امام حسینی که از لندن بیاید، امام حسین (ع) ما نیست/ معیارهای نوکری امام حسین (ع) نمازاول وقت و ذکر گفتن است

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا؛ سالهاست سنت عزاداری برای امام حسین(ع)، سید و سالار شهیدان در میان شیعیان جهان مرسوم است. اما عزاداری در میان ایرانیان همواره از رنگ و بویی دیگر برخوردار بوده است و شیعیان ایرانی تلاش می‌کنند هرساله با جان و دل این سنت را برگزار کنند. یکی از دلایل پررنگ بودن هیئات عزاداری و دیده شدن آن، وجود ذاکران و پیرغلامانی است که عشق به اباعبدالله را مقدمه ای برای نوحه خوانی و ذکر مصیبت می‌دانند. حاج محمد نوروزی از پیرغلامان و ذاکران قدیمی اهل بیت علیهماالسلام است. با او در رابطه با مسائل مورد توجه در مداحی و موضوعات مرتبط با این حوزه گفتگو کرده ایم.

مداحی را از کی و چگونه آغاز کردید؟
من بچه یکی از روستاهای اطراف کاشان هستم. در زمان کودکی ما، در روستاها قبل از آموزش درس‌های عادی، قرآن درس می‌دادند. قبل از درس‌های دبستانی با قرآن آشنایی داشتیم. در همان روستا از هشت سالگی نوحه‌های محرم را از کتاب‌هایی مثل کتاب‌های بروجردی صابر همدانی می‌خواندم. وقتی دوازده ساله شدم و به تهران آمدم پای منبر آقای کافی به مسجد صدرالاشراف خیابان شوش میرفتم و اینطور باب شد که قرآن پیش از منبر را بخوانم. تقریبا مبدع این کار بودم. از سال 48 به بعد حدود 14 سالگی مداحی را شروع کردم.

-برای شروع استادی هم داشتید؟
در سال 47 یا 46 اولین استادم آقای انسانی بود. حدود سه یا چهار سال طول کشید که به هیئت دعوت شوم. رسما از او درس و خط می‌گرفتم. در همان زمان در هیئت حضرت علی اصغر کاشانی‌های مقیم مرکز با آقای سازگار آشنا شدم. دعای ندبه صبح را با او می‌خواندم و هفته ای دو یا سه بار جلسه داشتم.

-آقای انسانی به عنوان استاد چه ویژگی‌هایی داشتند؟ برای انتخاب یک استاد باید به چه خصیصه‌هایی توجه کرد؟
من خیلی خوشبخت بودم که به او برخوردم. برای اینکه آن روزها انسانی یکی از خوانندگان خوب بود و تقریبا هم ردیف او نداشتیم. اواز صدای بسیار زیبا، قوی و گرمی برخوردار بود. اشعاری که می‌خواند با اشعار مداحان دیگر متفاوت بود. او غزلیاتی مانند غزلیات صائب و بیدل می‌خواند و حتی در مصیبت شعر سطح پایین نمی‌خواند. چون خودش هم شاعربود شعرهای بسیار زیبایی می‌سرود که هم ادبیات درست و هم موضوع شعر بسیار درستی داشت.

-یکی از آسیب‌هایی که در مجالس عزاداری وجود دارد، شعر نادرست است. شعر خوب را چگونه انتخاب کنیم و آیا ملاکی برای این انتخاب وجود دارد؟
امروز خوشبختانه از جهتی شعرای جوان زیاد و عمیقی داریم. شاعرانی که شعرشان هم مورد اقبال است و هم به روایات و احادیث نزدیک است. محمد سهرابی، متولیان، حسین رستمی، وحید قاسمی، سیدمحمد جوادی از جمله شاعران خوبی هستند که می‌توانم نام ببرم.
اما متاسفانه گاهی بعضی شاعران نه عمدا بلکه شاید به دلیل پیدا نکردن قافیه و ناآگاهی شعرهای نامناسب می‌گویند. یعنی نسبت به شعر قدما آگاهی کمتری دارند. اینها از لحاظ ادبی باید تلاش کنند و به روایات و احادیث و حتی خود مقتل نزدیک شوند. تقریبا بعضی از اشعار به قول ما روضه خوانان قصابی است. قصابی در شعر خوب نیست. بهترین شعر، شعریست که ایهام داشته باشد و همچنین موضوع را در پرده ای از عفاف به شکل لطیف بیان کند. البته این نسل هنوز خیلی کار دارند که به بزرگتر‌ها برسند. باید سطح ادبیاتشان را مخصوصا در بحث اهل بیت بالاتر ببرند.

