وضعیت پژوهشی ایران قابل قبول نیست/ حیثیت علمی کشور در خطر است
دکتر جلیل مالکی در گفتوگو با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، درباره قابلیت اجرای قانون مقابله با تقلب علمی که اخیرا توسط رئیسجمهوری ابلاغ شد، گفت: «اجرای این قانون منوط به اراده جدی است و اگر خوب اجرا شود با ضمانت اجراهایی که پیشبینی شده است میتواند با تقلب در پایاننامهها و مسائل پژوهشی مقابله کند.»
او ادامه داد: «وضعیت پژوهشی ایران قابل قبول نیست و حیثیت علمی کشور در خطر است. در حال حاضر پایاننامهها در خیابان انقلاب نوشته میشود و به فروش میرسد و باید با جدیت با موضوع تقلب در پایاننامهها برخورد شود، اگر چه این قانون ضمانت اجرای کاملی نیست، اما قابل قبول است.»
مالکی درباره نبود نظارت کافی بر پایاننامههای دانشجویی هم گفت: «به دلیل تعداد زیاد دانشجو، استادان راهنما، مشاور و داور هم نمیتوانند به خوبی بر پایاننامهها نظارت کنند، به همین جهت بسیاری از پایاننامههای ما ممیزی نمیشود و اعتبار علمی کشور زیر سوال میرود.»
این استاد دانشگاه درباره لزوم تصویب این قانون نیز توضیح داد: «تقویت بنیه پژوهشی دانشجو وظیفه آموزش عالی است، که بیشتر جنبه پیشگیری دارد. متاسفانه موسساتی که در پایاننامهنویسی مداخله میکنند، آسیب جدی به پژوهش در کشور میزنند و برای مقابله با این تقلبها باید کاری انجام میشد که این قانون میتواند گام موثری در برچیدن بساط این موسسات باشند.»
او در پاسخ به این سوال که آیا تصویب این قانون برای مقابله با آثار علم کافی است، افزود: «این قانون شرط لازم برای جلوگیری از تخلف است، اما شرط کافی تلقی نمیشود. برای اینکه این قانون بتواند به نحو موثرتری ظاهر شود باید راهکارهایی در حوزه آموزش عالی کشور اندیشیده شود.»
او درباره راهکارهای پیشگیری از تقلب در آثار علمی گفت: «دورههای کارشناسیارشد آموزشمحور باید به صورت جدی اجرا شود. لزومی ندارد تمام دانشجویان کارشناسیارشد واحد پایاننامه داشته باشند. بسیاری از دانشگاهها توانایی انجام این کار را ندارند و میتوانند به جای پایاننامه، واحدهای آموزشی را به صورت آموزش محور بگذرانند که در همه دنیا نیز مرسوم است و در کشور ما هم مقرراتش وضع شده و باید اجرایی شود.»
مالکی ادامه داد: «راهکار دوم این است همانطور که به آموزش اهمیت میدهیم به پژوهش هم اهمیت بدهیم. 90 درصد آموزش عالی ما حرکت به سمت آموزشمحوری است و به پژوهش اهمیت داده نمیشود. باید همراه آموزش به خصوص در تحصیلات تکمیلی به پژوهش نیز بپردازیم.»
عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: «میتوان در دوره کارشناسی درسهای مربوط به روش تحقیق را جدیتر بگیریم و از حالت فرمایشی خارج کنیم. برای این کار باید اساتید متخصصی باشند تا دانشجو بتواند با الفبای امر پژوهش آشنا شود. در دورههای کارشناسی ارشد نیز درس روش تحقیق جدی گرفته شود و حتی تعداد واحدهای درسی افزایش پیدا کند، این باعث میشود دانشجو شیوه پژوهش را یاد بگیرد.»
مالکی در پایان درباره نقش دانشگاهها در ایجاد پایاننامههای بیکیفیت گفت: «باید پذیرش دانشجو متناسب با هیات علمی باشد. در بعضی از دانشگاهها بدون اینکه هیات علمی متخصص و کافی داشته باشند، اقدام به پذیرش دانشجو در دوره تحصیلات تکمیلی میکنند و وقتی دانشجویان به مرحله پایاننامه و دفاع میرسند، دانشگاه استاد متخصصی ندارد و این باعث میشود که هر استادی حتی اگر در آن حوزه تخصص نداشته باشد، مشاور یا راهنمای پایاننامه بشود. از یک طرف استاد نمیتواند دانشجو را خوب راهنمایی دهد و از طرف دیگر نمیتواند نظارت کافی بر پایاننامه داشته باشد و نهایتا دانشجو مجبور میشود به سمت موسسات پایاننامهنویسی برود یا کاری که خودش انجام میدهد، قابل قبول نیست.»
انتهای پیام/