بقایی ماکان: ناشر کاسب است و کاسب دیگر الزاما حبیب خدا نیست
نویسنده، مترجم و اقبال‌پژوه شناخته شده معتقد است اصلاح وضعیت کتاب و کتاب‌خوانی در ایران، نیازمند زیربنای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. از نظر او در این شرایط، نباید از ناشران انتظار زیادی داشت.
محمد بقایی‌ماکان نویسنده، مترجم و پژوهشگر در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا درباره وضعیت نشر کتاب در کشورمان گفت: «موضوع نشر، کتاب و کتاب‌خوانی نزدیک به دو دهه است که به‌صورت یکی از معضلات در خور تامل جلوه کرده است و هرآنچه می‌گذرد بر مشکلات این حوزه افزوده می‌شود.»
وی افزود: «علت پدید آمدن چنین معضلی را اهل نظر، در مسائل مختلفی ردیابی کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به گرانی مصالح چاپ کتاب اعم از کاغذ، فیلم، زینک، صحافی و ... که به گرانی قیمت انجامیده است، توسعه بی‌حد و حصر امکانات ارتباطی نوین و همچنین مساله‌ای به نام ممیزی اشاره کرد. همه این‌ها به پایین‌آمدن تیراژ کتاب تا حد 100 نسخه منجر شده که به واقع فاجعه است.»
نویسنده کتاب‌هایی همچون «حافظ روح ایرانی» و «نگرش‌های ایرانی» وضعیت موجود نشر کتاب را در کشوری که سلسله جنبان مدنیت و فرهنگ جهان است، مایه تاسف خواند و ادامه داد: «اما نکته‌ای که در این میان مغفول مانده و می‌توان آن را مهمترین عامل در پریشیدگی صنعت نشر دانست، زدوده شدن تمرکز ذهن جامعه است؛ به این معنا که اگر جامعه را به عنوان یک شخص فرض کنیم، می‌توان گفت شخص جامعه در کشور ما به دلیل بسیاری مشکلات اجتماعی، فرهنگی و به‌خصوص اقتصادی، دارای تمرکز ذهنی نیست.»
این پژوهشگر و نویسنده، تمرکز ذهنی را مهمترین نیاز برای مطالعه خواند و گفت: «تا عواملی که باعث از بین رفتن تمرکز ذهنی جامعه شده، حل نشود، طبیعی است که علاقه‌ای به کتاب و کتاب‌خوانی وجود نخواهد داشت. می‌توان گفت کتاب‌خوانی و مطالعه سر در وجود عواملی دارد که همانند حلقه‌های یک زنجیر به هم بسته شده‌اند و تا این حلقه‌ها صورت مطلوب به خود نگیرند، نتیجه مفیدی در ترویج کتاب‌خوانی به دست نخواهد آمد.»
نویسنده آثاری همچون «شاملو و عالم معنا» و «از فردوسی تا شاملو» تاکید کرد: «ترویج کتاب و کتاب‌خوانی نیاز به زیربنایی دارد که از اقتصاد سالم، ضوابط اجتماعی درست و مسائل فرهنگی کار‌آمد شکل‌گرفته باشد.»
وی در پاسخ به این سوال که در چنین شرایطی، چه انتظاری باید از ناشران داشت، گفت: «ناشران را نمی‌توان مورد انتقاد قرار داد؛ چراکه ناشر با وجود حرفه فرهنگی‌اش، درمرتبه اول کاسب است! کاسب هم دیگر آن معنای قدیمی خود را از دست داده و الزاما حبیب خدا نیست، بلکه حبیب آینده خودش است؛ یعنی به آینده خود می‌اندیشد و طبیعی است چنین شخصی با وجود علاقه‌مندی به عرصه فرهنگ، به فکر بقا و آینده خود باشد.»
بقایی‌ماکان اظهار داشت: «نباید انتظار داشت که ناشران سجود را به وجود خود ترجیح دهند زیرا آنچه باعث قوام آن‌یکی می‌شود، نیاز به انسجام دیگری دارد.»
انتهای پیام/
