قاچاق پیاز زعفران، با طعم خودزنی در اقتصاد/ رقیب‌تراشی به سبک دلالان و کوتاهی وزارتخانه‌ها

به گزارش گروه اقتصادی آنا، در اردیبهشت سال جاری خبر استارت‌آپ فروش زعفران افغانستانی در آمریکا و اسپانیا تن کشاورزان و صادرکنندگان طلای سرخ را لرزاند اما امان از بروکراسی‌های سخت و پیچیده سازمان‌هایی که ساختار قدیمی آن‌ها، اقتصاد کشور را پیر و فرسوده کرده است.

این پیچیدگی در بروکراسی‌ها برای صادرات زعفرانی رخ می‌دهد که طی دوازده‌ماهه سال گذشته، آمار صادراتی بالغ بر ۱۷۲ تن و ۶۰ کیلو و با ارزشی حدود ۲۴۶ میلیون و ۷۲۳ هزار دلاری به 47 کشور دنیا را از خود برجای گذاشته اما این آمار مبتنی بر صادرات زعفران ایرانی با بسته‌بندی‌های جذاب به بازار نیست بلکه تنها این آمار ناشی از صادرات فله‌ای زعفران به‌دست آمده است.

زمانی که صحبت از ساختار اقتصادی پیر و فرسوده وزارتخانه‌هایی همچون وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت به میان می‌آید، این فرسودگی نشات گرفته از عدم اهمیت به خواسته‌های روز مشتریان و تولیدکنندگان بوده زیرا مسئولین این وزارتخانه‌ها هنوز به این باور نرسیده‌اند که محصولات کشاورزی یا هر محصولی به‌صورت فله‌ای بار شتر و از این کاروانسرا به آن کاروانسرا نمی‌شود بلکه باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی و ارضا سلیقه مشتری به بازار رقابتی وارد شوند و نهایتاً حضوری را از خود به ثبت برسانند که ناشی از کیفیت و مرغوبیت کالای ارائه‌شده از سوی ایرانیانی باشد که مهر تائید محصول آن‌ها از طریق همین وزارتخانه‌ها به ثبت رسیده است.

از طرف دیگر متأسفانه باید به این موضوع اذعان کرد که در بسیاری از فرآیند‌هایی مطرح شده از سوی کارشناسان و تولیدکنندگان به مسئولین اجرایی و دولتی،‌ در هنگامی که آن داده به عنوان یک راهکار به سیستم دولتی وارد می‌شود خروجی آن چندان مطابقتی با داده اولیه ارائه شده نداشته و صورت مسئله کاملا تغییر پیدا کرده است.

بر پایه همین گزارش، زعفران در آمارهای صادراتی کم‌کاری بسیاری از مسئولین در بخش بهره‌وری و درآمدهای ارزی را پوشانده اما دامنه مدیریت ضعیف و عدم توجه به این محصول به قدری گسترش یافته که کشاورزان همسایه در شرق کشور روی به کشت و صادرات این کالا آورده‌اند و دلیل آن نیز طبق آمارهای گمرکی و ستادهای نظامی مرزی، اعلام خبری مبنی بر کشف قاچاق پیاز زعفران در فصل نزدیک به برداشت این کالای گران‌بها است که این عدم نظارت بر مرحله کاشت، تنها یک نوع خودزنی اقتصادی از سوی این مسئولین می‌توان نام برد.

از سوی دیگر، مشکلات موجود زعفران‌کاران با وزارتخانه و سازمان‌هایی نظیر وزارت جهاد کشاورزی، سازمان استاندارد و گمرک که سال گذشته در اتاق بازرگانی تهران و کمیسیون کشاورزی این اتاق نیز که به بحث گذاشته شد و اتفاقا از رفتار این سازمان‌ها نسبت به شرایط کنونی تولید و صادرات طلای سرخ انتقاد شد، اما گویا حاضران منتصب به این سازمان‌ها مشکلات را انتقال ندادند که کماکان این مشکلات نه‌تنها کاسته نشده بلکه افزایش نیز پیداکرده است.

در این انتقادات صراحتا اعلام شد که مقررات پیش‌پاافتاده سازمان استاندارد و گمرک نسبت به صادرات با وزن‌های خاص در زنجیره زعفران نیز به مشکلات تولیدکنندگان افزوده تا میل به قاچاق و عدم شفافیت در این بازار افزایش پیدا کند.

