تازه‌های نشر دانشگاه آزاد اسلامی
همه چیز درباره کتاب «زن در تعزیه و سوگوارههای بوشهر»
زن در تعزیه و سوگوارههای بوشهر اثری است با قلم اشرف سلطانینیا عضو هیأت علمی گروه هنرهای نمایشی واحد بوشهر و میترا خواجه‌ئیان مدرس رشته کارگردانی تئاتر، دو بانوی پژوهشگر و نویسنده بوشهری که تازگی به چاپ رسیده و به بیان نقش و حضور زنان در تعزیه پرداخته است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، در پشت جلد این اثر آمده است: در شهر پرآیین و پرموسیقی بوشهر که آواهای مردمانش در سور و سوگ، همواره خاطراتی یگانه و تاثیرگذار بر جای می‌گذارند، زنان نیز در کنار مردان حضوری برابر و پررنگ در امور اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی داشته و تاریخ بهترین گواه این مدعاست.
در این کتاب به فعالیت‌های زنان در عرصههای فرهنگ و مذهب پرداخته شده و نقش آنان در ساز و کار اجرای آیین‌های سوگواره و تعزیه با تاکید بر بنیانها و مفاهیم اجتماعی و مذهبی مورد بررسی، تحلیل و کنکاش قرار گرفته است.
تعزیه این هنر نمایشی ایرانی، بی‌گمان یکی از برجسته ترین آیین‌های نمایشی در استان بوشهر است که از قدمت بسیار زیادی در فرهنگ این استان برخوردار است. هرچند تاریخ شفاهی قدمت تعزیه را به پیش از این ارجاع داده اند اما معتبرترین و قدیمی‌ترین سند تاریخی درباره قدمت تعزیه بوشهر مربوط به سفرنامه کارستون نیبور، سیاح آلمانی که در سال 1759 م. در جزیره خارک شرح مفصل و کاملی از تعزیه روزعاشورا را روایت می‌کند، این سند بیانگر قدمت تاریخچه تعزیه در استان بوشهر و پیشرو بودن شهر در این امر است.
تعزیه در منطقه بوشهر به صورت مختلط اجرا می‌شود و بانوان با حضور پر رنگ خود با ایفای نقش زنان اهل بیت (ع) وارد گوی تعزیه‌خوانی می‌شوند. پیشینه این پدیده به عصر قاجار باز می‌گردد به طوری‌که تا به امروز این حضور بسیار متعارف است.
به مناسبت انتشار کتاب «زن در تعزیه و سوگوارههای بوشهر» خبرنگار خبرگزاری آنا در بوشهر برای آشنایی هرچه بیشتر با این کتاب و این هنر فرهنگی - ملی با اشرف سلطانی نیا یکی از صاحبان این اثر، گفت‌وگو کرده است که شرح آن را می‌خوانید:
*آغاز فعالیت تان در عرصه فرهنگی به چه صورت بوده و در این عرصه چه فعالیت‌های دیگری داشته اید؟
فعالیت من از نوجوانی در دبیرستان آغاز شد و به لطف خداوند تا به امروز ادامه دارد. بنا به علایق شخصی اکثر فعالیت‌های خود را در زمینه بازیگری، کارگردانی و تئاتر انجام داده‌ام. در همین عرصه جشنواره‌های استانی و ملی بسیاری داوری کردم و در سال‌های متعدد به عنوان دبیر و دبیر اجرایی همایش‌ها و جشنواره‌های فرهنگی و هنری و برگزاری نمایشگاه (در زمینه تئاتر، عکاسی، هنرهای تجسمی و شعر) بودم و در حوزه پژوهش فعالیت‌های متعدد در چاپ و شرکت در کنفرانس‌های ملی و بین المللی بسیاری داشته‌ام.
* با توجه به اینکه این اثر با همکاری مشترک میترا خواجه ئیان نوشته شده، چگونه این دغدغه برای نوشتن این اثر به صورت مشترک ایجاد شد؟
خواجه ییان یکی از مدرسان خوب دانشگاه هستند که با توجه به رشته تحصیلی وی در رشته کارگردانی تئاتر، هر دو، سالیان بسیاری است در کنار یکدیگر کارهای فرهنگی و هنری انجام می دهیم و این موضوع دغدغه هر دوی ما بود.
