«خلّاقیت در پژوهش» به کمک مرکز تحقیقات آمد؛
آنچه که درباره فیلم‌های سلامت و ربط آن با جشنواره سلامت باید بدانید
دومین جشنواره فیلم سلامت از فردا اول شهریور کار خود را شروع می‌کند، جشنواره‌ای نوپا که محور خود را سلامت ذهن و جسم قرار داده است، اما بیشتر فیلم‌های حاضر در این جشنواره حول محور سلامت ذهن می چرخد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا دومین جشنواره فیلم سلامت در حالی کار خود را آغاز می‌کند که 20 فیلم سینمایی با محوریت سلامت، بهداشت و درمان در جدول اکران آن قرار گرفته است که البته نیمی از آنها نیز هنوز به اکران عمومی نرسیده‌اند.
در همین راستا با توجه به اینکه در آستانه برگزاری این دوره از جشنواره سلامت قرار داریم به موضوع و ارتباط فیلم‌ها به مقوله سلامت می‌پردازیم.
فیلم‌های سینمایی «ملی و راه‌های نرفته‌اش»، «خشکسالی و دروغ»، «پایان رویاها»، «مرداد»، «خفگی»، «یک شهروند کاملا معمولی»، «بیوگرافی»، «باران می‌بارید»، «آپاندیس»، «ماحی»، «تابستان داغ»، «فصل نرگس»، «ماجان»، «مادری»، «مالاریا»، «زیر سقف دودی»، «بن بست وثوق»، «بیست و یک روز بعد»، «شماره 17 سهیلا» و «ائو» 20 فیلمی هستند که در این دوره از جشنواره فیلم سلامت اکران خواهند شد.
فیلم سینمایی «ملی و راه‌های نرفته‌اش» به کارگردانی تهیمینه میلانی که اولین اکران خود را در دومین جشنواره فیلم سلامت خواهد داشت داستان ملیحه دختر زیبا و بی تجربه‌ای است که در مسیر کلاس خیاطی، عاشق سیامک مرد جوان و خوش چهره می‌شود. او با وجود مخالفت‌های خانواده، با سیامک ازدواج می‌کند. سیامک که به لحاظ فرهنگی تفاوت بسیاری با ملیحه دارد، با آن‌که به او علاقمند است، به مرور زمان خشونت خود را ابتدا با تخریب شخصیت و در ادامه، نابود کردن اتکا به نفس ملیحه آشکار می‌سازد. ملیحه که از ازدواج خود خواسته سر خورده است و نمی‌خواهد خانواده خود را بیش از این آزاد دهد، در صدد یافتن راهی است تا از این مخمصه نجات یابد.
از خلاصه داستان این فیلم به نظر می‌رسد که کارگردان بیماری روحی و روانی سیامک از یک طرف و شکست اعتمادبه نفس و خرد شدن عواطف روحی ملیحه از طرف دیگر، سلامت روانی هر دو شخصیت اصلی فیلم را دچار اختلال کرده است و این خود، نگاه کردن به بُعدی از بیمار‌ی‌ها و کمبودهای سلامت روحی است که به نوعی به دیدگاه و محوریت این جشنواره مربوط را مد نظر داشته است.
فیلم سینمایی «خشکسالی و دروغ» به کارگردانی پدرام علیزاده که در سال 1395 اکران عمومی شد مضمون روان‌شخصیتی دارد چرا که موضوع این فیلم همان چالش‌ها و سوء‌تفاهم‌های رایج در مراودات انسانی است که به خوبی در متن به آن پرداخت شده است.
محمد یعقوبی به عنوان نویسنده فیلمنامه در «خشکسالی و دروغ» شخصیت‌های این فیلم و روابط آنها را بررسی می‌کند.
فیلم سینمایی «پایان رویاها» به کارگردانی محمدعلی طالبی که اولین اکران خود را در دومین جشنواره فیلم سلامت خواهد داشت، داستان فرزند کوچک خانواده‌ای است که به خاطر یک بی‌احتیاطی ناخواسته دچار مشکل بزرگی می‌شود و سلامت او در خطر می‌افتد. پدر و مادر او نیز برای نجات کودک همه تلاششان را به کار می بندند.
