در گفت‌وگو با آنا
خسرو حکیم‌رابط: ترجمه هر نمایشنامه‌ای مفید نیست
سیل ترجمه نمایشنامه‌های خارجی، حتی نمایشنامه‌نویسان را تحت تاثیر قرار داده و بخش قابل توجهی از آن‌ها در نمایشنامه‌های خود تحت تاثیر فضاها و جریان‌های غربی هستند که عمدتا ناپخته وارد فرهنگ نمایشی ما شده‌اند.
خسرو حکیم‌رابط نمایشنامه‌نویس پیشکسوت در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا، با اشاره به تمایل مترجمان و گروه‌های نمایشی به نمایشنامه‌های خارجی گفت: «هرچند در دوره‌های مختلف نمایشنامه‌های درخشانی از کشورهای غربی به زبان فارسی برگردانده و اجرا شده‌اند اما در سال‌های اخیر نوعی شیفتگی غلط به آثار خارجی به وجود آمده که توجیه کیفی ندارد.»
وی ادامه داد: «سیل ترجمه نمایشنامه‌های خارجی، حتی نمایشنامه‌نویسان را تحت تاثیر قرار داده و بخش قابل توجهی از آن‌ها در نمایشنامه‌های خود تحت تاثیر فضاها و جریان‌های غربی هستند که عمدتا ناپخته وارد فرهنگ نمایشی ما شده‌اند. آنچنانکه حتی در بین کارهایی که روی صحنه می‌روند نیز کمتر می‌توان نمایشی اصیل پیدا کرد.»
این نمایشنامه‌نویس ضمن بیان این مطلب که عمده نمایش‌ها تقلیدی هستند، درباره رویکرد صحیح در ترجمه گفت: «هر ترجمه‌ای برای تئاتر ما مناسب نیست؛ بلکه ترجمه نمایشنامه‌هایی می‌تواند برای ما مثمر ثمر باشد که بیشتر روی اشتراکات انسانی و فرهنگی تاکید دارند، نه ویژگی‌های خاص که محدود به اقلیم و فرهنگ خاصی هستند.»
حکیم‌رابط توضیح داد: «این مساله را حتی در آثار داستانی نیز می‌توان تعمیم داد. به عنوان مثال آثار نویسنده‌ای مانند آلبر کامو همه جای جهان معنا دارد ولی بسیاری از رمان‌ها و داستان‌ها جهان شمول نیستند و قابلیت انطباق‌پذیری با فرهنگ زبان مقصد را ندارند.»
وی اظهار داشت: «در بین نمایشنامه‌هایی که به زبان فارسی ترجمه و روی صحنه می‌روند هم باید به اشتراکات انسانی و قابلیت‌های انطباق‌پذیری توجه کرد. مثلا آثار درخشانی مانند «ادیپ شهریار» یا «آنتی‌گونه» از «سوفوکل» نمایشنامه نویس مطرح یونان، نمایشنامه‌هایی هستند که به دلیل ظرفیت‌های انطباق‌پذیری و وجوه انسانی، در همه‌جای دنیا مورد توجه بوده و هستند.»
این نمایشنامه‌نویس پیشکسوت در رابطه با نمایشنامه‌های خود نیز توضیح داد: «این همان رویکردی‌است که من نیز در نمایشنامه‌های خود دنبال آن بوده‌ام، یعنی سعی کرده‌ان نگاه فلسفی جهان‌شمولی در آثار خود داشته باشم. به عنوان مثال اگر قرار است از مصائب یک بلوچ بنویسم، باید طوری بنویسم که مخاطب غربی من در سرزمین‌های آباد و پر آب اروپایی بتواند خشکی بیابان‌های بلوچستان ایران را حس کند.»
وی در ادامه درباره فعالیت‌های اخیر خود گفت: «پس از عمل قلبی که دو سال قبل داشتم، دیگر کار عملی انجام نمی‌دهم و تدریس را هم کنار گذاشته‌ام اما کماکان مشغول جمع‌آوری یک سری از نمایشنامه‌هایم و نگارش‌های تازه‌ای هستم.»
حکیم‌رابط افزود: «از آخرین کتاب‌هایی که از من منتشر شده، یکی کتاب «بی‌نقاب» است که دربردارنده تجربیان 50-60 سال تدریس من در قالب مصاحبه، نشر، سخنرانی و ... است و دیگری کتاب «خجالت بکشید آقای ترحم» که 7-8 نمایشنامه رادیویی من را در خود دارد.»
وی درباره نمایشنامه‌های رادیویی خود خاطر نشان کرد: «من در سال‌های 61 و 62 در رادیو کار می‌کردم و چیزی حدود 60-70 نمایشنامه رادیویی نوشتم که اجرا هم شدند، هرچند از اجرای آن‌ها راضی نبودم. این نمایشنامه‌ها در آرشیو رادیو ماند و متاسفانه امکان دسترسی به آن‌ها برایم ایجاد نشد.»
این نمایشنامه‌نویس افزود: «من رونوشتی از بیست و چند تا از آن نمایشنامه‌ها را داشتم که به تدریج آن‌ها را در قالب کتاب‌هایی منتشر کرده‌ام و کتاب «خجالت بکشید آقای ترحم» یکی از آن‌هاست.»
انتهای پیام/
