اتاق خالی «فکر» در دانشگاهها/ مشاوره نخبگان به جامعه سامان ندارد

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، دانشگاه‌ها مرجعیت تولید علم، فناوری و آموزش را در کشور برعهده دارند بنابراین نیازمند ساز و کاری هستند تا براساس آن بتوانند با جامعه و نیازهای آن ارتباط برقرار کنند ، ایجاد اتاق‌های فکر یکی از راه‌های عینی و کاربردی سازی یافته‌های دانشگاه‌ها است.

کشف مسائل، روندها و ارائه راه‌حل برای آنها، آینده پژوهشی، مطالعات میدانی و علمی، سفارش قراردادها، تربیت نیرو و ارائه مشاوره مهم ترین محورهای تشکیل اتاق‌های فکر بشمار می‌روند که اکنون باوجود ضرورت، جای آنها در دانشگاه‌های کشور خالی است.

باتوجه به اینکه وظیفه دانشگاه‌ها تنها حرکت در مرزهای دانش نیست و باید برای آینده کشور و نیازهای جامعه نیز فعالیت کنند، بنابراین لازم است نقش اتاق‌های فکر در دانشگاه‌ها با هدف ایجاد ارتباطی مفید و کاربردی میان آموزش عالی و جامعه تعیین و تدوین شود.

روسای دانشگاه‌های کشور معتقدند که چنین ساز و کاری در دانشگاه‌ها به درستی شکل نگرفته و ساماندهی نشده است.

جای خالی اتاق فکر در نماد آموزش عالی کشور

دانشگاه تهران که نماد آموزش عالی کشور است سال‌ها است در راستای ارتباط با جامعه حرکت می‌کند و به دنبال شناسایی نیازهای جامعه و رفع آن است اما به گفته محمود نیلی احمدآبادی رئیس این دانشگاه بستری به عنوان اتاق فکر در این مرکز قدیمی آموزشی کشور وجود ندارد.

وی معتقد است کار دانشگاه فکر است و موضوعی غیر از فکر در این مراکز وجود ندارد.

رئیس دانشگاه تهران عنوان کرد: در این دانشگاه شوراهایی وجود دارد که در خصوص موضوعات مختلف علمی و آموزشی تصمیم گیری می‌کنند که این تصمیم‌ها متناسب با نیازهای جامعه تعیین و تدوین می‌شود.

نیلی احمدآبادی افزود: شاید بتوان گفت که این شوراها به دلیل اینکه متشکل از اساتید مختلف هستند به نوعی اتاق فکر بشمار می‌روند اما اتاق فکر به آن معنای سازماندهی شده وجود ندارد.

وی اظهار داشت: این شوراها براساس نیازهای جامعه برنامه ریزی می‌کنند تا براین اساس علاوه بر حرکت در حوزه علمی و آموزشی بتوانیم نیازهای جامعه را نیز برآورده کنیم.

لزوم اتاق فکر اما نبود آن در دانشگاه علم و صنعت

محمدعلی برخورداری رئیس دانشگاه علم و صنعت نیز معتقد است نیاز به ایجاد اتاق‌های فکر در دانشگاه‌ها حس می‌شود اما اجرای آن در این مراکز مغفول مانده است.

وی گفت: در دانشگاه علم و صنعت اتاق فکر وجود ندارد اما این نیاز حس می‌شود که چنین موضوعی در دانشگاه‌ها به خصوص این دانشگاه راه اندازی شود.

رئیس دانشگاه علم و صنعت عنوان کرد: به صورت غیر رسمی برای بررسی و پیگری موضوعات مختلف از افراد صاحب نظر در دانشگاه استفاده می‌کنیم اما موضوعی تحت عنوان اتاق فکر در این دانشگاه نداریم.

برخورداری اظهار داشت: این دانشگاه در حوزه‌های صنعتی و فنی با کارخانه‌ها، نهادهای مرتبط و صنایع ارتباط دارد و به نوعی به آنها مشاوره می‌دهد اما این روند در بستری به عنوان اتاق فکر دنبال نمی شود.