داستان اختلال در سلامتی بدنی این فرزند کافی بود که فیلم جدید محمدعلی طالبی به حوزه سلامت مربوط شود و در این جشنواره حضور یابد.
فیلم سینمایی «مرداد» ساخته بهمن کامیار اثری اجتماعی است که داستان آن روایتگر زندگی یک زوج جوان به نام‌های امیر و رویا است که پس از سال‌ها زندگی دچار مشکلات و اختلافاتی می‌شوند و در خلاصه داستان آن آمده است: چه مردادی شود بهمن کنار تو، من از غوغای ابر و آسمان می‌فهمم اینجایی... .
مشکلاتی که در خصوص زندگی این زوج به وجود می‌آید، از نظر روانی و عاطفی آنها را دچار مشکل می‌کند که همین امر سلامت روانی آنان را به خطر می‌اندازد و از این رو این فیلم می‌تواند به حوزه سلامت رفتار مربوط شود.
فیلم سینمایی «خفگی» به کارگردانی فریدون جیرانی که در جشنواره سی و پنجم فیلم فجر رونمایی شد اما هنوز به اکران عمومی نرسیده است، در یک تیمارستان می‌گذرد.
زن جوان به دلیل اختلالات روانی در بیمارستانی که ریاست آن با یکی از آشنایان خانوادگی مسعود (نوید محمدزاده) است بستری شده و همسر او هر روز به دیدار او می‌رود که در انتهای فیلم مشخص می‌شود زن، خود را به بیماری زده تا از آزار و اذیت همسر خود در خانه در امان باشد.
محوریت فیلم که تیمارستان می‌گذرد و همچنین سلامت روان که مربوط به خانواده و روابط زوج فیلم است، باعث شده که «خفگی» در جشنواره فیلم سلامت حضور داشته باشد.
فیلم سینمایی «یک شهروند کاملا معمولی» به نویسندگی و کارگردانی مجید برزگر در سال 1393 تولید شد و در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر اکران شد. این فیلم داستان آقای صفری ۸۳ ساله، کارمند بازنشسته اداره پست است که در شهرکی قدیمی در تهران زندگی می‌کند، پس از مرگ همسرش تنهاست. تنها پسرش که خارج از ایران است تصمیم دارد او را برای دیدار و مداوا به کانادا دعوت کند. مقدمات این سفر، زندگی آرام و معمولی او را کمی به هم می‌ریزد.
در این فیلم عشق زندگی یک مرد که در سال‌های جوانی (به هر دلیلی) از دست رفته سال‌ها فقدانش ذهن و روح او را آزرده است و این خود تا جایی به سلامت ذهن این پیرمرد ضربه می‌زند و از او یک بیمار روانی می‌سازد که باعث می‌شود در انتهای فیلم شخصی را در یک سانحه رانندگی به قتل برساند.
فیلم سینمایی «بیوگرافی» به کارگردانی فاطمه ثقفی که هم اکنون نیز در گروه سینمایی هنر و تجربه در اکران است، داستان زندگی یک روز از شخصیت‌های حاشیه‌نشین شهر تهران را روایت می‌کند که هر کدام با مشکلات اجتماعی متفاوتی دست به گریبانند و برای رهایی از این مشکلات به دنبال یافتن راه حل برای رفع مشکلات خواهند بود و روایت یک روز از زندگی آدم‌هایی در گوشه‌ای از شهر است که برای رهایی از زخم‌های کهنه روحی و روانی و عاطفی خود می جنگند.
این فیلم نیز در خصوص بیماری‌های روحی و روانی و جنگ‌هایی است که برخی از آدم‌ها در پس ذهن خود با خودشان و یا با آدم‌های جامعه دارند. این فیلم درگیرهای ذهنی و تداخل‌های روانی در زندگی‌های پایین شهری را به خوبی به تصویر می‌کشد.
فیلم سینمایی «باران می‌بارید» ساخته علی صفی‌خانی است که به موضوع بهداشت روان و سلامت در افراد میانسال می‌پردازد، در این فیلم آذر و ایرج زوج میانسالی هستند که طبق قرار قبلی قصد دارند فردای روز عروسی تنها دخترشان از یکدیگر طلاق گرفته و جدا بشوند. در این بین اتفاق هایی می افتد که باعث می شود آذر به درک دیگری از زندگی مشترک وفاداری و عشق برسد.
