خروج از برجام یعنی انزوای آمریکا

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، اگرچه دونالد ترامپ هنوز اعلام نکرده است که آیا قصد به "چالش" کشیدن معامله هسته‌ای با ایران را دارد یا خیر، اما تصمیم او صرف نظر از این‌که چه باشد می‌تواند بر موقعیت بین‌المللی آمریکا و به همان نسبت ایران تاثیرگذار باشد. همان‌طور که سایت خبری CNBC در مقاله " ترامپ می‌خواهد ایران را تنبیه کند، اما ممکن است این تصمیم او منجر به منزوی شدن ایالات‌متحده شود" خاطر نشان می‌کند چهارشنبه هفته گذشته ترامپ به روزنامه‌نگاران گفت که در مورد این توافق‌نامه بین‌المللی تصمیم خود را گرفته است، اگرچه مشخص نکرد دقیقا چه تصمیمی. رئیس‌جمهوری فعلی امریکا در مقایسه با سلف خود باراک اوباما از موضع سختگیرانه‌تری در قبال ایران برخوردار است.

طبق قانون تصویب شده توسط کنگره، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده باید هر 90 روز یکبار پایبندی ایران را به توافق‌نامه سال 2015 میلادی که در نتیجه آن تحریم‌های ایران در ازای دست کشیدن این کشور از فعالیت هسته‌ای لغو شدند تایید کند. اکنون ترامپ مایل به خروج از برجام است.

روبرت لیتواک از اعضای شورای امنیت ملی در دوران بیل کلینتون و کارشناس امنیت بین‌الملل در مرکز ویلسون ایالات متحده در این‌باره اظهار می‌دارد:" اگر رئیس‌جمهوری تصمیم به لغو معامله هسته‌ای و احتمالا اعمال دوباره تحریم‌ها بگیرد در آن صورت در وضعی مبهم قرار خواهیم گرفت که در آن ایالات متحده و نه ایران با خطر منزوی شدن مواجه خواهد شد."

به نظر لیتواک از آنجا که ایران دست به آزمایش‌های موشکی می‌زند، طبق ادعای آمریکا از گروه‌های مانند حزب‌الله حمایت مالی و تسلیحاتی می‌کند و به جنگ داخلی در یمن و سوریه دامن می‌زند، دلایلی مبنی بر این‌که اقدامات ایران در تناسب با روح برجام نیست ارائه داده خواهند شد.

اما این موارد عملا در توافق‌نامه سال 2015 میلادی موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک که به امضای ایران، ایالات متحده، فرانسه، چین، روسیه، انگلیس، آلمان و اتحادیه اروپا رسید قید نشده‌اند. موافقان توافق‌نامه بر این مساله تاکید دارند که این معامله لااقل تا 8 سال دیگر که مدت اعتبار توافق‌نامه به پایان می‌رسد بهترین روش برای بازداشتن ایران از دسترسی به سلاح هسته‌ای است.

مایکل اوهانلون کارشناس سیاست خارجی از موسسه بروکینگز می‌گوید: " اگر ایالات متحده توافق را لغو کند، ابتکار عمل فورا در اختیار ایران قرار خواهد گرفت. در این صورت ایران از امتیازات ویژه‌ای برخوردار خواهد شد." طبق اظهارات اوهانلون ایران از امکان حفظ فواید توافق‌نامه و خصوصا ادامه قانونی صادرات نفت برخوردار خواهد شد. سپس، پس از گذشت چند سال، ایران می‌تواند اعلام کند که به دلیل عدم اجرای شروط برجام توسط ایالات متحده این توافق‌نامه بی‌اعتبار است. آن‌وقت ایران می‌تواند برنامه هسته‌ای خود را از سر بگیرد.

چنین دورنمایی برای افراد تصمیم‌گیرنده در آمریکا جالب توجه نیست، چون‌که در آن‌صورت آنها باید دست به انتخاب بزنند: یا به تاسیسات هسته‌ای ایران ضربه وارد کنند و یا کشورهایی را -که تقریبا به طور حتم از قطع روابط تجاری با ایران سرخواهند زد- متقاعد به اعمال تحریم‌های جدید کند.

