایینی نسبت به بازار داخلی، روی ریل صادراتی قرار می گیرد که چنین رویه‌ای برخلاف سیاست‌های کلانی همچون اقتصادمقاومتی و اهمیت به تولیدملی است.

وی افزود: تبدیل مواد خام به محصولات با ارزش افزوده بالا موجب رونق صادرات، اشتغال، قدرت ارزآوری، رشد اقتصادی و غیره در جامعه می شود.

نائب رئیس هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل ایران بیان داشت: بخش عمده‌ای از تولیدات صنعت مزبور در گذشته به کشورهای عراق، افغانستان و … صادر میشد که متاسفانه به دلیل کمبود و گرانی مواد اولیه این بازارها نیز از دست تولید کنندگان داخلی خارج شده است.