موضوع سلامت روان یکی از موضوعاتی است که در اکثر فیلم‌های این دوره از جشنواره فیلم سلامت دیده می‌شود و فیلم سینمایی «باران می بارید» نیز از این حیث در لیست فیلم‌های این جشنواره قرار گرفته است.
فیلم سینمایی «آپاندیس» به کارگردانی حسین نمازی است که همانطور که از نام آن برمی‌آید فیلم در مورد یک بیماری به نام آپاندیس است. این فیلم در یک بیمارستان می‌گذرد و دارای لوکیشن‌های خاصی است که پر از اضطراب و نگرانی است و از این نگاه به مسایل جامعه اشاره دارد.
لوکیشن این فیلم و اتفاقاتی که در بیمارستان و برای بیماری آپاندیس بازیگر آن رخ می‌دهد گواه بر حیطه سلامت این فیلم دارد که می توان آن را در جشنواره سلامت جای داد.
فیلم سینمایی «ماحی» به کارگردانی داود خیام داستان آن بر اساس اتفاقات واقعی است که بین سال‌های 91 تا 92 می‌گذرد. این فیلم روایتگر شرایط شخصیت زن فیلم به نام «ماحی» است. شرایط وی بازگوکننده معنای کلمه ماحی است که از آن به محو کننده یا نابود کننده یاد می‌شود.
شرایط شخصیتی ماحی به عنوان نقش اصلی این فیلم نکات روان‌شناختی و شخصیت‌شناسی این زن را در فیلم نشان می‌دهد که به خوبی به آن پرداخته شده است. از این حیث جشنواره فیلم سلامت جایگاه خوبی برای اکران این فیلم و مورد قضاوت قرار گرفتن آن است.
فیلم سینمایی «تابستان داغ» به کارگردانی ابراهیم ایرج‌زاد که در جشنواره سی و پنجم اکران داشت و در بسیاری از رشته‌ها نیز کاندید دریافت سیمرغ شد و توانست دو سیمرغ را دریافت کند، داستان نسرین است که هنگام طلاق نمی‌تواند دختر شش ساله‌اش را از شوهرش بگیرد زندگی‌اش را جمع می‌کند و بی‌اطلاع شوهر به گوشه‌ای از شهر پناه می‌برد.
ماجرای طلاق در هر جایی از دنیا که باشد ناخوادآگاه بار منفی روحی و روانی برای دو طرف را به دنبال دارد و اگر در این بین پای فرزندی نیز در میان باشد ضربه روحی بیش از والدین به فرزند می‌خورد که این خود سوژه‌ای در حوزه سلامت است.
فیلم سینمایی «فصل نرگس» به کارگردانی نگار آذربایجانی در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر رونمایی شد و هم‌اکنون هفته سوم اکران عمومی خود را پشت سر می‌گذارد. این فیلم روایت آدم‌های معمولی است که در وانفسای امروز و در جهانی که میل به خودشیفتگی و خودمحوری دارد، شفافیت روح و ذهنشان را از دست نداده‌اند و مفهوم احساس خوش ناشی از انسانیت و نوع‌دوستی را به درستی درک می‌کنند. «فصل نرگس» در جزئیات خود داستان عشق است و دوستی با هم‌نوع، اما در تعریف کلی‌تر، هویت انسان‌ها را به چالش می‌کشد و اهمیت احترام به نفس زندگی را به مخاطب یادآوری می‌کند.
اعتماد به نفس به عنوان عنصر اصلی این فیلم سینمایی یکی از محورهای سلامت روحی و ذهنی در جامعه به شمار می‌آید.
فیلم سینمایی «ماجان» ساخته رحمان سیفی‌آزاد روایتگر قصه زوجی است که با چالش بزرگی در مواجه با فرزند خود روبرو هستند. این فیلم در واقع یک ملودرام سوزناک درباره مادری است که با فرزند بیمار خود زندگی می‌کند و این بیماری مشکلات زیادی را برای آنها به وجود آورده است.
