بقایی ماکان:
شیوع بی‌تمرکزی در جامعه، عامل اصلی پایین بودن سرانه مطالعه است
بقایی‌ماکان معتقد است حلقه مفقوده مطالعه در ایران، شیوع بی‌تمرکزی در جامعه و دغدغه‌مندی مردم برای مسائل اقتصادی است.
محمد بقایی‌ماکان در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی آنا درباره شرایط بازار نشر کتاب و همچنین نمایشگاه کتاب تهران که چندی قبل به کار خود خاتمه داد، گفت: «ظاهرا ناشران از میزان فروش خود رضایت چندانی نداشتند و دست‌های خالی بازدیدکنندگان و چهره گرفته ناشران بیانگر این واقعیت بود که بی‌علاقگی به کتاب و کتابخوانی در جامعه، همچنان به جریان خود ادامه می‌دهد.»
وی افزود: «غالبا از سوی مسئولان فرهنگی ابراز نگرانی می‌شود که جامعه علاقه خود را به مطالعه از دست داده ولی واقعیت این است که هر شخص و جامعه‌ای برای آنکه رو به کتاب بیاورد نیاز به تمرکز فکری دارد و این تمرکز فقط از طریق فراهم آمدن امکانات زندگی محقق می‌شود.»
این نویسنده اظهار کرد: «هر فرد یا جامعه‌ای که غم آب و نان داشته باشد طبیعتا توجه خود را صرف مسائل وجودی می‌کند تا مسائل ذهنی.»
بقایی‌ماکان ادامه داد: «ما اگر بخواهیم برای معضل کتابخوانی در کشور که طی ماه‌های اخیر صورت دهشتناکی به خود گرفته -تا آنجا که شمارگان برخی کتاب‌ها حتی به 100 نسخه هم تقلیل پیدا کرده است- راه حلی بیابیم، باید به حلقه کمشده‌ای توجه کنیم که در ورطه مدیریت اقتصادی مفقود شده است.»
وی با بیان اینکه تا این حلقه کشف نشود، تمرکز در ذهن اهل مطالعه وجود نخواهد داشت، گفت: «بسیاری از کسانی که درباره تقلیل تیراژ کتاب در کشور اظهار نظر می‌کنند، غالبا عواملی مثل نفوذ فضاهای مجازی و الکترونیکی، ممیزی یا گرانی کتاب را اصل قرار می‌دهند. گرچه این عوامل نیز بی‌تاثیر نیستند ولی حقیقت این است که امروز افراد حتی علاقه‌ای به مطالعه کتاب‌های رایگان نیز ندارند.»
این پژوهشگر ادامه داد: «به همین دلیل است که با وجود برپایی جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها، اهدای جوایز ادبی مثل جلال و کتاب سال و اقداماتی مثل برگزاری هفته کتاب و ... که هدف‌شان تشویق به مطالعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی است، تا کنون نتیجه‌ای که نداشتیم هیچ، هر ساله شاهد کاهش تیرای کتاب‌ها نیز هستیم.»
وی با اشاره به حلقه گمشده «تمرکز» خاطرنشان کرد: «مردم ما در زندگی مدرن و فراصنعتی خود ناچار به تلاش و کار فراوان از صبح تا شب هستند و غم نان آن‌ها را وادار کرده تنها به دنبال کار بیشتر باشند و این مساله اندیشه مردم را پریشان کرده است.»
بقایی ماکان همچنین با انتقاد به روند برگزاری نمایشگاه کتاب تهران گفت: «با انتقال نمایشگاه کتاب از محل نمایشگاه‌های دائمی به مصلی تهران، همیشه نظرات انتقادی مختلفی بوده است. یکسری معتقد بودند که فضای روحانی مصلی نباید محل برگزاری نمایشگاهی باشد که به مصداق «هرکه خواهد گو بیا و هرکه خواهد گو برو» بشود. از طرفی ناشران نیز همواره از کافی نبودن فضا و ازدیاد جمعیت شکایت کرده‌اند.»
وی اضافه کرد: «با وجود تمام اعتراضات و شکایت‌ها، انگار قرار است نمایشگاه کتاب تهران همچنان در همین محل و با همین شرایط برگزار شود. حال آنکه اگر از ناشران نظرخواهی شود، قطعا اکثریت قریب به اتفاق آن‌ها از شرایط و محل برگزاری نمایشگاه راضی نیستند چراکه مهیا نبودن فضای کافی، مانع از دسترسی راحت بازدیدکنندگان به کتاب و انتخاب درست است.»
انتهای پیام/