-بهر حال در بحث شعر ما به علت وجود شاعران جوان و خوش ذوق پیشرفت خوبی داشتیم. اما در بحث نوحه این رشد و پیشرفت وجود نداشته است. دلیل این موضوع چیست؟
ما خیلی نوحه گو داریم. ولی بین نوحه گوهایی که دیده ام و خوانده ام بدون اغراق و تواضع بهترین نوحه گو را حاج حیدر توکلی می دانم. هم از نظر مضمونی و قوی بودن شعر و هم از نظر سبکی. برخی سبک‌هایی که آمده مورد قبول من و همنوعان من نیست، اما متاسفانه رواج دارد. بعضی مداحان فقط نوحه خوان هستند. یعنی بعد از بسم الله وارد نوحه می‌شوند. اساتید ما به ما یاد دادند که شروع منبر ما با شعر ذکر صلوات یا غزل و قصیده بود. بعد وارد غزل مصیبت می‌شدیم و بعد مصیبت. گاهی مستمع غیر از سینه زنی و نوحه چیزی درباره اباعبدالله نمی‌شنود. الان متاسفانه شروع هر مجلسی با نوحه است. چه خوب است که بچه‌های ما کمی مطالعه داشته باشند.

-با توجه به اینکه اعتقاد ما این است که معصوم، ناظر جلسه است؛ نظر شما در مورد بعضی سبک‌ها که در جلسات خوانده می‌شود چیست؟
همیشه می‌گویم که هر کسی می‌خواهد نوحه بخواند، ابتدا روبروی ضریح امام رضا(ع) بخواند. اگر جرات کرد جلوی امام رضا(ع) بخواند، جای دیگر هم بخواند. ایشان امام شهید است ولی امام زمان(عج) امام زنده است. چطور می‌توانیم در برابر امام زمان که امام حاضر است، یک ترانه ای را نوحه کنیم؟ قدیم‌ها در بازار تهران شاهد برعکس این رفتار بودیم. موسیقی ساز‌ها و ترانه ساز‌ها از سبک‌های بازار ما برای خودشان بهره می‌گرفتند. حالا برعکس شده و ما از آنها برای جلسات اباعبدالله سبک می‌گیریم و خدا می‌داند که مضمون بعضی از اینها حرام است. متاسفانه نمی‌دانم به کجا باید شکایت کنیم. بعضی مواقع در برنامه‌های صدا و سیما بیشتر اینها پخش می‌شود.

توصیه شما به جوانان به عنوان یک پیرغلام مجرب در ایام محرم و عزاداری امام حسین چیست؟
ما همه در یک ردیف نوکر امام حسین هستیم و ایشان آستانی است که همه از بچه 7 ساله تا من پیرمرد همه نوکرش هستیم. این موضوع، خوبی و بدی دارد. خوبی آن از طرف ابا عبدالله(ع) است که همه را پذیرفته و بدی قضیه از جانب ماست. نوکری اباعبدالله(ع) معیار دارد. معیار نوکری اباعبدالله این است که ببینیم ایشان چگونه رفتار می‌کرد. آن کسی که در قتلگاه نماز ظهر را با جماعت خوانده و نماز عصر را با خون وضو گرفته است.اگریک خواننده امام حسین (ع) نماز نخواند یا سبک بشمارد، باعث تعجب است. من عادت دارم به هیئت‌هایی که می‌روم تا فرصتی پیش بیاید نماز بخوانم هر ساعتی باشد. اول به نمازمان باید اهمیت بدهیم. نوکر امام حسین(ع) اول باید به نماز اهمیت دهد. باید معیارش تدین باشد. قدیم جرات نمی‌کردیم بدون ذکر در بازار راه برویم. تسبیح به دست بودیم و سرمان پایین بود. هر لباسی به تن نمی‌کردیم و هر کفشی نمی‌پوشیدیم. نمی‌دانم چرا بعضی مداحان مدل زلف بخصوصی دارند. زلف بعضی مداحان شبیه فوتبالیست‌هایی است که در خارج زندگی می‌کنند ولی اینها روی منبر نشسته اند. زنجیر به گردن دارد. اینها معیارهای نوکری اباعبدالله نیست. لباس، اخلاق و گفتمان نوکر اباعبدالله باید روی این نسل تاثیرگزار باشد. نمی‌خواهم نصیحت کنم اما اگر کسی می‌خواهد ماندگاری داشته باشد باید رعایت تدین را در جامعه داشته باشد. نکته مهم این است که از مداح توقع عصمت نداشته باشیم بلکه توقع خوب بودن داشته باشیم.

