دانشگاه آزاد اسلامی رشت در سه حوزه «برند» می‌شود/ استقرار ۱۲ هسته و واحد فناور در مرکز رشد

دکتر حسین فلاح باقرشیدایی در گفت‌وگو با خبرنگار آنا، وضعیت حوزه تحت پوشش خود و فعالیت‌های صورت گرفته اخیر را تشریح کرد و گفت: «با حمایت‌های مداوم رئیس واحد رشت در چند سال اخیر گام‌های بلندی در این حوزه برداشته شده و با اینکه بسیاری از فعالیت‌های انجام شده با هدف ایجاد زیرساخت و با برنامه‌های بلندمدت بوده در بازه زمانی کوتاه سه ساله، موفقیت‌های چشمگیری حاصل شده است.»

وی افزود: «در حوزه آزمایشگاه‌ها، علاوه بر ساماندهی و به‌روزآوری امکانات و فضاهای آزمایشگاهی با جمع آوری تجهیزات پیشرفته موجود و ایجاد یک فضای آزمایشگاهی مطابق با استاندارد‌ها، «آزمایشگاه پیشرفته سنجش و ارزیابی مواد» در سال ۱۳۹۴ در این واحد راه اندازی شد.»

فلاح ادامه داد: «با تلاش مدیران و کار‌شناسان آزمایشگاه، این آزمایشگاه توانست علاوه بر اخذ مجوز همکار استاندارد، عضویت قطعی شبکه فناوری‌های راهبردی ریاست جمهوری و موافقت اصولی از سازمان غذا و دارو را اخذ کند. برتری‌های ایجاد شده در ساختار مدیریتی، تجهیزات و فضای آزمایشگاهی و ارائه خدمات برون دانشگاهی، باعث شد این آزمایشگاه به عنوان آزمایشگاه بر‌تر دانشگاه آزاد اسلامی در پنجمین جشنواره فرهیختگان برگزیده شود.»

معاون پژوهش و فناوری واحد رشت خاطرنشان کرد: اخیراً نیز بر اساس گزارش عملکرد شبکه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، این آزمایشگاه در بین همه دانشگاه‌های معتبر دولتی، صنایع و مراکز پژوهشی رتبه ۲۷ کشوری را کسب کرد و همچنان در جایگاه نخست واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی قرار دارد.»

این مسئول گفت: «در حوزه کتابخانه و نشریات، اکنون ۵ مجله علمی پژوهشی زیر نظر حوزه پژوهش و فناوری این واحد منتشر می‌شود که تمام آن‌ها شرایط لازم برای نمایه شدن در پایگاه‌های استنادی معتبر جهانی را برخوردار هستند به طوری که مجله جشنواره مجله انگلیسی زبان IJAS این واحد در پایگاه استنادی Scopusنمایه شده و عنوان نشریه بر‌تر دانشگاه آزاد اسلامی را در پنجمین جشنواره فرهیختگان از آن خود کرد.»

وی ادامه داد: «از زمان واگذاری مسئولیت تاکنون با شرکت در نمایشگاه‌های بین المللی کتاب و با در نظر گرفتن نیاز گروه‌های آموزشی واحد در حدود دو میلیارد ریال کتاب درسی و مرجع خریداری شده و اکنون کتابخانه مرکزی این واحد یکی از پربار‌ترین کتابخانه‌ها در استان گیلان و استانهای مجاور است.»

معاون پژوهش و فناوری واحد رشت افزود: «در حوزه انجمن‌های علمی و دانشجویی، اکنون در واحد رشت ۱۱ انجمن علمی دانشجویی فعالیت دارند. برگزاری کارگاه‌های آموزشی، اردوهای علمی و طرح‌های پژوهشی دانشجویی اهم فعالیت‌های این حوزه است که با کمک گرفتن از اعضای و هدایت و تشویق دانشجویان به انجام فعالیت‌های علمی-پژوهشی فوق برنامه از اولویت‌های اصلی معاونت پژوهش و فناوری واحد رشت در این زمینه بوده است.افزون بر اینکه انجمن علمی واحد رشت موفق به کسب مقام بر‌تر در سومین جشنواره فرهیختگان شد.»

فلاح اضافه کرد: «در حوزه ارتباط با صنعت، علاوه بر عقد تفاهم‌نامه‌های مختلف با صنایع استان، چندین طرح پژوهشی نیز با هدف استفاده از توان علمی و تخصص اعضای هیات علمی برای رفع نیازهای پژوهشی و حل چالش‌هایی که صنعت با آن روبه‌روست به اجرا درآمده است.»

