چه کسی بر صندلی سازمان میراث فرهنگی تکیه می‌زند؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، حرف‌های درگوشی از تغییر ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری امری طبیعی است اما زمزمه‌ها مبنی بر ورود افرادی که نسبت به این سه حوزه آشنایی ندارند، نگرانی علاقه‌مندان و دغدغه‌مندان را نسبت به آینده این حوزه بیشتر می‌کند.

طبق گمانه‌زنی‌ها، شنیده‌ها حاکی از آن است که در دولت دوازدهم وزیر زن حضور نخواهد داشت و در این دوره زنان تنها به عنوان معاون فعالیت خواهند داشت و بر همین اساس احتمال اینکه زهرا احمدی‌پور در مقام رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ابقا می‌شود، البته برخی دیگر از افراد معتقدند که مونسان که این روزها در مقام مدیرعامل منطقه آزاد کیش حضور داره به این منصب دست خواهد یافت. در این میان نگرانی‌ها بیشتر بخاطر ورود افرادی است که با این حوزه‌ها آشنایی ندارند و در این میان ورود افرادی چون مرتضی بانک، معاون کل سرپرست نهاد ریاست جمهوری این نگرانی را تقویت می‌کند.

عملکرد دو رئیس پیشین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

با شروع دولت یازدهم، حسن روحانی، در آغاز امر محمدعلی نجفی را به سمت سرپرستی سازمان میراث فرهنگی برگزید اما او به دلیل بیماری از این سمت کناره گرفت و سپس مسعود سلطانی‌فر برای این حوزه انتخاب شد. وی که نخستین رئیس سازمان میراث فرهنگی دولت تدبیر و امید بود، در سخنانش وضعیت سازمان میراث فرهنگی را دردولت نهم و دهم به حیاط خلوت سیاسی برخی از افراد تشبیه کرده بود.

سلطانی‌فر؛ پیش به سوی ثبت جهانی

او در روایت شرایط سازمان میراث فرهنگی در دوره پیش از مدیریتش می‌گوید که زمانی که سازمان را تحویل گرفتیم تنها در 46 شهرستان دارای اداره میراث فرهنگی بودیم و 380 شهرستان ما فاقد اداره بود و این به آن معناست که ما در 380 شهرستان حتی یک نفر را نداشتیم که از میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حمایت کند و آن را توسعه دهد.

البته اگر نگاهی اجمالی به رویدادهای حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داشته باشیم می‌بینیم که سلطانی‌فر در کارنامه فعالیت‌هایش به ثبت پنج اثر فرهنگی – تاریخی ایران در یونسکو شامل «شهرسوخته»، «بافت تاریخی شهر شوش»، «منظر فرهنگی میمند»، «۱۱ قنات ایرانی» و «بیابان لوت»، بازگشت ۳۰ شی‌ء تاریخی ایران از ایتالیا پرداخته‌است و حتی آغاز ارائه پرونده ثبت جهانی یزد که در دوره احمدی‌پور دومین رئیس سازمان میراث فرهنگی نیز از دوره سلطانی‌فر کلید خورده است.

در حوزه میراث ناملموس و طبیعی که شامل آداب و رسوم و فرهنگ‌های مختلف است نیز در دوره سلطانی‌فر شاهد ثبت ۱۰ مورد ثبت جهانی بودیم که دستاورد قابل توجهی از دولت یازدهم بود و در مجموع هزار و ۳۲۲ اثر در بخش میراث فرهنگی ناملموس ثبت شد و میراث طبیعی ثبت شده در میراث ملی به ۳۲۶ اثر رسید.

همچنین ثبت جهانی ساز «کمانچه» و «کویر لوت»،ساخت ۲۰۰ هتل پنج ستاره، دستاورد دولت، تسهیل امور ویزا که یکی از زیر بناهای مهم گسترش بخش گردشگری است و امکان صدور ویزا برای اتباع ۱۹۰ کشور از جمله اقدامات به ثمر رسیده دوره ریاست سلطانی‌فر است.