-دشمنی که برای تک تک افراد جامعه اعم از استاد دانشگاه و دانشجو و غیره برنامه ریزی کرده، مسلما برای مداح ما هم برنامه‌هایی دارد و متاسفانه گاهی به علت رفتار معدود افرادی که تحت تاثیر دشمن هستند، به مداحان خالص هم با دید دیگری نگاه می‌شود. افراد تاثیر گرفته از این قضیه چگونه باید شناسایی شوند و وظیفه مداحان در این زمینه چیست؟
این جریانات باعث تاسف است. البته من محمد نوروزی هستم و امام حسین (ع) و معصوم نیستم. آنقدر من را قبول داشته باشید که محمد نوروزی باشم. اولا اشتباه است که امام حسین(ع) را با من تطبیق بدهید. اما نکته دیگر این است که وقتی مرید پیدا می‌کنیم خودمان را گم نکنیم. مرید هم می‌تواند خوب یا بد باشد. ظرف ما چقدر است؟ آیا ما ظرفیت این را داریم که چندین نفر دورمان باشند و بتوانیم خودمان را نگاه داریم یا نه. البته این محبت به ما نیست بلکه به واسطه نوکری اباعبدالله است. توقع عصمت از ما را نداشته باشید ولی توقع خوب بودن داشته باشید. برای این اتفاقات متاسفم. من هم اشتباهاتی دارم اما اشتباهات من نباید باعث این شود که مردم نسبت به اباعبدالله و هیئات بدبین شوند. خداوند ما در راه و صراط اباعبدالله پایدار و پاک نگاه دارد و از همه شرور و فتنی که دور ما را احاطه کرده اند که مقداری به دست دشمن و مقداری اعمال خودمان است دور کند. مثلا در مورد سید مهدی قوام خیلی شنیده ایم. او کسی بود که هرچه از مداحی در دهه محرم و صفر به دست آورده بود به زن بدکاره ای داد تا او گناه نکند و باعث شد که زن توبه کند. این موضوع در هنگام تشییع وی برملا شد. فاصله ما با سیدمهدی قوام کجاست و چقدر است. نمی‌گویم ما بدوییم تا به او برسیم اما آبروی امام حسین(ع) و نوکری اباعبدالله(ع) را نبریم. امروز به‌های ما برای حفظ حریم اهل بیت جان می‌دهند. ما حداقل پشت جبهه اباعبدالله(ع) را خراب نکنیم. امام نکته ای را از روی عرفان خود فرمود: عالم محضر خداست در محضر خدا معصیت نکنیم. این بزرگترین نکته برای هر بشر چه مسلمان چه غیرمسلمان و چه شیعه یا غیر شیعه است. من نوکر امام حسین باید در محضر خدا و اربابم به اباعبدالله اقتدا کنم.

-موضوعی که خیلی مطرح می‌شود، مساله صله گرفتن است که در مورد آن برای مردم سوال پیش می‌آید. صله گرفتن درست است یا نادرست و آیا امروز آسیبی در گرفتن و دادن صله وجود دارد؟

اصل گرفتن صله بد نیست. ما در مورد تشویق ائمه فرزدق را می‌بینیم که امام زین العابدین(ع) چگونه با او برخورد کرد یا امام باقر(ع) و امام صادق(ع) چگونه با کمیت برخورد کردند و همینطور امام رضا(ع) با دعبل خزایی چه رفتاری داشت. اما اینکه از قبل مبلغ را اعلام می‌کنند خوب نیست.البته هیئتی هم باید انصاف بدهد که به کسی که فقط در روزهای محرم و صفر می‌خواند، حداقل مقداری بدهد که درخور کرم اباعبدالله(ع) باشد.