بیماری کودک و مقابله والدین با بیماری آن موضوعی است که جشنواره سلامت نیز با همان محوریت فراخوان داد و این فیلم در دومین دوره برگزاری این جشنواره پذیرفته شد.
فیلم سینمایی «مادری» به کارگردانی رقیه توکلی دربارهٔ زندگی دو خواهر است که به تنهایی در شهر یزد با یکدیگر زندگی می‌کنند؛ با این تفاوت که یکی عشق خود را رها کرده و دیگر عشقش او را رها کرده است. آنها یک تنه روبروی مشکلات و مسائلی که سر راه دارند، ایستادگی می‌کنند و حرکتی رو به جلو دارند تا اینکه …
فیلم سینمایی «مادری» نه به طور واضح بلکه در زیرلایه‌های داستان خود به مسایل عاطفی دو خواهری می پردازد که اتفاقا یکی از آنها نیز با سرطان دست و پنجه نرم کرده است. از طرف دیگر موضوع طلاق و دغدغه نگهداری فرزند توسط خاله او باعث شده که این فیلم در جشنواره فیلم سلامت حضور داشته باشد.
فیلم سینمایی «مالاریا» ساخته پرویز شهبازی داستان دختر و پسری است که در تهران‌گردی‌های خود با مردی برخورد می‌کنند که مشکلی دارد، آنها سعی می‌کنند راه حلی برای این مشکل پیدا کنند.
«مالاریا» در واقع بحران جوان‌هایی را به تصویر می‌کشد که دغدغه استقلال داشتن آنها را از خانه دور می‌کند و همین امر موجب اضطراب‌هایی برای آنها می‌شود که ذهن و روح و روان آنها را بر هم می‌ریزد. این تداخل در روح و روان شخصیت‌ها در مواجه با مشکلات بیرون از خانه می‌تواند سلامت روح آنها را دچار تزلزل کند که همین امر باعث می‌شود فیلم سینمایی «مالاریا» که در جشنواره فجر سال گذشته رونمایی شد در دومین جشنواره فیلم سلامت نیز مورد قضاوت داوران قرار گیرد.
فیلم سینمایی «زیر سقف دودی» به کارگردانی پوران درخشنده درباره زنی به نام شیرین است که در زندگی خانوادگی با فرزند و همسرش به تدریج دچار مشکل می‌شود، به دنبال پیدا کردن راهی برای ایجاد ارتباط با آنهاست، که موفق نمی‌شود و به بحران می‌رسد. تلاش مجدد او برای برون رفت او از این بحران او را با چالش جدیدی رو به رو می‌کند.
«زیر سقف دودی» رابطه طلاق عاطفی میان زن و شوهری را به تصویر می‌کشد که در این میان زن خود و شوهرش را رها کرده و تنها به خانه‌داری و آشپزی می‌پردازد. مشکلات عاطفی در این فیلم از یک طرف و مراجعه شخصیت زن داستان به روانشناس که با مخالفت همسر خود می‌رود و اتفاقا تاثیر به سزایی روی زندگی او ایجاد می‌کند، باعث شده که در جشنواره فیلم سلامت حضور یابد.
فیلم سینمایی «بن بست وثوق» به کارگردانی حمید کاویانی این فیلم روایتگر داستان زندگی یک زن پرستار است که با شرایط خاصی با فرزندش زندگی می‌کند و بنابر اتفاقات و اشتباهی ماجراهایی برای وی رخ می‌دهد.
«بن بست وثوق» داستان برادری به اسم وثوق است که سال‌ها به دلیل اعتیاد از خواهرش دور مانده و حالا به قصد ترک کردن به خواهر خود بازگشته است و خواهر او نیز که در شرف ازدواج است .
مقوله اعتیاد یکی از موضوعاتی است که رابطه مستقیم با سلامت دارد. معضلی که سال‌ها در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف به ابعاد گوناگون آن پرداخته شده است و حالا در فیلم سینمایی «بن بست وثوق» که در جشنوراه سی و پنجم فیلم فجر نیز نمایش داده شد، به ابعاد دیگری از آن پرداخته شده است که به نظر می‌رسد فیلم مناسبی برای حضور در جشنواره سلامت باشد.