این مسئول با بیان اینکه دو سال اخیر تعداد زیادی دانشجوی دکتری پژوهش محور با هدف رفع چالش‌های صنعتی استان با بهره گیری از توان علمی اساتید و نیروی کار دانشجویی و ایجاد امکان اشتغال دانش آموختگان دوره دکتری در مراکز تحقیق و توسعه صنایع جذب شده است به آنــا گفت: «با توجه به تعهدات این دانشجویان برای عقد حداقل یک قرارداد پژوهشی برون دانشگاهی و چاپ مقالات معتبر، این اقدام علاوه بر کسب درآمد غیر شهریه‌ای، تاثیر قابل توجهی در ارتقای جایگاه علمی-پژوهشی واحد خواهد داشت.»

وی ادامه داد:‌ «باشگاه پژوهشگران جوان واحد رشت در دو سال پیاپی ۹۳ و ۹۴ به عنوان یکی از باشگاه‌های بر‌تر واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی کشور برگزیده شده است. از اهم فعالیت‌هایی که در این حوزه انجام می‌شود، می‌توان برگزاری اردوهای فرهنگی، ترغیب دانشجویان نخبه و اعضای هیات علمی به انجام فعالیت‌های پژوهشی با پرداخت تشویقی به مقالات، اعطای تسهیلات برای انجام طرح‌های پژوهشی، خرید کتب تالیف شده توسط اعضا، تخفیف شهریه دانشجویی و کمک هزینه شرکت در کنفرانس‌های معتبر خارجی را نام برد.

فعالیت‌های مرکز رشد واحد رشت

فلاح در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با آنــا، فعالیت‌های مرکز رشد واحد رشت را تشریح و اظهار کرد: «راه‌اندازی مرکز رشد و توسعه شرکت‌های دانش بنیان یکی از اولویت های اصلی این معاونت بوده است به گونه‌ای که پس از قبول مسئولیت معاونت پژوهش و فناوری واحد رشت با تشکیل تیم متخصص، پویا و دلسوز موفق شدیم مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت را آذر ۱۳۹۴ افزون بر عقد تفاهم‌نامه همکاری با پارک علم و فناوری استان گیلان راه‌اندازی کنیم.»

وی ادامه داد: «الگوی همکاری تعریف شده بین دانشگاه آزاد اسلامی و پارک علم و فناوری استان گیلان اولین نمونه از نوع خود است که در کارگروه‌های تخصصی مراکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی مورد توجه و استقبال سایر واحد‌ها قرار گرفت و مقرر شد از این الگوی همکاری در استان های دیگر نیز استفاده شود.»

این مسئول خاطرنشان کرد: «این مرکز رشد یکی از ۵ مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی است که دارای موافقت اصولی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. اخیراً «شرکت فن آوران الکترومکانیک کاسپین»، هسته فناور مستقر در مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، موفق به اخذ گواهی دانش بنیان از «کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان و نظارت بر اجرا» معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شده است.»

فلاح گفت: «اکنون ۱۲ هسته و واحد فناور در مرکز رشد واحدهای فناور این دانشگاه مستقر هستند که از این بین ۱۰ هسته و واحد فناور دارای شرکت ثبت شده و همگی در حال انجام اقدامات لازم برای اخذ گواهی دانش بنیان هستند. تاکنون بیش از ۲۰ محصول تجاری هسته‌ها و واحدهای فناور مستقر در این مرکز رشد در سامانه AzadExpo ارائه شده است.»

معاون پژوهش و فناوری واحد رشت با توجه به افزایش بودجه پژوهشی در سال جاری اهم دستورکار‌های این دانشگاه را برشمرد و گفت: «برنامه ریزی‌های بسیار خوبی برای سال جاری انجام شده است که در صورت تخصیص بودجه پژوهشی به اجرا در خواهد آمد. این برنامه‌ها علاوه بر توسعه تجهیزات و بهسازی فضای آزمایشگاه‌ها، خرید کتاب، پرداخت پژوهانه به اساتید، توسعه برنامه‌های انجمن‌های علمی و باشگاه پژوهشگران جوان شامل ادامه طرح‌هایی است که در راستای برندسازی و افزایش اعتبار علمی-پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت در استان گیلان و کشور است.»

