تعلیم حکمت نماز به نوجوانان و جوانان با زبان ساده و مستدل

اقامه نماز اصلی‌‌ترین ویژگی مسلمانی است و ترک آن اسباب انحطاط انسان را فراهم می‌آورد. تعداد زیادی از کسانی که نماز نمی‌خوانند ناشی بی‌اطلاعی آنان از فلسفه نماز است. برخی از جوانان می‌پرسند چرا باید نماز بخوانیم؟ باید پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای به آنان داد و زمینه تحکیم ارتباط این افراد را با خداوند مهیا کرد.

بهترین منابعی که فلسفه نماز و نقش فرهنگی و اجتماعی و اخلاقی آن را بیان کرده‌اند قرآن و احادیث و روایات هستند. مفسران قرآن مجید درباره آیات قرآن در باب نماز مطالب عمیق و آموزنده‌ای بیان کرده‌اند و معلمان می‌توانند با تبدیل آن‌ها به آموزه‌های ساده‌تر راه تعقل و تفکر دانش‌آموزان و دانشجویان را باز کنند.

نماز اتصال عبد به معبود است و ثمره آن تقرب و حرکت از تاریکی‌ها به سمت روشنی و دست‌یابی به حیات طیبه و زندگانی معقول است. کسی که با مبدا و معاد و یکتاپرستی مأنوس باشد از اقامه نماز لذت می‌برد و دیدارهای مکرر با محبوب را مغتنم می‌شمارد و تن به کارهای ناروا نمی‌سپارد.

عبادت در اسلام هم بعد الهی دارد و هم از وجهه اجتماعی برخوردار است و عامل اصلاح معاش و معاد جامعه قلمداد می‌شود. از این‌رو نماز وقتی در مسجد و به صورت جماعت برگزار می‌شود هم پیوند مخلوق با خالق برگزار می‌شود و هم پیوند مخلوق با خالق و با نظارت خالق رخ می‌دهد و مناسبات توحیدی شکل می‌گیرد. بدین منوال نماز تبدیل به یک مکتب تربیتی و اجتماعی می‌شود و با رویکرد خداباوری آحاد امت را با هم در تعامل و تعاون قرار می‌دهد.

از آیات شریفه قرآن مجید استنباط می‌شود که نماز با پدیده‌های گوناگونی در ارتباط است و فهم این پیوند‌ها فلسفه نماز را در اذهان روشن می‌سازد. برخی از این تناسب‌ها و ارتباط‌ها را می‌توان با زبان ساده برای دانش‌آموزان و دانشجویان بیان کرد و شناخت آنان را نسبت به فلسفه نماز ارتقا داد. برای نمونه؛ نماز و ایمان به غیب، نماز و زکات، نماز و گفتار نیک، حل مشکلات به کمک نماز، پیوند نماز با خشوع در برابر پروردگار، نماز و انفاق، نماز و وقت‌شناسی، نماز و نیکوکاری، نماز و استقامت در برابر سختی‌ها، نماز و جلوگیری از انحرافات اخلاقی، نماز و یاد خدا، نماز و گسترش فرهنگ نماز، نماز و صیانت از تمدن‌ها و قوام جوامع انسانی، نماز و ایستادگی در برابر زرق و برق دنیا، نماز و بهداشت، نماز و مسئولیت اجتماعی، پیوند نماز و قرض‌الحسنه، نماز و همگامی با جهان آفرینش و بی‌نمازی و بدفرجامی.

اکنون که تا حدی فلسفه نماز و جایگاه انسان‌ساز آن از دیدگاه قرآن مجید روشن شد از مدیران و استادان و معلمان و مربیان تربیتی سمایی انتظار دارد تا با زبان ساده و مستدل حکمت نماز را به نوجوانان و جوانان تعلیم دهند و راه را برای رشد اخلاقی و دینی آنان هموار کنند.

* معاون دانشگاه و رئیس سازمان سما دانشگاه آزاد اسلامی