وی اضافه کرد: اساتید این دانشگاه ارتباط خوبی با صنایع کشور دارند و در راستای رفع نیازهای صنعت برنامه ریزی می‌کنند.

به دنبال رفع نیازهای جامعه هستیم اما اتاق فکر نداریم

دانشگاه‌ها با راه اندازی اتاق‌های فکر می‌توانند محصولات خود را به صورت کاربردی و ملموس در اختیار نهادهای مختلف علمی، فرهنگی، تجاری، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور قرار دهند اما این درحالی است که دانشگاه‌های بزرگ کشور از این مزیت برخوردار نیستند.

دانشگاه صنعتی امیرکبیر یکی دیگر از دانشگاه‌های بزرگ کشور است که به اذعان رئیس آن ساز و کاری به عنوان تشکیل اتاق فکر در آن وجود ندارد.

احمد معتمدی رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر معتقد است دانشگاه‌ها تلاش دارند که براساس فکر و اندیشه جدید نیازهای جامعه را برطرف کنند اما موضوعی تحت عنوان اتاق فکر در دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه صنعتی امیرکبیر وجود ندارد.

وی تاکید کرد: شورای راهبردی دانشگاه که متشکل از صاحب نظران مختلف است برای مباحث کلیدی و راهبردی این مرکز از جمله ارتباط دانشگاه با جامعه فعالیت می‌کند اما اسم آن اتاق فکر نیست.

رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر اظهار داشت: در این دانشگاه کمیسیون‌های تخصصی وجود دارد که این کمیسیون‌ها براساس نیاز جامعه و توان دانشگاه اقدام به برنامه ریزی در حوزه‌های علمی، آموزشی و فناوری می‌کنند.

معتمدی عنوان کرد: ساختار دانشگاه به نحوی طراحی شده است که بتوانیم تصمیم گیری‌های علمی و اجتماعی داشته باشیم که شاید این برنامه‌ها را بتوان به نوعی اتاق فکر عنوان کرد.

دانشگاه‌ها باید فکر و اندیشه را به جامعه تزریق کنند

اتاق فکر راهبردی در راستای تقویت فکرسازی و ایده پردازی در کشور بشمار می‌رود این روند در مراکز دانشگاهی می‌تواند جامعه را به سمت نوآوری و تصمیم سازی هدایت می‌کند.

بنابراین محمود نیلی رئیس دانشگاه صنعتی همدان نیز معتقد است دانشگاه‌ها باید فکر و اندیشه نیروی انسانی را به جامعه تزریق کنند و اگر چنین موضوعی نهادینه شود می‌توان انتظار داشت که شاهد تشکیل اتاق فکر در دانشگاه‌ها باشیم.

وی اظهار داشت: تمامی گروه‌های آموزشی و شوراهای دانشگاه‌ها به نوعی اتاق فکر بشمار می‌روند اما باید این روند به صورت ساماندهی شده صورت گیرد تا بتوانیم برای جامعه نیز برنامه ریزی کنیم.

تشکیل اتاق فکر در دانشگاه شریف

دانشگاه صنعتی شریف یکی از دانشگاه‌های بزرگ کشور است که برنامه دارد تا در راستای راه اندازی و تاسیس مبحثی مانند اتاق فکر گام بردارد بنابراین در این راستا محمود فتوحی رئیس دانشگاه گفت: برنامه داریم اتاق فکری با محوریت بررسی مسائل پژوهشی در این دانشگاه راه اندازی کنیم تا براین اساس بتوانیم اثرگذاری در جامعه داشته باشیم.

وی افزود: هدف ما این است که دانشگاه صنعتی شریف سرآمد در پژوهش و فناوری باشد بنابراین لازم است به موضوع اثرگذاری اجتماعی نیز توجه کند که در این راستا برنامه داریم اتاق فکری راه اندازی کنیم.

رئیس دانشگاه صنعتی شریف عنوان کرد: از کارشناسان مختلف برای تشکیل اتاق فکر این دانشگاه دعوت می‌شود تا براین اساس بتوانیم برنامه ریزی برای اثرگذاری در جامعه داشته باشیم.

