چرایی امضای قرارداد ایران با غول نفتی دنیا

حوری قاسمی،‌ خبرنگار اقتصادی آنا- دوشنبه 12 تیر 96 کوشک وزارت نفت میزبان مدیرعامل توتال فرانسه بود تا به عنوان اولین غول نفتی بعد از تحریم ها به ایران بیاید و قرارداد نهایی را امضا کند.

این قرارداد در نگاه اول قراردادی اقتصادی است اما همان‌گونه که وزیر نفت اعلام کرد می‌توان روح برجام را در آن دید. غول‌های نفتی به مانند بیشتر شرکت‌های بزرگ دنیا با اعمال تحریم‌های هسته‌ای از ایران رفته بودند و با اجرایی شدن برجام ترافیک آمد و شد هیات‌های خارجی به ایران بیشتر شد.

با وجود رایزنی‌های زیادی که وزارت نفت با شرکت‌های بزرگ نفتی انجام داده بود اما ادامه کارشکنی‌های آمریکا در برجام سبب شده بود تا غول‌های نفتی برای بازگشت به ایران تعلل کنند.

با این حال در آخرین روزهای استقرار دولت یازدهم،‌ توتال فارغ از این مسائل به ایران آمد و توسعه فاز11 پارس جنوبی را عهده‌دار شد.

مدیر عامل توتال در همین زمینه گفت که اگر ما این قرارداد را امضا می‌کنیم، به این دلیل است که مجوز این کار را داریم، طبق برجام همه شرکت‌های نفتی مجاز هستند که با رعایت شرایطی در ایران فعالیت کنند، برای نمونه نباید از دلار امریکا و یا از کارکنان آمریکایی استفاده شود و توتال این محدودیت‌ها را ندارد؛ بنابراین ما به ایران متعهد هستیم و امیدوارم که روابط بین‌الملل و دیپلماسی به ما کمک کند که با تمام ظرفیت در ایران بمانیم.

حسن روحانی نیز که بعد از امضای این قرارداد میزبان مدیرعامل توتال بود گفت: تلاش دولت یازدهم بر این بوده تا با به ثمر رسیدن توافق برجام راه برای توسعه همکاری‌های اقتصادی شرکت‌های بزرگ با ایران هموار شود و خوشبختانه وجود این اراده سیاسی در طرف ایرانی و در میان کشورهای 1+5 باعث شد که توافق با توتال به نتیجه برسد.

همچنین به گفته وزیر نفت ایران، قرارداد با توتال،‌ دستاورد برجام و دستاورد انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۲۹ اردیبهشت بوده است.

نکته مهم دیگر این است که همزمان با امضای این قرارداد، کریستین ماسه، دبیرکل وزارت اروپا و امورخارجه فرانسه با برخی مقامات ایران دیدار کرد.

در همین مورد رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در دیدار با دبیرکل وزارت اروپا و امورخارجه فرانسه با بیان این که حجم مبادلات تجاری ایران و فرانسه چهار برابر شده است گفت: امضای قرارداد میان شرکت ملی نفت ایران و شرکت توتال برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی نقش بسیار مهمی در توسعه روابط ایران و فرانسه ایفا می‌کند.

علی اکبر ولایتی گفت: توسعه روابط با فرانسه در حوزه های سیاسی، اقتصادی و بین المللی مورد تایید جمهوری اسلامی ایران است، مواردی که در این دیدار دبیرکل وزارت اروپا و امور خارجه فرانسه برآن تاکید کرد و ما هم بر آن تاکید داریم.

رئیس هیات موسس و هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی افزود: البته در یکی دو سال گذشته مبادلات ایران با فرانسه ۴۰۰ درصد افزایش یافته یعنی چهار برابر شده است و به‎ویژه اقدام اخیر یعنی امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکت فرانسوی توتال، شاخه بین المللی شرکت ملی نفت چین (CNPCI) و شرکت ایرانی پتروپارس نقش بسیار مهمی در توسعه روابط ایران و فرانسه ایفا می کند.

این اظهار نظرها حکایت از آن دارد که توتال فارغ از محدودیت هایی که همچنان در ارتباط با بانک های بزرگ وجود دارد به ایران آمده و همین امر می‌تواند زمینه را برای حضور سایر شرکت ها ایجاد کند.

جبران عقب ماندگی تجمعی از قطر با سکوهای تقویت فشار

نکته مهم دیگر در این قرارداد استفاده از تکنولوژی تقویت فشار و بهره برداری از سکوهای تقویت فشار در فاز 11 پارس جنوبی است.

در سال های گذشته قطر حدود دو برابر ایران از میدان مشترک پارس جنوبی گازبرداشت می کرد. با روی کارآمدن دولت یازدهم و اولویت بندی فازهای پارس جنوبی،‌ فاصله ایران با قطر کم شد و با بهره برداری همزمان از 5 فاز در ابتدای امسال،‌ ایران در تولید گاز به قطر رسید.

