آری به «نه» رمز آسودگی خاطر

«نه» شاید یکی از چند واژه منفی باشد که مهارت بکار بردن آن در زندگی ضروریست و آموختنش دشوار، بویژه برای ما ایرانی‌ها که همواره خود را در پس تعارف‌های مکرر روزمره می‌چلانیم.

«نه» گفتن یک هنر است و هر که این هنر را در برخوردهای روزانه‌اش به فراموشی بسپارد به قولی کلاهش پس معرکه است چراکه آدمی تنها ظرفیت محدودی برای آری گفتن دارد و از آن بیشتر سرریز کرده و خارج از توان فرد خواهد بود.

دوستی دارم که واژه نه در دایره المعارف ادبیات زندگیش تعریف نشده است و هرگز جز آری از او نمی‌شنیدی و همین رفتار تعارف مآبانه‌اش راه را برای سواستفاده‌چی‌ها گشوده بود و به همگی اجازه ورود به آرامشش را می‌داد. او رفتارش را مثبت ترجمه می‌کرد و در خیال خود فردی کار راه‌انداز شناخته می‌شد زیرا به قولی دلش نمی‌آمد با نه گفتن خود کسی را برنجاند اما حاضر بود خاطر خودش مکدر شود و گاهی عذاب بکشد.

همین رفتار همواره آری وی سبب شده بود اطرافیانش هر لطف او را به حساب وظیفه‌اش بگذارند و این سبک زندگیش دیگران را تنبل و پرتوقع و سواستفاده‌چی بار آورده بود اما از سوی دیگر خودش مدام در اذیت و سختی به سر می‌برد و پشت لبخند رضایتش ناراحتی پنهانی به چشم می‌خورد.

به تازگی آموزش مهارت «نه» گفتن از مهد کودک‌ها آغاز شده و در کتاب‌های دوره‌های ابتدایی ردپایی از آن به چشم می‌خورد که این تصمیمی برنامه ریزی شده است زیرا اگر فرزند ما توانایی «نه» گفتن مقابل درخواست‌های نابجا را نداشته باشد خطر به زودی او را در آغوش خواهد کشید.

یکی از «نه»‌های مفید درباره آشنایان «نه» قاطع به استفاده از مواد مخدر، ارتباطات خطرساز، «نه» به رشوه، «نه» به خواسته‌های نابجا و حتی «نه» به ضمانت بانکی است. در تمام این «نه»‌ها دو وجه دیده می‌شود یکی قدرت بیان «نه» از زبان ما و دیگری دلخوری گوشی که شنونده «نه» است اما راحتی خیال ما به تمام تردیدهای «نه» گفتن می‌ارزد چراکه همواره پس از «نه» به یک درخواست اشتباه خاطرمان آسوده می‌شود. البته نباید از نظر دور داشت که «نه» گفتن هیچگونه تناقضی با مهربانی و خوب بودن ندارد بلکه از بروز مشکلی و یا فاجعه‌ای پیشگیری می‌کند.

برخی از راه‌های «نه» گفتن در مواقع ضروری

عدم پاسخگویی در لحظه اول؛ آدمی از اندیشیدن هیچگاه ضرر نکرده است و برای دوری از پشیمانی لحظه‌ای تامل و بررسی جوانب تقاضا آرامش را به همراه خواهد آورد. راه دوم برای نه گفتن استفاده از میانبرهاست به این معنی که اگر بیان واژه «نه» برای افراد خجالتی سخت است، نشان دادن منظور از راه‌های غیر مستقیم و یا به قولی بهانه آوردن به یاری رودربایستی‌ها خواهد آمد. پدیده سکوت همیشه در بسیاری از مواقع نتیجه نیکویی به همراه دارد هرچند به اشتباه سکوت را نشانه رضایت تعبیر می‌کنند اما سکوت یکی از روش‌های انتقال منظور اصلی به مخاطب است.

در هر حال به اندازه هر ذهنی و یا شاید بیشتر از آن شیوه‌های «نه» گفتن موجود است که هرکسی می‌تواند سبک خویش را در زندگی کاری و خانوادگیش به کار بندد و از عواقب «نه»‌های خود لذت ببرد. چراکه پس از هر بله مسئولیتی نهفته است و هر تعهدی آسودگی خاطر را محو می‌کند.

*مدیر روابط عمومی دانشگاه آزاداسلامی واحد شیروان