گوردخمه‌های لیارسنگ‌بن، آرامگاه جنگجویان اشکانی
محوطه و گورستان لیارسنگ‌بن یک استقرار مهم از دوران اشکانی است که شواهدی از آثار تدفینی و معماری سنگی مربوط به ادوار تاریخی را در خود جای داده است.
به‌گزارش گروه فرهنگی آنا به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، ولی جهانی باستان‌شناس و سرپرست گروه کاوش در مجموعه لیارسنگ‌بن امروز چهارشنبه 12 مهر 96 با اعلام این خبر گفت: «مجموعه باستانی لیارسنگ‌بُن (Liār-Sang-Bon) از توابع روستای شیرچاک بخش رانکوه در شهرستان املش واقع شده است.»
وی افزود: «این مجموعه در سال 1391 توسط اینجانب شناسایی شد و در سال 1393 گمانه‌زنی و تعیین حریم آن با کاوش در 21 گمانه به انجام رسید که حاصل آن کشف شواهدی از معماری دوران تاریخی و اسلامی، دو تدفین انسانی و یک تدفین حیوانی (اسب) بود که در نتیجه حفاری غیرمجاز مورد تخریب قرار گرفته بود.»
به گفته این باستان‌شناس، دومین فصل از پژوهش‌های میدانی این محوطه در بهار و تابستان سال 1395 با ایجاد 8 کارگاه و 10 گمانه آزمایشی به‌انجام رسید.
وی با اعلام بخشی از نتایج به‌دست آمده بواسطه مطالعات مشترک با پژوهشگران علوم میان‌رشته‌ای، اعلام کرد که در دومین فصل پژوهش‌های میدانی در مجموعه تاریخی لیارسنگ‌بن، ۲۶ گور به‌دست آمده است.
جهانی گفت: «از این تعداد، ۲۰ مورد آن مربوط به گورهای دخمه‌ای قابل انتساب به دوره پارت و با آداب تدفین در آن زمان بوده است.»
وی با اشاره به اینکه مجموعه استقراری گورستانی لیارسنگ بن در بخش رانکوه از توابع شهرستان املش قرار دارد اظهار کرد: «این بخش کوهستانی بوده و مرز بین نواحی جنگلی و مرطوب املش و بخش‌های سرد و نیمه‌خشک دیلمان محسوب می‌شود.»
وی افزود: «دره‌ای عمیق با امتدادی از شمال به جنوب این مجموعه را به دو نیم تقسیم کرده است به نحوی که برای رسیدن به این محوطه نیاز به بیش از یک ساعت پیاده‌روی در مسیر صعب‌العبور این کوهستان است.»
سرپرست هیأت کاوش گفت: «این مجموعه باستانی، شواهدی از آثار تدفینی و معماری سنگی مربوط به ادوار تاریخی را در خود جای داده که در گورستان آن، آثاری از تدفین به سبک‌های چاله‌ای و گورهای دخمه‌ای، مربوط به دوره پارت وجود دارد.»
استقرار مهم از دوره اشکانی
جهانی افزود: «مطالعات انجام‌شده نشان‌دهنده اهمیت این محوطه تاریخی، به‌مثابه یک استقرار مهم از دوران اشکانی است و مسلما ادامه کاوش در این سایت می‌تواند دقت عمل در آمار زیستی این اقوام را بالا ببرد و ما را به واقعیت‌های زیستی این زیستگاه اشکانی نزدیک‌تر کند.»
جهانی اظهار کرد: «سومین فصل پژوهش‌های باستانی این مجموعه نیز در حال انجام است که نتایج آن به‌زودی اعلام خواهد شد.»
وی ادامه داد: «مطالعات انسان‌شناسی جسمانی اسکلت‌های مکشوفه توسط استاد فرزاد فروزانفر عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و از پیشکسوتان انسان‌شناسی فیزیکی در ایران و مطالعات ژنتیکی اسکلت‌های مکشوفه توسط دکتر محمدرضا اقدامی عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان در حال انجام است.»
بیماری‌های ستون فقرات، دندان و فک
فرزاد فروزانفر عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری نیز در رابطه خصوص این کاوش گفت: «از 26 اسکلت مورد بررسی، 10 اسکلت زن و 10 اسکلت مرد بوده و جنسیت ۶ اسکلت نیز به دلیل آسیب‌های وارده در گور به‌دلیل کاوش‌های غیرمجاز، قابل تشخیص نبوده است.»
این انسان‌شناس با اشاره به اینکه سن این افراد بین ۱۵ تا ۶۵ سال تخمین زده شده که بر این اساس میانگین سنی آن‌ها حدود 40 سال است تصریح کرد: «با توجه به ادامه کاوش‌ها در فصول آینده و افزایش تعداد یافته‌های انسان‌شناسانه، تخمین‌های آماری فوق به واقعیت نزدیک‌تر خواهد شد.»
فروزانفر ادامه داد: «در بررسی‌های کارگاهی انجام‌شده بر روی بقایای مکشوفه، شواهدی از بیماری‌های ستون فقرات، دندان و فک به‌ثبت رسیده است که شواهد نشان می‌دهد، نیمی از این افراد در اثر جراحات وارده به واسطه رزم‌افزارهایی چون شمشیر، دشنه و یا سرنیزه، در جریان درگیری و جنگ کشته شده‌اند.»
به‌گفته او، در این خصوص، نمونه‌ای از فرورفتن سر پیکان در درون فک یک اسکلت یا بریده شدن کاسه سر یکی دیگر از نمونه‌ها وجود دارد، این شواهد بر این نظریه که آن‌ها افراد نظامی و رزمی بوده‌اند، تأکید می‌کند.
ویژگی شاخص زنان و مردان اشکانی
فروزانفر با بیان اینکه در این مطالعات، نخستین‌بار، موفق به ثبت ویژگی‌های شاخص مردان و زنان اشکانی در گیلان شده‌ایم تصریح کرد: «از جمله این ویژگی‌ها، شاخصه‌های جمجمه، چهره و اندام و نیز درک تنوع قومی و طایفه‌ای آن‌ها بوده است.»
وی گفت: «دستیابی به این نتایج گامی بزرگ در راستای ایجاد تحول و تغییر نگرش در روند پژوهش‌های باستان‌شناسی گیلان به‌شمار می‌رود.»
فروزانفر افزود: «گزارش نهایی انسان‌شناسی جسمانی این محوطه در مراحل پایانی تدوین بوده و براساس زمان‌بندی مشخص‌شده، محاسبات مربوط به شاخص‌های جمجمه و دیگر بخش‌های اسکلت و نیز مقایسه‌های تطبیقی در حال انجام است.»
سومین فصل پژوهش‌های باستانی در مجموعه لیارسنگ‌بن با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری صورت گرفته است.
انتهای پیام/