اتاق فکر نیازی که احساس می‌شود اما وجود ندارد

محمدرضا پورمحمدی رئیس دانشگاه تبریز نیز در این زمینه به مهر گفت: براساس سند توسعه استان جلسات مشاوره با نهادها و صنایع مختلف برگزار می‌کنیم و مشاوره‌های مختلفی ارائه می‌دهیم اما موضوعی به عنوان اتاق فکر در این دانشگاه وجود ندارد.

وی عنوان کرد: این دانشگاه به دنبال همفکری و هم اندیشی در راستای نیازهای جامعه و صنعت است اما این هم اندیشی در مرکزی به عنوان اتاق فکر دنبال نمی شود.

رئیس دانشگاه تبریز اظهار داشت: در راستای ایده سازی و ارتباط صنعت با دانشگاه جلسات مختلفی با مسئولان صنایع مختلف استان و کشور برگزار می‌کنیم تا براین اساس مشخص شود که از چه طریقی می‌توانیم به نیازهای جامعه پاسخ دهیم.

پورمحمدی عنوان کرد: در این دانشگاه انجمن فارغ التحصیلان را راه اندازی کردیم تا براین اساس بتوانیم از نظرات و ایده‌های فارغ التحصیلان موفق این دانشگاه در حوزه‌های مختلف استفاده کنیم.

وی با بیان اینکه راه اندازی اتاق‌های فکر در دانشگاه‌های کشور ضروری است، اظهار داشت: با راه اندازی این اتاق‌ها نظام برنامه ریزی و آینده نگری در کشور شکل می‌گیرد.

رئیس دانشگاه تبریز اضافه کرد: با راه اندازی این اتاق‌ها می‌توان افق‌های فکری جدید را تدوین کرد و قادر خواهیم بود برای آینده کشور برنامه ریزی کنیم ، موضوع اتاق فکر در دانشگاه جامع علمی کاربردی نیز اجرایی نشده اما این دانشگاه درحال برنامه ریزی است تا بتواند در این زمینه برنامه ریزی کند.

شتاب دهنده‌ها با محوریت اتاق‌های فکر راه اندازی می‌شود

در همین راستا محمد حسین امید رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی می‌گوید: شتاب دهنده‌ها با محوریت ارتباط دانشجویان و اساتید با جامعه و صنعت در جوار مراکز این دانشگاه راه اندازی می‌شود که به نوعی اتاق فکر بشمار می‌روند. این شتاب دهنده‌ها می‌توانند مسیری برای ارتباط میان این دانشگاه با جامعه و به خصوص صنایع کشور باشند.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی خاطرنشان کرد: نوع حضور دانشجویان ما در این دانشگاه با دیگر دانشگاه‌ها متفاوت است. بنابراین برنامه داریم که میزان حضور دانشجویان و اساتید در این دانشگاه را افزایش دهیم تا بتوانیم از توان و پتانسیل آنها استفاده کنیم.

راه اندازی اتاق‌های فکر در دانشگاه‌های استانی

علی رغم اینکه به اذعان روسای دانشگاه‌های بزرگ کشور اکنون موضوعی به عنوان اتاق‌های فکر در دانشگاه‌ها وجود ندارد اما سید ضیا‌هاشمی سرپرست وزارت علوم معتقد است که اتاق‌های فکر در دانشگاه‌های استانی راه اندازی شده و در آینده نزدیک این مراکز توسعه می‌یابد.

وی درباره راه اندازی اتاق‌های فکر در دانشگاه‌ها گفت: در گذشته اتاق‌های فکر در دانشگاه‌های مرکز استان‌ها راه اندازی شده است.

سرپرست وزارت علوم ادامه داد: اتاق‌های فکر استانی با محوریت دانشگاه‌های مراکز استان‌ها شکل گرفته و در آینده توسعه می‌یابد.

هاشمی درباره محوریت این اتاق‌های فکر افزود: این اتاق‌های فکر در حوزه‌های اقتصادی و صنعتی، آب و محیط زیست، فرهنگی و اجتماعی و روابط بین المللی، متناسب با اقتضائات هر استان در مرکز دانشگاه‌های مادر استان فعال است و به تدریج از ظرفیت همه دانشگاه‌های استانی در این زمینه استفاده خواهیم کرد.