اما در این سال ها به دلیل برداشت بیشتر قطر، گاز به سمت جنوب مهاجرت کرده بود.

از سوی دیگر فشار میدان نیز با توجه به برداشت کاهش قابل توجهی را نشان می دهد. این افت فشار بیشتر در مناطق کناری میدان ایجاد شده است که فاز 11 نیز در همین مناطق قرار دارد بنابراین اگر ایران بخواهد جبران گذشته را در برداشت گاز داشته باشد باید با استفاده از تکنولوژی های جدید این افت فشار را جبران کند.

به همین دلیل پس از گذشت حدود سه سال از تولید فاز ۱۱ پارس جنوبی، مخزن به مرور با افت فشار روبه‌رو می‌شود بنابراین از هم اکنون باید ساخت تاسیسات مورد نیاز برای تقویت فشار گاز مدنظر قرار گیرد و این تفاوت اصلی فاز ۱۱ پارس جنوبی با دیگر طرح‌های توسعه در پارس جنوبی است.

همانگونه که عنوان شد، فاز ۱۱ پارس جنوبی، پس از گذشت حدود سه سال پس از برداشت گاز، نیاز به تاسیسات تقویت فشار دارد چون در غیر این‌صورت سکو با افت فشار روبرو می شود. اگر توسعه فاز ۱۱ در همان سال ۲۰۰۶ و زمانی که توتال سکوی سرچاهی این فاز را طراحی کرده بود، نصب می شد نیازی به نصب کمپرسور و سکوی تقویت فشار گاز حداقل در آن بازه زمانی نبود؛ اما با توجه به گذشت ۱۰ سال، هم اکنون باید افزایش فشار گاز را از ابتدای توسعه سکو مدنظر قرار داد.

پیمانکاران ایرانی اگرچه در زمینه طراحی، ساخت و نصب پلت فرم‌های سرچاهی تجربه زیادی دارند؛ اما ساخت سکوی تقویت فشار پیچیدگی‌های خاصی دارد و هم اکنون به جز چند شرکت بین المللی، شرکت دیگری توانایی ساخت آن را ندارد و از این رو ایجاب می‌کند پیمانکار بین المللی خبره‌ای در این زمینه با صنعت نفت ایران همکاری کند تا به این ترتیب فناوری ساخت سکوهای تقویت فشار گاز در دریا با این وزن بالا در سال‌های آینده به کشور منتقل شود.

به همین دلیل بود که وزارت نفت تصمیم گرفت تا طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را به کنسرسیومی از شرکت‌های داخلی و خارجی واگذار کند و پس از مذاکرات طولانی با شرکت‌هایی متقاضی توسعه این میدان در قالب مدل جدید قراردادهای نفتی، HOA توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی میان کنسرسیومی متشکل از توتال فرانسه، سی ان پی سی آی چین و پتروپارس از ایران امضا شد.

بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته، نخستین برداشت گاز از فاز ۱۱، ۴۰ ماه پس از امضای قرارداد محقق می‌شود، همچنین زمان لازم برای طراحی مفهومی و طراحی پایه مربوط به ساخت سکوهای تقویت فشار ۳۶ ماه و زمان لازم برای ساخت این سکوها در فاز دوم این پروژه ۶۰ ماه در نظر گرفته شده است.

با توجه به این که استفاده از تاسیسات تقویت فشار گاز برای دیگر فازهای پارس جنوبی در آینده اجتناب ناپذیر است؛ از این رو دقت و حساسیت کافی در طول اجرای فاز ۱۱ پارس جنوبی ضروری است.

نکته دیگر این است که کلیه تاسیسات این فاز در دریا قرار دارد و این فاز در خشکی پالایشگاه ندارد.

این قرارداد از جهات مختلفی مورد توجه کارشناسان است. قرارداد با شرکت فرانسوی توتال برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی اولین قرارداد در حوزه انرژی بعد از اجرایی شدن برجام است. پیش قدم شدن توتال فرانسه برای بازگشت به ایران این نوید را می دهد که سرمایه گذاران دیگر کشورهای اروپایی نیز با نگرانی کمتری وارد بازار ایران شوند.

با این وجود مدیرعامل این شرکت فرانسوی در آخرین اظهارنظرهای خود در باره این قرارداد اعلام کرد ارزش دارد که برای ورود به بازار ایران ریسک کرد زیرا یک بازار عظیم به روی ما گشوده می‌شود. ما کاملا از ریسک‌هایی که وجود دارند، مطلع هستیم و احتمال بازگشت تحریم‌ها و تغییرات مقررات را به حساب آورده‌ایم.

در پایان باید گفت، این قرارداد نشان از کاهش تاثیر تحریم ها بر تصمیمات شرکت های بزرگ نفتی جهان و نوعی نافرمانی شرکت های اروپایی از تحریم های آمریکا دارد زیرا درست چند روز بعد از تصویب تحریم های بیشتر علیه ایران در کنگره آمریکا،‌ توتال بار سفر بست و به سمت ایران آمد.