وی در پاسخ به این سوال که چه فعالیت‌های پژوهشی در واحد متبوع شما در حال انجام است، اظهار کرد: «یکی از مواردی که در این حوزه به آن توجه بسیاری شده برندسازی دانشگاه بر اساس توانمندی‌ها و پتانسیل‌های استان بوده است. در این حوزه با حمایتهای مداوم رئیس واحد تلاش شده است تا دانشگاه در سه حوزه آزمایشگاه سنجش و ارزیابی مواد، توسعه دانش فنی در حوزه گیاهان بومی استان گیلان و توسعه دانش فنی در حوزه تصفیه پساب به برند تبدیل شود.»

فلاح در توضیح این سه زمینه توضیح داد: «آزمایشگاه پیشرفته سنجش و ارزیابی مواد این واحد شامل دو بخش مجزای شیمیایی و میکروبی است که هر دو مطابق با استاندارد‌ها روز طراحی و راه اندازی شده و مدیریت آن طبق استاندار ISO۱۷۰۲۵ است.»

وی ادامه داد: «با توجه به پتانسیل‌های طبیعی استان گیلان و رشد اقلام زیادی از گیاهان دارویی به صورت بومی در این استان، طرح جامع گیاهان دارویی بومی استان گیلان برای توسعه صنعت دانش بنیان با بهره گیری از پتانسیل‌های خدادای استان در این واحد تدوین شده است که شامل بخش‌های؛ ایجاد بانک اطلاعاتی گیاهان دارویی بومی استان گیلان، کشت گیاهان دارویی کمیاب سازگار با شرایط آب و هوایی گیلان و توسعه دانش فنی استخراج و فرآوری گیاهان دارویی است.»

تاکنون اطلاعات و نمونه‌های حدود ۵۰ گیاه بومی گردآوری شده است

معاون پژوهش و فناوری واحد رشت تشریح کرد: «در پروژه ایجاد بانک اطلاعاتی گیاهان دارویی بومی استان گیلان، نمونه‌های گیاه، شرایط رشد، خواص دارویی و سایر خصوصیات گیاهان دارویی بومی استان گیلان برای استفاده محققاق گردآوری می‌شود. تاکنون اطلاعات و نمونه‌های حدود ۵۰ گیاه بومی گردآوری شده و این بانک در حال تکمیل است.»

فلاح ادامه داد: «در پروژه کشت گیاهان دارویی کمیاب سازگار با شرایط آب و هوایی گیلان -که با نظارت مستقیم رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان در حال انجام است- دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت در زمینی به مساحت یک هکتار شروع به کشت نوعی گیاه دارویی کمیاب به نام آب بشقابی کرده است که این نوع از گیاهان دارویی در اقلیم و شرایط جغرافیایی استان گیلان به خوبی رشد می‌کند.»

وی افزود: «در قراردادی که بدین منظور با شرکت دانش بنیان «ترانه‌های شفابخش» منعقد شده است، قسمتی از درآمد حاصل از فروش محصولات تولیدی به دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت اختصاص خواهد یافت. با توجه به ایجاد زیرساختهای لازم و پیش بینی اقدامات زمانبندی شده در آینده‌ای نزدیک در راستای تولید انبوه این گیاه و نمونه‌های گیاهی کمیاب دیگر در دو واحد رشت و لاهیجان اقدام می‌شود که علاوه بر کسب درآمد، سبب رشد علوم و صنعت دارویی در استان و کشور خواهد شد.»

توسعه دانش فنی استخراج و فرآوری گیاهان دارویی

معاون پژوهش و فناوری واحد رشت با توجه به توسعه دانش فنی استخراج و فرآوری گیاهان دارویی اظهار کرد: در این راستا پس از انجام دو پروژه؛ طراحی، ساخت و راه اندازی واحد پایلوت استخراج کافئین از ضایعات چای و مطالعات آزمایشگاهی و امکان سنجی استخراج کافئین و آنتی اکسیدان‌ها از چای ایرانی و اسانس‌های گیاهان آویشن، پونه ایرانی و رازیانه با استفاده از دی اکسید کربن فوق بحرانی بر آن هستیم تا با بهره گیری دانش توسعه داده شده در این واحد، از طریق یکی از واحدهای فناور مستقر در مرکز رشد واحدهای فناور این دانشگاه که در این زمینه فعال است، اقدام به ساخت و ارائه دستگاه‌های استخراج فوق بحرانی در اندازه‌ها و طرح‌های مختلف با کاربردهای صنعتی و تحقیقاتی کنیم.»