حال خبرگزاری آنا قصد دارد از مراحل ابتدایی کاشت زعفران و مشکلات سر راه این محصول استراتژی و ارزآور با فعالان این حوزه گفت‌وگو کند.

خودزنی به سبک صادرات قاچاق پیاز زعفران

علی حسینی، عضو شورای ملی زعفران در خصوص وضعیت بازار زعفران در مرحله کشت به خبرنگار خبرگزاری آنا، گفت: عملکرد وزارت جهاد کشاورزی در مراحل ابتدایی برداشت زعفران یعنی جمع‌آوری، درجه‌بندی و مرتب‌سازی کیفی پیاز این محصول بسیار ضعیف است چراکه تاکنون بارها هشدارهای فراوانی نسبت به اینکه پیاز زعفران باید دارای شناسنامه شود تا از قاچاق آن جلوگیری شود، اما در عمل هیچ‌چیزی را شاهد نبوده‌ایم.

وی ادامه داد: شاید وزارت جهاد کشاورزی در راستای جلوگیری از قاچاق پیاز زعفران کارهایی را انجام دهد، اما تاکیدا باید گفته شود که این نوع اقدامات کافی نیست زیرا بارها در مرزهای شرقی کشور چندین تن پیاز زعفران کشف و ضبط شد.ه است

حسینی تاکید کرد: زعفران، گیاهی سه‌هزارساله قیمتی در سرزمین‌های ایران است که تاکنون از آن محافظت‌شده و الان نباید برخی دلالان کوته‌فکر، آینده معیشتی مردم شرق کشور را به خطر بی اندازند چراکه در این نواحی با بحران کم‌آبی مواجه هستیم و زعفران تنها گیاه سودآور، مقاوم و البته درآمدزا برای کشاورزان شرق کشور است.

عضو شورای ملی زعفران با اشاره به اینکه برداشت پیاز زعفران توسط کشاورز امری عادی است، گفت: کشاورزان برای گسترش و توسعه مزرعه خود نیازمند برداشت زعفران است اما این وظیفه وزارت جهاد است تا راهکاری را مبنی بر تحویل، خرید، درجه‌بندی و ... این نوع پیاز ارائه دهد تا با انتقال آن به اراضی جدید و مستعد کشت زعفران، کشاورزان جدیدی را به این عرصه وارد کند.

این فعال در حوزه زعفران تاکید کرد: کشاورزان دنبال تامین هزینه‌های خود هستند و از طرف دیگر پیاز زعفران در شرایطی برداشت می‌شود که نهایتاً 2هفته می‌تواند خارج از خاک دوام بیاورد، حال زمانی که دلالان به سمت خرید پیاز زعفران هجوم می‌آورند و خبری از وزارت جهاد نیست، باید به حال آینده زعفران گریست.

وی در پایان خاطرنشان کرد :فروختن پیاز زعفران به خارجی‌ها یک نوع خودزنی اقتصادی است چراکه با فروش پیاز این محصول، عملا برای کشاورزان و آینده صادراتی کشورمان رقیب‌تراشی کرده‌ایم؛‌ مسئولین وزارت جهاد گویا فراموش کرده‌اند که متوسط بارش سالانه در شرق کشور نزدیک به 100 میلی‌متر در سال است و کشت محصولات آبی دیگر برای کشاورزان این منطقه از رده خارج‌شده است.

افغان‌ها بیخ گوش صادرکنندگان زعفران

کاوه زرگران رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با آنا، نسبت به قاچاق پیاز زعفران و آینده صادرات این کالای استراتژیک و سنتی کشور گفت: کشت زعفران در انحصار ایران بوده اما زمانی که نهال پسته را به کشورهای دیگر بردند و صدایی از کسی درنیامد و هیچ اتفاقی نیفتاد، برای زعفران هم این اتفاق تکرار می‌شود.

وی ادامه داد: نباید فراموش کرد که کشت زعفران در شرق ایران و هم‌جوار با مرزهای افغانستان انجام می‌شود و لذا جابه‌جایی آسان و قاچاق این کالا با سهولت بیشتری انجام می‌گیرد.

وی تاکید کرد: پیاز زعفران به‌صورت قاچاق به افغانستان برده شد و اخبار موثقی مبنی بر سرمایه‌گذاری یک کشت و صنعت هلندی برای تولید و کشت زعفران در افغانستان شنیده می‌شود که این مسئله نه‌تنها در بازار صادراتی ایران تأثیرگذار است؛بلکه تهدیدی جدی برای صادرات این محصول محسوب می‌شود.

