آنچه باید از رشته مهندسی پزشکی بدانیم

به گزارش آنا،‌ یکی از رشته‌های کاربردی و مهم که در سال‌های اخیر مورد استقبال علاقه‌مندان قرار گرفته رشته مهندسی پزشکی است که در این واحد دانشگاهی سمنان ارائه شده است. در ادامه معرفی رشته‌های دانشگاه آزاد اسلامی سمنان و به مناسبت آغاز سال تحصیلی به سراغ دکتر وحید قدس مدیر گروه مهندسی پزشکی این واحد دانشگاهی رفتیم و در گپ‌وگفتی کوتاه سعی کردیم از کم و کیف این رشته تحصیلی آینده دار اطلاعات بیشتری دریافت کنیم.

لطفا با بیان تاریخچه‌ای کوتاه، نحوه شکل‌گیری رشته مهندسی پزشکی را شرح دهید.

نخستین بیمار در سال 1983 تحت عمل جراحی پیوند قلب مصنوعی قرار گرفت و ۱۹۲ روز زنده ماند. سال ۱۹۸۸ تلمبه (ضربان‌ساز، پیس میکر) تنظیم‌کننده قلب ساخته شد. پایی که با استفاده از سیستم بادی و کنترل‌های ریزپردازنده طراحی و ساخته شد در سال 1993 به پای الکتریکی شهرت پیدا کرد. این پا پس از دریافت و محاسبه سرعت قدم زدن فرد، محفظه‌های بادی خود را به نحوی تنظیم می‌کند که به‌طور طبیعی به جلو عقب حرکت کرده و مانع از لنگیدن فرد می‌شود.

اکنون دانشمندان مهندسی پزشکی به یاری متخصصان رشته‌های مرتبط تلاش می‌کنند تا چشم مصنوعی، کلیه مصنوعی یا رگ مصنوعی را اختراع کنند. مهندسی پزشکی به ساخت اعضای مصنوعی مکانیکی یا الکتریکی محدود نمی‌شود بلکه حیطه این علم بسیار گسترده‌تر و متنوع‌تر است.

اگر بخواهیم تعریف کلی از رشته مهندسی پزشکی داشته باشیم شما این رشته را چگونه معرفی می‌کنید؟

مهندسی پزشکی(Biomedical engineering) ترکیبی از علوم مهندسی است که برای برطرف کردن نیازهای پزشکی در زمینه ساخت و نگهداری تجهیزات و نیز ساخت ابزارهای پزشکی در یاری‌رساندن به پزشکان، پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها به کار می‌آید.

مهندسی پزشکی یکی از تازه‌ترین رشته‌هایی است که قدم به عرصه دنیای تکنولوژی جهانی نهاده و این رشته بدین منظور شکل گرفته تا پزشکان را در تشخیص و درمان بیماری‌ها یاری دهد.

به عبارت کلی مهندسی پزشکی به دنبال ایجاد ارتباط منطقی بین علوم مهندسی و دانش پزشکی است.

این رشته از چه سالی وارد دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان شد و دارای چند عضو هیات علمی است؟

از سال 1395 دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان مجوز رشته کارشناسی مهندسی پزشکی را اخذ و با حدود 40 دانشجو آغاز به کار کرده است. اکنون این رشته دارای 4 عضو هیات علمی است.

چه گرایش‌هایی در کار‌شناسی ارشد این رشته وجود دارد و کدام را توصیه می‌کنید؟

این رشته دارای 10 گرایش بیوالکتریک، بیومکانیک، بیومتریال(بیومواد)، بالینی، مهندسی بافت، پردازش تصاویر پزشکی، مهندسی توان بخشی، مدل‌سازی سیستم فیزیولوژیکی، ابزار دقیق در مهندسی پزشکی و مهندسی ورزش است و با اینکه در شرایط فعلی گرایش بیوالکتریک در ایران بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است اما به نظر می‌رسد در آینده نزدیک سایر گرایش‌ها هم مورد اقبال جامعه قرار خواهد گرفت.