وی افزود: «در ادامه با استقرا یک نمونه از واحدهای پایلوت ساخته شده و انجام آزمایش های استخراج بر روی گیاهان دارویی بومی استان گیلان، اقدام به ایجاد بانک اطلاعاتی عصاره و اسانس‌های گیاهان دارویی می‌کنیم. این بانک اطلاعاتی به همراه ارزیابی‌های اقتصادی که برای هرکدام انجام می‌شود، می‌تواند گنجینه اطلاعاتی بسیار ارزشمندی برای ارائه به سرمایه گذاران این حوزه در استان باشد.»

فلاح در توضیح برندشدن در توسعه دانش فنی در حوزه تصفیه پساب به آنــا گفت: «معضلات زیست محیطی یکی از چالش‌های اصلی استان گیلان و کشور است. یکی از این مشکلات، آلودگی منابع آب توسط پساب های صنعتی و بهداشتی است. داروهای ضد سرطان در صورت وارد شدن به محیط زیست، حتی در غلظت‌های نانوگرم در لیتر، اغلب به دلیل آبگریزی در بدن موجودات تجمع یافته و باعث آسیب‌های جدی به انسان و موجودات دیگر می‌شوند.»

این مسئول افزود: «این دارو‌ها در پساب کارخانه‌های تولید کننده داروهای ضد سرطان و نیز پساب خروجی از بیمارستان‌ها، وجود داشته و با استفاده از روش های معمول تصفیه قابل حذف نیستند. در این واحد یک سیستم پایلوت برای تصفیه این نوع پساب طراحی و ساخته شده است و آزمایش های انجام شده نشان داده که درصد قابل توجهی از دارو‌ها با این دستگاه تصفیه حذف می‌شود. اکنون اجرای مقیاس تجاری این طرح برای تصفیه پساب بیمارستان بوعلی تهران در حال بررسی است.»

وی تاکید کرد: «بر آن هستیم تا با دانش بومی شده در این دانشگاه با همکاری سازمان محیط زیست نسبت به ارائه و اجرای طرح‌های تصفیه پساب‌های صنعتی در داخل استان، گام‌های موثرتری در راستای کاهش آلودگی‌های زیست محیطی استان برداشته و توانمندی علمی و عملی متخصصان این دانشگاه را در استان و کشور بیش از پیش معرفی کنیم.»

جذب نخبگان؛ ارتقای جایگاه ملی و بین المللی دانشگاه آزاد اسلامی

معاون پژوهش و فناوری واحد رشت درباره اقدام دکتر ولایتی در افزایش بودجه و جذب نخبگان به آنــا گفت: «یقیناً این اقدام در بلندمدت با فراهم کردن بستر‌های لازم برای ادامه فعالیت‌های پژوهشی ارزشمند و کاربردی و نیز تشویق به جذب نخبگان، تاثیر چشمگیری در ارتقای جایگاه ملی و بین المللی دانشگاه آزاد اسلامی خواهد داشت.»

فلاح در ارزیابی فعالیت دانشجویان و اعضای هیات علمی در حوزه پژوهش واحد متبوع خود اظهار کرد: «خوشبختانه امروز دانشگاه آزاد اسلامی در حال تبدیل به خواستگاه کسانی است که خواهان آموزش و انجام پژوهش‌های کاربردی به دور از بروکراسی‌های اداری معمول در سازمان های دولتی هستند. ادامه کیفی سازی آموزش و پژوهش که از چند سال پیش در این دانشگاه آغاز شده است و افزایش انگیزه در دانشجویان و اساتید، یقیناً منجر به ارتقای جایگاه این دانشگاه و تاثیرگذاری دوچندان آن در صنعت و جامعه خواهد شد.»

وی خاطرنشان کرد: «در مجموع با وجود همه مشکلات، آینده پژوهش را در دانشگاه آزاد اسلامی بسیار روشن و امیدوار کننده می‌بینم و معتقد هستم با ادامه سرمایه گذاری هدفمند بر روی طرح‌های پژوهشی ملی و برند کردن واحدهای دانشگاهی با توجه به پتانسیل‌های منطقه‌ای در آینده نزدیک شاهد تاثیرگذاری بیشتر و نگرش بسیار مثبت‌تر جامعه و صنعت به دانشگاه آزاد اسلامی خواهیم بود.»

گفت‌وگو: مجید مشک‌بید حقیقی / احسان عربی مفرد