شاید ترامپ بلوف می‌زند؟

پروفسور هری سیک از دانشگاه کلمبیا و عضو شورای امنیت ملی در دوران زمامداری ریگان، فرد و کارتر می‌گوید:"خروج آمریکا می‌تواند کاملا بی‌مسئولانه باشد." وی در ادامه سخنانش افزود: "اعتبارزدایی از توافق‌نامه، طبق تمامی ضوابط در تضاد با منافع ایالات متحده است."

به عقیده سیک هنوز مشخص نیست که ترامپ واقعا می‌خواهد چنین تصمیمی بگیرد یا این‌که فقط این‌طور وانمود می‌کند که از "معامله صورت گرفته در دوران ریاست‌جمهوری اوباما خرسند نیست". این توافق حتی در صورت خروج ترامپ هم می‌تواند بدون ایالات متحده از درجه اعتبار برخوردار باشد.

لیتواک در این‌باره می‌گوید:"خروج ایالات متحده از توافق‌نامه حتما به معنای شکست برجام نیست، این صرفا به این معناست که ایالات‌متحده دیگر بخشی از آن نخواهد بود. اروپایی‌ها خیلی زود به رژیم تحریم‌ها برنخواهند گشت."

از زمان امضای توافق‌نامه گردش کالایی ایران با کشورهای آسیایی و اروپایی و نه ایالات‌متحده افزایش یافته است. ایالات‌متحده می‌تواند تحریم‌های جدیدی وضع کند که منجر به ‌آن شود که شرکت‌ها با خطر و عدم امکان برقراری تجارت با ایران مواجه شوند. سیک در این‌باره می‌گوید:" ایران به خوبی می‌داند که کشوری متوسط با سطح اقتصادی متوسط است و اگر شرکت‌ها و کشور‌ها مجبور به انتخاب شوند برای‌شان ساده نخواهد بود که روبروی ایالات متحده بایستند."

سنگ راه

رهبران اروپایی مایلند توافق‌نامه با ایران به قوت خود باقی باشد. هنری سیک در این خصوص خاطر نشان کرد: "این مساله می‌تواند یک مانع جدی برای کشورهایی باشد که توافق‎‌نامه‌ای را امضا کردند که می‌تواند آنها را از ایالات متحده دور سازد. این مساله به کاهش نفوذ آمریکا خواهد انجامید و ضربه‌ای جدی به جو اعتماد به این کشور وارد خواهد شد، چرا که دنیا در عمل خواهد دید که ایالات متحده نمی‌تواند به قول خود عمل کند و خودش را در تعارض با دیگر دول مهم جهان قرار می‌دهد و همچنین اعتبار، نفوذ و قابل اطمینان بودن ما به عنوان شریک بین‌المللی کاهش خواهد یافت و این مساله کمی نیست."

خروج از توافق‌نامه هم‌چنین می‌تواند به ایالات متحده در روند مذاکرات با سایر کشورها در مورد مسائلی کاملا متفاوت آسیب وارد کند. هنری سیک در ادامه گفت: "وضعیتی را تصور کنید که در آن ما پس از این‌که از مهم‌ترین توافق‌نامه در خصوص منع گسترش در عصر اتمی خارج شدیم سعی می‌کنیم با کره‌شمالی وارد مذاکره شویم."

اوهانلون پیشاپیش هشدار داد که دولت ترامپ در چنان موقعیتی قرار دارد که باید تصمیمات واقع‌بینانه‌ای در مورد ایران و کره‌شمالی اتخاذ کند که بر اساس‌شان همه تصمیمات سابقا اخذ شده می‌توانند اهمیت خود را از دست بدهند.

منبع: CNBC.COM / نویسنده: جیسون گویرتز /مترجم: سید مازیار کمالی