فیلم سینمایی «بیست و یک روز بعد» به کارگردانی محمدرضا خردمندان ملودرامی اجتماعی از زندگی نوجوانی به نام «مرتضی» است که در راه تحقق آرزوی ناکام پدرش، با چالش بسیاری روبرو می‌شود. در خلاصه داستان این فیلم آمده است: «همیشه همینجوریه! آخرین بار هوا ابر شد. باد گرفت. درختا داشتن از جا کنده می شدن. اونقدر بارون شدید شد که سیل شهرو گرفته بود. پرنده‌ها دور و بر لونه هاشون جیغ می کشیدن. یکی از بچه‌ها قسم می‌خورد خودش دیده خورشید یکی دوبار نورش کم و زیاد شده… .»
اما فیلم سینمایی «بیست و یک روز بعد» از آن دست فیلم‌هایی است که نمی‌توان محوریت ثابتی برای آن در نظر گرفت چرا که به نوعی در همه جشنواره‌ها حضور دارد. در ابتدا که در جشنواره فیلم فجر رونمایی شد و با استقبال نسبتا خوبی هم مواجه بود و پس از آن به بهانه قهرمان داستان که یک کودک است در جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان حضور یافت و توانست جوایزی را نیز از این جشنواره از آن خود کند و حالا بی هیچ سنخیتی در جشنواره فیلم سلامت حضور دارد که واقعا نمی‌توان ارتباط آن را با این جشنوراه و محوریت سلامت پیدا کرد.
فیلم سینمایی «شماره 17 سهیلا» به کارگردانی محمود غفاری داستان دختری میانسال است که زمان ازدواج او به تأخیر افتاده و با توجه به مشکل ژنتیکی که دارد در تلاش است که هر چه سریعتر ازدواج کند تا بچه‌دار شود.
اما «شماره 17 سهیلا» برخلاف برخی از فیلم‌های جشنواره سلامت از دو دید حضور آن در این جشنواره به جا است. مشکلات اضافه وزن شخصیت اصلی داستان باعث تاخیر در ازدواج و بادار شدن او شده است. در نگاه دوم ضعف اعصاب ناشی از این ماجرا است و مشکلات روحی و روانی که در مواجه با این امر برای بازیگر فیلم به وجود می‌آید.
اضافه وزن یا همان چاقی و سلامت روان و ذهن که در این فیلم به خوبی به آن پرداخته می‌شود دقیقا دو مقوله‌ای است که جایگاه آن در جشنواره فیلم سلامت است.
در فیلم سینمایی «ائو» ساخته اصغر یوسفی‌نژاد، مردی از دنیا رفته و همه دور جسد او جمع شده‌اند، اما این جسد از چشم تماشاگر دور نگه داشته می‌شود. متوفی وصیت کرده که بعد از مرگ، جسد او را در اختیار دانشکده پزشکی برای استفاده علمی قرار دهند اما دخترش شدیدا مخالف است.در این میان افراد حقیقی و حقوقی مختلفی تلاش می کنند تا «سایه» را مجاب کنند به وصیت پدرش عمل کند.
موضوع مرگ نیز یکی از موضوعاتی است می‌تواند تا حدودی در لایه‌های زیرین خود به ماجرای سلامت بپردازد و از این حیث می‌تواند در جشنواره فیلم سلامت حضور داشته باشد.
به نظر می رسد در این دوره فیلم‌هایی حضور دارند که با توجه به حضور در جشنواره‌های دیگر به نوعی به این جشنواره نیز ربط داده شده‌اند. با نگاهی گذرا به فیلم‌هایی که راه‌یافته‌اند می‌توان نتیجه گرفت که اغلب فیلم‌های تولید شده در حوزه سلامت به سلامت روحی و روانی و ذهنی و بعضا عاطفی پرداخته‌اند در صورتی که در کنار این امر فیلم سلامت باید به موضوع سلامت جسم نیز بپردازد که متاسفانه در این جشنواره، فیلم‌هایی با این موضوع کم و به ندرت دیده می‌شوند.
انتهای پیام/
دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۶؛