-قدیمی‌ها مداحی‌ها را در کنار حرفه شان داشتند. الان مداحی برای بعضی شغل شده است و از این طریق امرار معاش می‌کنند. نظر شما چیست؟
من خودم رزق و روزی ام از مداحی است. اما اگر از همه هیئتی‌هایی که در ده روز محرم می‌خوانم بپرسید شکایتی از من ندارند. شاید پول خوبی هم بگیرم اما نوعی نمی‌گیرم که برای پول دهنده سخت باشد. با آبرو صله می‌گیرم نه با بی آبرویی. شده در بعضی مجالس خودم هم چیزی پرداخت کنم یا خرج هیئت را بدهم. اما صله گرفتن من با کل کل با مردم نیست. روی سخنم با مداحان است اگر نمی‌صرفد نرو ولی جبهه گیری نکن. در قدیم هم مداح حواسش به هیئتی بود و هم برعکس. امروز متاسفانه از زبان دوستان هم شنیدم که هیئت برای عده ای مغازه شده و ریاست هیئت محل کسب درآمدشان شده است. اگر در این راه صله ای می‌گیریم برکت داشته باشد. دعبل خزایی به امام رضا(ع) عرض کرد که سکه نمی‌خواهم جامه خود را بدهید. امام رضا(ع) جامه اش را داد. دعبل این پیراهن متبرک را بین شیعه‌ها تقسیم کرد و از این طریق پول گرفت. هیچ اشکالی ندارد اگر خوب برای مردم بخوانیم، مردم هم اگر جایی گیر کنیم به کمکمان می‌آیند.

-برای شما اتفاق افتاده که نقش امام حسین را در زندگی ببینید یا گرهی از مشکلاتتان با نگاه ایشان باز شود؟
بسیار. نمی‌خواهم بگویم چون به اباعبدالله نزدیکم این اتفاقات افتاده است. روز سوم محرم به میدان جمهوری رفته بودم تا برای یک هیئتی زیارت عاشورا و روضه بخواندم. میدان جمهوری رسیدم بنزینم تمام شد. دست به جیبم کردم و دیدم حتی یک ریال ندارم. پیش خود گفتم اگر به صاحب هیئت روضه بگویم چه فکری می‌کند که من سومین روز پول می‌خواهم. به او نگفتم. حال متفاوتی در هنگام خواندن زیارت عاشورا داشتم. وقتی مجلس تمام شد صاحب هیئت به سمت من آمد و هشت هزار تومان پول به من داد. گفتم این چه پولی است؟ گفتند یک خانمی به اینجا آمد و گفت این پول را به کسی بدهید که الان زیارت عاشورا را تمام کرد. و خدا می‌داند که آن پول برکتی برای من آورد که به سال نکشید خانه دار شدم. از این برکت‌ها ابی عبدالله برای ما خیلی رسانده است. شاید خیلی وقت‌ها متوجه نبودیم.

چند سال است روضه می‌خوانید؟
از سال 1350 به مجلس روضه دعوت می‌شدم.

-روضه‌های شما به گونه ایست که احوالات و اتفاقات در ذهن مجسم می‌شود. کدام روضه بیشتر به دل خودتان می‌نشیند و به نظر خودتان خاص است؟
همه ما امام حسین(ع)، تمامی ائمه و رسول خدا(ص) و امام زمان(عج) را دوست داریم ولی هر کسی وابستگی به یکی ازامامان و یکی از شخصیت‌های کربلا دارد. اسم ما نوکر اباعبدالله(ع) است ولی من وابستگی عجیبی به حضرت زینب(س) دارم و در نوجوانی هیئتی به نام زینبیون را راه اندازی کردم. تا مرحوم مادرم زنده بود این هیئت را داشتم ولی بعد از آن تعطیل شد.