البته روند موفقیت‌ها و عملکرد تاثیرگذار سازمان میراث فرهنگی، به این دوره ختم نشد و با حضور زهرا احمدی پور به عنوان ریاستی پرکار که بازدید و سرکشی چندباره به استان‌ها و شهرستان ها را در برنامه هفتگی خود قرار داد، شاهد اتفاقات بسیار خوبی چون ثبت جهانی شهر یزد بودیم.

احمدی‌پور؛ توجه به میراث داخلی

دوره مدیریت احمدی پور از آبان 1395 آغاز شد و در همان ماه‌های اولیه فعالیتش اقداماتی که از پیش برای ثبت جهانی نوروز شده بود به ثمر نشست و پرونده نوروز و فرهنگ پخت نان لواش به عنوان فهرست میراث ناملموس جهانی در یونسکو ثبت شدند.

در دوره مدیریت احمدی پور، شهر مشهد به عنوان شهر سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی ولالجین به عنوان شهر سفال با هدف برندسازی شهرها ثبت جهانی شد. همچنین در حوزه گردشگری طرحی با عنوان افتتاح اقامتگاه های بوم‌گردی شکل جدی به خود گرفت به طوری که در فصل زمستان سال 1395، در هر استان اقامتگاه‌هایی در روستاها راه‌اندازی شد تا مسافران نوروزی و گردشگران داخلی و خارجی با اقامت در این خانه‌ها که نشان و بوی سبک زندگی سنتی ایرانی‌ها دارند، با فضای قدیمی و حال و هوای خانه‌های روستایی بیشتر آشنا شوند.

وی با تعامل بخش خصوصی توانست وضعیت بناهای تاریخی را ساماندهی کند، اگرچه در این میان اتفاقات ناخوشایندی چون ویرانی‌های خانه ثابت‌پاسال، ویلای نمازی نیز رخ داد، اما سازمان میراث فرهنگی توانست از خرابی بیشتر این دو خانه جلوگیری کند. ویلای گچسر که به دست مالک خصوصی سپرده شده بود با ورود سازمان میراث فرهنگی زیر نظارت مجموعه این سازمان قرار گرفت تا از تخریب و یا تغییر کاربری آن جلوگیری شود.

اجرای طرح کاشی ماندگار که بر سردر خانه‌های مشاهیر و هنرمندان پیشکسوت ایرانی آویخته شد یکی دیگر از برنامه‌های حاشیه‌ای احمدی‌پور بود که با استقبال هنرمندان روبه رو شد. خصوصا اینکه این طرح و تکریم از هنرمندان زمانی صورت گرفت که آنها در قید حیات بودند.

وی همچنین با نوع نگاهش به اهمیت صنایع دستی و کاربردی شدن آن، برپایی بازارچه‌ها و نمایشگاه‌های صنایع دستی را افزایش داد و سعی کرد تا با برنامه ریزی مدون صنایع دستی را باز به خانه‌ها بیاورد تا به عنوان وسایل مهم زندگی مورد استفاده قرار گیرد.

احیای هنرهای منسوخ شده چون موج‌بافی و زری بافی یکی دیگر از تلاش‌های احمدی پور در منسب ریاست سازمان میراث فرهنگی بود.

وی همچنین با اعتقاد بر اینکه گردشگری منجر به تولید ثروت و ایجاد اشتغال برای روستاییان می‌شود بر استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی در روستاها تاکید کرد و فعالیت تورهای گردشگری به روستاها را از وظایف سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری برشمرد.

وی با برقراری ارتباط با اهالی رسانه و برپایی تورهای رسانه‌ای جریانی را فراهم کرد تا خبرنگاران با سفر به چند استان، از نزدیک با مشکلات، ظرفیت‌ها و نیازهای سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آشنا شوند.

اقدام برای ثبت سیرجان به‌عنوان شهر جهانی گلیم، مریوان به‌عنوان شهر جهانی کلاش و کلپورگان به‌عنوان دهکده جهانی سفال، تلاش در مقابله با ادعاهای بنیاد مستضعفان نسبت به مالکیت بر دو مجموعه سعدآباد و نیاوران، ارائه پرونده پرونده جنگل‌های هیرکانی از جمله دیگر فعالیت‌هایی است که در دوره ریاست احمدی پور شکل جدی به خود گرفت.