آیا در دانشگاه آزاد واحد سمنان امکان ادامه تحصیل به مقاطع بالاتر وجود دارد؟

دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان اکنون در شرف اخذ مجوز کارشناسی ارشد مهندسی پزشکی از وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی برای سال 1396 است. ان‌شاالله پس از اخذ مجوز، این امکان برای علاقه‌مندان به این رشته فراهم می‌شود که در همین واحد دانشگاهی در مقاطع بالاتر ادامه تحصیل دهند.

آیا در کشور ما نیز امکان شرایط تحصیل در مقطع دکتری رشته مهندسی پزشکی وجود دارد؟

بله؛ در کشور ما سال‌هاست که از مقطع کارشناسی تا دکتری تخصصی شرایط تحصیل در این رشته کاربردی وجود دارد.

آینده شغلی، بازار کار و وضعیت استخدام مهندسی پزشکی چگونه است؟

مهندسی پزشکی در بیمارستان‌ها، شرکت‌های مهندس‌ پزشکی‌ می‌تواند یک‌ دستگاه‌ پزشکی‌ را به‌درستی‌ راه‌اندازی‌ کرده‌ و نحوه‌ استفاده‌ صحیح‌ آن‌ را به‌ پرستاران‌ یا دیگر کارکنان‌ بیمارستان‌ آموزش‌ دهد یا اینکه‌ در مؤسسات‌ و شرکت‌های‌ خصوصی‌ و دولتی‌ در زمینه‌ ساخت‌ تجهیزات‌ پزشکی‌ فعالیت‌ کند.

برای‌ مثال‌ فارغ‌التحصیلان‌ گرایش‌ بیوالکتریک‌ به‌راحتی‌ می‌توانند دستگاه‌ شنوایی‌سنجی‌ بسازند و از سوی‌ دیگر چون‌ دستگاه‌های‌ پزشکی‌ به‌طور متوسط‌ میلیون‌ها تومان‌ می‌ارزد و مسئولان‌ بیمارستان‌ها به‌طور نسبی‌ برای‌ حفظ‌ و نگهداری‌ آن‌ها اهمیت‌ بسیاری‌ قائل‌اند ، بسیاری‌ از فارغ‌التحصیلان‌ مهندسی‌ پزشکی‌ گرایش‌ بیوالکتریک‌ و حتی‌ دانشجویان‌ این‌ رشته‌ جذب‌ بازار کار می‌شوند.

دانش‌ فارغ‌التحصیلان‌ گرایش‌ بیومکانیک‌ نیز هم‌ در زمینه‌ ساخت‌ اعضای‌ مصنوعی‌ و هم‌ در مبحث‌ توان‌بخشی‌ مثل‌ ساخت‌ ویلچر یا تخت‌ بیمارستان‌ مورد نیاز است‌ و بالاخره‌ فارغ‌التحصیلان‌ مهندسی‌ پزشکی‌ گرایش‌ بیومتریال‌ می‌توانند در زمینه‌های‌ مختلف‌ صنایع‌ پزشکی،‌ کارایی‌ داشته‌ باشند. برای‌ مثال‌ در کارخانه‌های‌ ساخت‌ لوازم‌ یک‌بارمصرف‌ مثل‌ سرنگ‌، سوند، یا دستکش‌های‌ جراحی‌ حضور یک‌ مهندس‌ پزشکی‌ گرایش‌ بیومواد کاملاً احساس‌ می‌شود. در بیمارستان‌ها، شرکت‌های خصوصی، پژوهشکده‌ها، دانشگاه علوم پزشکی و سازمان‌های مرتبط دارای بازار کار است. می‌توان گفت که اکنون در کشور ما گرایش بیوالکتریک نسبت به سایر گرایش‌های مهندسی پزشکی از بازار کار بهتری برخوردار است.

شرایط کار و تحصیل در کشورهای خارجی چگونه است؟

در کشورهای توسعه یافته متناسب با نیازهای بازار کار، استقبال خوبی از این رشته به‌عمل‌ آمده و تحقیقات زیادی برای گسترش فناوری‌های نوین در این حوزه در حال انجام است.

تعداد نیم سال‌های تحصیلی و تعداد واحد درسی این رشته در مقطع کارشناسی چگونه است؟

تعداد کل واحدهای درسی در طول دوره ۱۴۰ واحد است که شامل دروس عمومی، پایه، اصلی، تخصصی و اختیاری است.

گفت‌وگو از مجید ساعدی