یک روز با ظریف در وزارت امور خارجه/ ماموریت قطر چگونه انجام شد؟

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، وزیر امور خارجه ایران تنها چند ساعت بعد از آنکه خبر ابتدای صبح روز دوشنبه ( قطع رابطه 4 کشور عربی با قطر) همه منطقه را دچار بهت کرده بود، دیپلماسی منطقه‌ای خود را آغاز کرد.

دیپلماسی ظریف در حالی آغاز شد که رهبران منطقه‌ای مشغول تحلیل اتفاقات یک ماه اخیر بودند تا شاید بتوانند جای خود را در بازی تازه عربستان پیدا کنند. وزیر امور خارجه آمریکا نیز تلاش می‌کرد با دعوت به آرامش، سفر اخیر ترامپ به ریاض و سوگند اتحاد را به یاد کشورهای حاشیه خلیج فارس بیاورد.

ظریف در اولین اقدام پیامی را در صفحه توییتر خود منتشر کرد. او با تأکید بر اینکه «همسایگان دائمی‌اند و نمی‌توان جغرافیا را تغییر داد» و اینکه «اجبار و تهدید هرگز راه حل نیست و گفت‌و‌گو ضروری است» موضع جمهوری اسلامی ایران را در قبال این برآشفتگی منطقه‌ای روشن کرد.

او دیپلماسی فعال یک روزه‌اش برای حمایت از آرامش در منطقه را با ترتیب هوشمندانه‌ای آغاز کرد. رئیس دستگاه دیپلماسی ابتدا با همتای ترک خود تماس گرفت و پس از حصول اطمینان از همراهی متحدی که این روزها گاهی هم پیمانی‌اش غبارآلود بوده، رایزنی‌ها را توسعه داد. حمایت ترکیه از اخوان‌المسلمین از دلایلی است که ظریف این کشور را با قطعیت انتخاب کرد. او می‌دانست که ترکیه، قطر را به عنوان یکی از حامیان اصلی اخوان‌المسلمین رها نخواهد کرد.

وزیر امور خارجه کشورهایی را که مواضع منطقه‌ای آنها درباره اوضاع منطقه مشخص بود انتخاب کرد.

ظریف با وزرای امور خارجه اندونزی، عراق، عمان، تونس، مالزی، لبنان، الجزایر و کویت رایزنی کرد. 9 وزیر امور خارجه از کشورهایی انتخاب شدند که علاوه بر همراهی با ایران پیش از این نیز نشان داده‌اند که در مناقشات منطقه‌ای نگاه معقولانه‌ای دارند.

عراق همچنان روزهای مبارزه با تروریسم را پشت سر می‌گذارد و جدای از آنکه تنش در منطقه در شرایط کنونی منافع بغداد را به دنبال ندارد، ایران را حامی اصلی خود در مبارزه با تروریست‌ها در خاک کشورش می‌داند.

به این ترتیب رئیس دستگاه دیپلماسی پس از گفت‌و‌گو با 9 وزیر امور خارجه توانست اجماعی در میان کشورهای اسلامی در قبال آنچه عربستان سعودی برای مقابله با قطر ایجاد کرده بود شکل دهد. لبنان همواره در طول سال‌های گذشته همراه ایران بوده است و کویت نیز در مناقشات اخیر منطقه نقش ویژه‌ای ایفا کرده، پیام امیر کویت به ایران در بهمن سال گذشته بود که دیپلماسی جدیدی در منطقه آغاز کرد و رئیس‌جمهوری ایران با سفر به کویت و عمان دور تازه ای از مناسبات با کشورهای عربی را آغاز کرد. کویت نشان داده است که سیاست مقابله با تقابل در بین همسایگان را پیش رو دارد و ظریف این کشور را به درستی انتخاب کرده است.

دیپلمات ارشد کشورمان اما به همین اجماع بسنده نکرد. او بعد از آنکه همتای قطری خود را از این حمایت‌ها مطمئن کرد، از نفوذ خود در سطح بین‌الملل و اروپا استفاده کرد. نفوذی که از ابتدای مذاکرات هسته‌ای یکی از دلایل اصلی عربستان سعودی برای هراس از ایران بود و تلاش بی وقفه خود را در طول 4 سال گذشته برای جلوگیری از آن در پیش گرفته است.

محمد جواد ظریف در آخرین تماس شب گذشته خود با فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت‌و‌گو کرد. موگرینی پیش از این نیز بارها از نقش ایران در بحران‌های منطقه‌ای گفته است و اینکه برای حل مناقشات، حضور و کمک ایران ضروری است.

قطعا ورود اروپا به عرصه اختلاف افکنی‌ها در منطقه، منفعت طلبی‌های حامیان این تنش های در منطقه را تأمین نخواهد کرد. عربستان سعودی که عامل اصلی تنش کنونی به نظر می رسد به تازگی توانسته است حمایت مورد انتظار خود از آمریکا را دریافت کند و هم پیمانی اروپا با ایران در شرایط کنونی انتظارات این کشور را تأمین نخواهد کرد.

دیپلماسی یک روزه ظریف و انتخاب هوشمندانه همراهان نشان دهنده جایگاه ممتاز جمهوری اسلامی ایران برای جهت‌دهی به اوضاع منطقه است.

نکته ویژه نفش آفرینی ایرانی در معادله قطری- عربی به این حقیقت برمی‌گردد که ایران در حالی قدرت دیپلماسی خود را در به خط کردن نزدیک به 10 کشور موثر اسلامی پشت قطر به نمایش گذاشت که خود یک طرف اختلاف در این معادله نیست و طبیعتا، انگیره‌های کمتری برای تحرک داشت.

این خط دفاعی ساخته ظریف پیامی آشکار به ریاض بود که جمهوری اسلامی نه تنها می‌تواند بلوکی نزدیک به خود را برای حمایت از دولت‌های مقابل عربستان ایجاد کند بلکه در صورت ضرورت، توان آن را دارد تا از نفوذ منطقه‌ایش برای برهم زدن بلوک‌بندی‌های عمدتا مالی عربستان بهره ببرد.