شبکه ملی جامعه و دانشگاه جایگزین می‌شود

حسین میرزایی، سرپرست معاونت فرهنگی وزارت علوم نیز از جایگزینی برای اتاق فکر خبر داد.

وی به راه اندازی شبکه ملی جامعه و دانشگاه اشاره کرد و گفت: در واقع شبکه ملی جامعه و دانشگاه جایگزین اتاق فکر شده است، در این زمینه تفاهم نامه ای میان وزارت علوم، سازمان مدیریت و برنامه ریزی، وزارت کشور و مرکز بررسی استراتژیک ریاست جمهوری منعقد شده و روسای ۳۱ دانشگاه مراکز استانی به عنوان رئیس شبکه ملی جامعه و دانشگاه منصوب شده و احکام آنها صادر شده است.

وی تاکید کرد: کارگروه شبکه ملی جامعه و دانشگاه که تشکیل می‌شود، استاندار و رئیس برنامه و بودجه استان دو رکن اصلی تشکیل این شبکه هستند و دبیر این شبکه یکی از نخبگان استان است و البته الزامی نیست که وی حتما دانشگاهی باشد چرا که این شبکه دغدغه ای فراتر از دانشگاه دارد و به بیرون از دانشگاه نیز توجه دارد. ما موظف به این هستیم که بین جامعه و دانشگاه ارتباط تنگاتنگی برقرار کنیم.

تجربه مشاوره نخبگان به جامعه در خارج از ایران

دولت‌های مختلف می‌توانند کیفیت مشاوره‌های دریافتی خود را ارتقا دهند و همزمان در هزینه‌های خود صرفه جویی کنند. یکی از این راه‌ها استفاده از دانشگاهیان به عنوان مشاوران دولتی است.

به دلیل اهمیت مشاوره‌های علمی و ارتباط مفید و کاربردی دانشگاه‌ها با جامعه و صنعت بسیاری از کشورهای دنیا اقدام به تدوین ساز و کارهایی کرده اند تا بتوانند این موضوع مهم را عملیاتی کنند. کشور انگلستان یکی از این کشورها است که اقدام به راه اندازی دفتر دولتی علوم کرده است.

این کشور بر نقش حیاتی مشاوره علمی و پژوهش محققان تاکید دارد. بنابراین دفتر دولتی علوم را راه اندازی کرده که این دفتر با پشتیبانی مشاور عالی علمی دولت شکل گرفته است.

درهمین راستا دولت و محققان دانشگاهی در انگلیس می‌توانند از طریق شبکه CSA (شبکه مشاوران علمی ارشد وزارت خانه) با دولت همکاری کنند. در این کشور حدود ۲۰ شبکه این چنینی وجود دارد که با دانشگاه‌ها و به طور شخصی با محققان در ارتباط هستند.

همچنین در انگلیس حدود ۷۵هیات یا کمیته مشاوران علمی وجود دارد که به طور مستقل تحقیقات انجام می‌دهند و وزارتخانه‌ها از نتایج فعالیت آنها استفاده می‌کنند.

دروازه ورود دانشگاه‌ها به جامعه

دانشگاه‌ها منبع اصلی تولید اندیشه و ایده هستند و از آنجا که از ظرفیت و پتانسیل علمی برخوردارند، توانایی ارائه مشاوره و سیاستگذاری به مسئولان و نهادهای بیرون از دانشگاه را دارند اما در کشور ما مشکل ارتباط تنگاتنگ جامعه با مراکز علمی و دانشگاهی دیگر به معمایی قدیمی تبدیل شده است.

راه اندازی مراکزی که نقش اتاق فکر را برای جامعه و صنعت ایفا کنند و یا ساماندهی و نظم دهی به چنین مراکزی در دانشگاهها شاید بتواند گره ای از این مشکل باز کند و دروازه ورود این مراکز به سطح جامعه و صنعت باشد. نیازی که ضرورت آن در شرایط کنونی کشور به صورت ملموس احساس می‌شود.

منبع: مهر