هر نویسنده یا محقق زمانی دست به کاری خواهد زد که ضرورتی در خود و جامعه احساس کند. درباره موضوع این کتاب نیز تا جایی که هر دوی ما تحقیق و تفحص انجام دادیم کتابی کامل و متمرکز درباره این موضوع نیافتیم البته از حق نباید گذشت چرا که در کتاب محققان جهانشیر یاراحمدی، استاد حسین دهقانی، محسن شریفیان و چند تن از دوستان دیگر در بخشی ازکتب خود به این موضوع پرداخته اند اما نکته اصلی این است در بسیاری از مجالس تعزیه که خاص زنان است مردان اجازه حضور ندارند لذا بر آن شدیم که به این موضوع به صورت کامل تر و جامع تر بپردازیم.
*همیشه بین عنوان و درونمایه ارتباط خاصی وجود دارد. چرا این عنوان را برای کتاب انتخاب کردید؟
همیشه عنوان شاخص ترین معرف مطالب و مفهوم یک اثر است که برای این کتاب هم بنا به اقتضای محتوی، بهترین نامی بود که انتخاب شد.
*کتاب «زن در تعزیه و سوگوارههای بوشهر» شامل چند فصل است و در نوشتن آن کدام شیوه نگارشی بهره برده اید؟
این کتاب به چهار فصل نوشته شده است: فصل اول: نگاهی به بوشهر و تعزیه در گذر تاریخ، فصل دوم: تعزیه‌های مشترک با مجالس مردان، فصل سوم: تعزیه‌های زنانه و فصل چهارم: دیگر مراسم مذهبی زنان.
برای نوشتن این کتاب از هر دو روش تحقیقی میدانی و شیوه کتابخوانی استفاده شده است که طبعاً به دلیل جنوبی بودن ما که از کودکی در این آیین ها و مراسم شرکت داشته ایم روش میدانی انگیزه ی بیشتری در شکل گیری این کار تحقیقی ما داشته است.
*به نظر شما این کتاب تا چه حد توانسته چهره زن را در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی به نمایش بگذارد؟
این کتاب حضور زنان به طور مجزا و مشترک با مردان در برگزاری امور اجتماعی، فرهنگی و مذهبی نشان داده که نقش آنان در سازوکار اجرای آیین های سوگواری و تعزیه با تاکید بر بنیان ها و مفاهیم اجتماعی و مذهبی مورد بررسی و تحلیل قرار داده است.
*تعزیه در بوشهر با توجه به نقش زن در آن با دیگر شهرها چه تفاوتی دارد؟
تعزیه در بوشهر دو ویژگی خاص و منحصر به فرد دارد: اجرایی کردن تمام موضوعات و قصه های دهه محرم تا شهادت سیدالشهدا و یارانش در دو روز و حضور زنان در تعزیه به عنوان شبیه خوان زن که در دیگر نقاط ایران نمودی ندارد و مردان شبیه خوان شخصیت های زن در تعزیه می شوند.
*آیا کتاب دیگری به چاپ رسانده اید؟
سال 1389 با حمایت‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر کتاب فرهنگ و آیین‌های بوشهر در آثار ایرج صغیری و اکنون زن در تعزیه و سوگواره های بوشهر با دوستم میترا خواجه‌ئیان به چاپ رساندم و دو کتاب دیگر در حوزه فرهنگ و هنر استان در دست تألیف داریم.
*حرف آخر...
-با سپاس از شما، در پایان عرض کنم انجام کار فرهنگی بسیار سخت و مشکل است زیرا به درون جامعه و فرهنگ مردم هر منطقه اشاره می کند که پذیرش آن از سوی همین مولفه ها انجام کار را مشکل‌تر هم می کند.
اما وقتی با نام خدا و اخلاص در عمل و عشق به باز گو کردن آداب و رسوم این دیار آغاز می‌شود کار به انجام می‌رسد.
هیچ اثری بی نقص نیست ولی ما امیدواریم گامی کوچک در راستای شناساندن فرهنگ و آیین های منحصر به فرد شهرمان نیز داشته باشیم.
در پایان تشکر ویژه دارم از جناب دکتر قیصری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر که همیشه صادقانه و خالصانه نیروهای دانشگاهی را حمایت می‌کنند.
انتهای پیام/