-صحبت از حضرت زینب (س) شد. امروز خیلی از بچه‌های ما در قالب مدافعان حریم ظاهر می‌شوند. در روضه‌هایتان از این رزمندگان یادی می‌کنید؟
من می‌گویم شهدای انقلاب مظلومند چون وقتی شهدای جنگ پیش آمد شهدای انقلاب را فراموش کردیم. در مقابل شهدای امروز هم گاهی از شهدای جنگ غافل می‌شویم. البته خیلی از شهدا غفلت داشتیم. ما بیشتر از این حرف‌ها باید برای شهدای جنگ کار می‌کردیم. اگر به هرکدام از کشورهای اروپایی و آمریکایی چنین تهاجمی شده بود و چنین دفاع جانانه ای میشد هزاران فیلم و سریال می‌ساختند. ما هم در سینما و هم در صدا و سیما کم کار کردیم.اما در مورد مدافعان حر، آنها دو مظلومیت دارند. یک اینکه انگ گرفتن پول به آنها می‌زنند که این اوج مظلومیتشان است. دوم اینکه اگر شهدای جنگ برای مرزهای وطن می‌جنگیدند واجب بود. حب الوطن من الایمان. آنها دفاع از ناموس مملکت و خاک و جمهوری اسلامی می‌کردند اما اینها در مرز سوریه، اردن، لبنان و عراق هستند. این مظلومیت مضاعفی است که آدم در مملکت دیگری بجنگد.
چرا یادشان نکنیم. اگر اینها نبودند آیا حرم اهل بیت مانده بود؟ ما خیلی مدیون اینها هستیم. حتی از نظر مملکت خودمان به اینها مدیونیم. امام حسین(ع) و حضرت امام علی(ع) و سامرا و حرم حضرت زینب(س) و رقیه(س) به کنار. اولین سنگرهای داعش را بسشتند که به مملکت ما نرسند. اینها کم رشادت نکردند.من بهترین کسی را که می‌توانم از این بچه‌ها نام ببرم، شهید مهدی نوروزی بود. که هم جلسات ما می‌آمد. جلساتی از پنج شش سال پیش داشتیم که به آنجا خیلی می‌آمد.

-گلایه ای از یکی از مادران شهیدان مدافع حرم شنیدیم که از یکی از مداحان دعوت کرده بود برای مراسم برود ولی مداح گفته بود صبح من خواب هستم و نمی‌توانم! اگر برای مراسم یکی از شهدای حرم دعوت شوید می‌روید؟
حتما رفته ام و می‌روم. من از اول انقلاب حتی شهدای انقلاب تا اتمام جنگ برای خیلی از شهیدان خوانده ام. مراسم حداقل 90 درصد شهدا در محله خودمان را رفته ام و برای خیلی شهدا خوانده ام و ریالی نگرفته ام. اگر روزی افتخاری داشته باشم این است که این عزیزان اجازه دادند در مجالسشان بخوانم. شاید ذره ای از دینی که بر گردنم بوده را با خواندن در مراسم شهدا ادا کرده باشم.

در پایان اگر صحبتی با مداحان دارید بفرمایید؟
یک خطری را احساس می‌کنم که باید به همه آقایان و با همه شرمندگی به اهل منبر گوشزد کنم. یک خطی پیدا شده که صدای امام حسین(ع) را از جای دیگری می‌خواهد به ما برساند. اگرما وابسته به اکثر رسانه‌های خارجی که برای ما روضه و سینه زنی پخش می‌کنند را پخش می‌کنند نباشیم؛ نمی‌گذارند حتی یک پلاکارد برای ابا عبدالله(ع) بلند کنیم. به آقایان مداح عرض می‌کنم اگر ما را به عنوان کسی می‌دانید که عمری و سنی در این راه گذراندیم به شما می‌گویم که به این صدایی که غیر از کربلا می‌آید حساس باشید. امام حسینی که از لندن بیاید ولو بهترین خواننده و گوینده بخواند امام حسین(ع) ما نیست. ما اباعبدالله(ع) را در این حرف‌ها گم نکنیم. سلام گرگ بی طمع نیست. ما خیلی باید حواسمان به گرگ‌هایی که پشت این قضیه هستند باشد. تمام آنهایی که پیروی از آن خط می‌کنند اولین مشکلشان با ولایت فقیه است و با رهبرمان مشکل دارند. کسی که با رهبر مسلمانان دنیا زاویه دارد از ما نیست. امام حسین ما امروز غریب و تنهاست و مثل همان روزیست که در گودال و قتلگاه تنها بود.لبیک ما امروز باید به کربلا برسد نه به لندن. اشکالی ندارد اگر در شعرهایمان از شهدا هم حرف بزنیم. حیات ما باید جهاد ما باشد. اشکالی ندارد که از رشادت اباعبدالله هم صحبت کنیم و خط ظلم ستیزی حضرت زهرا را هم بگوییم. انشالله همه ما در این راه موفق باشیم.

منبع:باشگاه‌خبرنگاران‌جوان