زعفران گران، بازار صادراتی را از بین می‌برد

غلامرضا میری، رئیس اتحادیه صادرکننده زعفران ایران در گفت‌وگو با خبرنگار آنا با اشاره به اینکه طبق پیش‌بینی‌ها، مجموع سطح زیر کشت پیاز زعفران در کشورباید به 120 هزار هکتار برسد، گفت: برنامه‌ریزی‌ها برای افزایش سطح زیر کشت زعفران در سال جاری، از دو طریق پیگیری شده که ابتدا سازمان جهاد کشاورزی درصدد افزایش میزان باردهی زمین‌های در حال کشت بوده که باید سطح راندمان تولیدی از 3.5 کیلو در هکتار به بالای 5 کیلو برسد و از طرف دیگر اوضاع جوی کشور از بهمن تا فروردین‌ماه مناسب بوده بنابراین امسال با افزایش ظرفیت تولیدی روبه‌رو خواهیم شد.

این فعال صنعت زعفران با اشاره به اینکه زعفران‌کاران صنعتی نیستند،‌ تاکید کرد: اغلب تولید زعفران کشور توسط کشاورزان و افراد خانگی به سطح برداشت می‌رسد و ثبات بازار در این حوزه از وضعیت مطلوبی برخوردار است زیرا هیچ‌کدام نمی‌خواهند با افزایش بی‌رویه زعفران تاثیرات منفی بر فروش و صادرات این کالا بگذارند.

وی تصریح کرد: تولیدکنندگان نیازمند ارائه قیمت مقرون‌به‌صرفه و مرجع برای ثبات این بازار هستند، ازاین‌رو اگر وزارت جهاد کشاورزی، سازمان توسعه تجارت و دیگر متولیان این بخش، قیمت کارشناسی را برای این کالای استراتژیک صادراتی تعیین کنند تا کشاورزان بر پایه همین قیمت، محصول تولیدی خود را بفروشند و حتی اگر دلالانی وارد این عرصه شوند و باقیمت کمتری به استقبال کشاورزان بروند، این دولت است که باید ورود کند و از تلاطم‌های بازار زعفران جلوگیری کند.

میری در پایان خاطرنشان کرد: نهادهای نظارتی باید بر تمامی مراحل کشت تا صادرات زعفران نظارت دقیق داشته باشند زیرا رقبای فراوانی امروز در کمین به دست آوردن این بازار صادراتی نشسته‌اند تا با غفلت خودمان، به بازار صادراتی چندین ساله ما ورود کنند.

تصمیمات صادراتی بر زعفران، عاقلانه نیست

همچنین اسدالله عسگراولادی رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار بابیان اینکه صادرات زعفران همچنان به دلیل عوارض بالا، «چمدانی» انجام می‌شود، افزود: قانون وضع‌شده می‌گوید اگر صادرات زعفران بیش از 50 گرم باشد درازای هر کیلو باید 500 دلار عوارض داده شود که این تصمیم، تصمیم عاقلانه‌ای نیست چراکه اگر به آمارها نگاه کنیم صادرات زعفران ما در آمار صفر است اما در عمل رقم بسیار بالایی داریم.
بدون استانداردهای اروپایی، نمی‌توان در این بازارها حاضر شد

مجید رضا حریری نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین نیز، در خصوص مشکلات صادراتی زعفران و محصولات غذایی در کشور به خبرنگار خبرگزاری آنا گفت: یکی از بزرگ‌ترین ایرادات وارده به حوزه کشاورزی نوع کاشت،‌ داشت و برداشت است، به‌خصوص اینکه در مرحله برداشت و آنچه به‌عنوان محصول نهایی در معرض عرضه قرار می‌گیرد با مشکلات عمده بهداشتی و استانداردسازی بین‌المللی روبه‌رو است.

وی ادامه داد: بازارهای اروپا و آمریکایی قوانین سخت‌گیرانه‌ای را نسبت به واردات مواد غذایی اعمال می‌کنند و هر کشوری نمی‌تواند استانداردهای ورودی این کشورها را پاس کند بنابراین اگر برای صدور این نوع کالا فکری اساسی توسط مسئولان دولتی، تشکل‌های صادراتی و صنفی نشود، طبیعتا بازار این محصول در سراشیبی بیشتری قرار خواهد گرفت.