نگاهی به شایعه مرگ هنرمندان/ شایعه‌سازی کسب و کار من است
پدیده شایعه مرگ در سینمای ایران در حالی رو به صعود است که آن را در کشورهای دیگر نمی‌بینیم. متاسفانه این موضوع در چند سال اخیر بارها برای هنرمندان مختلف اتفاق افتاده است و به نظر نمی‌رسد نقطه پایانی برای آن وجود داشته باشد. نکته جالب توجه این است که شایعه‌سازی چنان فراگیر شده که وقتی خبر واقعی فوت هنرمند شنیده می‌شود مخاطب تا چند ساعت به دنبال تایید یا تکذیب آن است، گویی مرز واقعیت و شایعه مخدوش شده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، این روزها مدام با خبر فوت هنرمندان کشور رو به رو می‌شویم؛ خبرهایی که همه را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. هم نام جوان‌ها و هم نام پیشکسوتان در این اخبار به وضوح دیده می‌شود. این اخبار تا جایی سریع و پشت سر هم رخ می‌دهد که خیلی از مراسم وفات با هم تداخل پیدا می‌کنند.
در فرهنگ و هنر این کشور افرادی را داریم که در بستر بیماری هستند؛ هنرمندانی که هر کدام وزنه سنگینی برای هنر این کشور محسوب می‌شوند. اما با وجود محبوبیتی که در جامعه دارند، هنوز هم مشخص نیست چرا در فضای مجازی و سایت‌های خبری مرتبا شایعه درگذشتشان منتشر می‌شود.
این که شایعه مرگ هنرمندان با زندگی آنها چه می‌کند و یا اینکه چه کسانی این اخبار را با چه منفعتی منتشر می‌کنند، سوالاتی است که در این گزارش می‌توان مطرح کرد. چند سالی است که ایجاد شایعه مرگ برای برخی از بازیگران زندگی آنها را در معرض تزلزل قرار داده و علاوه بر آن طرفداران آنها را به شدت غمگین کرده است؛ اما گویا عده ای باز هم با حالت بیمارگونه از خلق این شایعه لذت می‌برند و آن را منتشر می‌کنند.
در ریشهیابی این موضوع شاید بتوان گفت این مساله از زمانی آغاز شد که اینترنت به جامعه راه پیدا کرد و خبررسانی با سرعت بیشتری انجام گرفت. روزنامه که تا آن زمان داغ‌ترین و تازه‌ترین منبع اخبار بود، در برابر پدیده‌ای قرار گرفت که به جای روزی یک بار، می‌توانست دقیقه‌ای یک بار خود را به روز کند. اینجا بود که اهمیت جذب مخاطب در اینترنت بالا رفت و انتشار شایعه مرگ هنرمندان از همین جا آغاز شد.
تاسیس سایت‌ها و خبرنامه‌‌ها، کانال‌های تلگرامی و صفحات اینستاگرامی که همواره در تلاش‌اند مخاطبان و فالورهای بیشتری را به لیست خود اضافه کنند، بیش از بیش به این امر دامن زد. البته می‌توان دیگر دلیل تداوم این مساله را عدم اطلاع رسانی جامعه هنرمندان در این مورد و بعضی کمبودهای قانونی در این زمینه دانست. متاسفانه بسیاری از هنرمندان صرفا به یک مصاحبه در رسانه‌های معتبر و تکذیب خبر درگذشتشان بسنده می‌کنند و بیش از این پیگیر این مساله نمی‌شوند. این عدم پیگیری باعث می‌شود افرادی که دست به این کار زده‌اند دوباره اقدام به این کار کنند و این چرخه معیوب ادامه داشته باشد.
در همین زمینه با یک جامعه‌شناس گفتگو کردیم تا به ریشهیابی این فرآیند رو به صعود بپردازیم. محمد آقازاده الستی؛ جامعه شناس در خصوص این شایعه‌پراکنی‌ها عنوان کرد: در نظام اجتماعی با پدیده‌ای مواجه هستیم که در جای خود یک کارکردها و ساختارهایی دارد که این کارکردها با توجه به اینکه هر پدیده‌ای صاحب چه کارکردی است مورد بررسی قرار می‌گیرد در مرحله بعدی جامعه مورد نظر، کارکرد خود را نسبت به آن پدیده برنامه‌ریزی می‌کند و در مرحله آخر ارتباط میان این دو پدیده شکل می‌گیرد.
وی ادامه داد: پدیده شهرت در میان مخاطبان یک ارزش قابل توجه به شمار می‌آید. شهرت به این معنا که فرد (مخاطب) یک درجه‌ای از آشنایی نسبت به شخصیت سیاسی، هنری، ورزشی و ... دارد که کوچکترین اخبار در مورد شخصیت مورد نظر برایش قابل توجه است. به عنوان مثال خبر طلاق گرفتن یک زن و شوهر معمولی در جامعه برای هیچ کس به جز افراد خانواده آنها جذابیت ندارد اما اگر این خبر مربوط به چهره‌های شاخص باشد برای تک تک افراد جامعه جذابیت ایجاد می‌کند.
الستی اضافه کرد: درجه شهرت با احتمال مورد توجه قرار گرفتن آن فرد رابطه مستقیم دارد. شهرت یک ارزش خبری محسوب می‌شود که در جامعه ما همیشه وجود دارد و کارکرد آن این است که توجه مردم را به موضوع مورد نظر به صورت غیر عادی افزایش می‌دهد. وقتی که آن پدیده مشهور مثلا بیمار باشد چون موضوع مهمی در خصوص او محسوب می‌شود و می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، پس بسیاری از رسانه‌ها علاقه دارند که توجه مردم را با دستکاری این موضوع به سمت خود جلب کنند و با این رویکرد شایعه مرگ فرد مشهور را منتشر می‌کنند.
این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه خیلی از افراد در جامعه برای اینکه مورد توجه قرار گیرند دست به اختراع می زنند یا کارهای خارق العاده‌ای انجام می دهند که توجه دیگران را به خود جلب کنند، ادامه داد: در مقابل خیلی از افراد راه‌های راحت‌تری را مثل شایعه‌پراکنی انتخاب می‌کنند که در حقیقت نمی‌دانند چه ضربه‌ای به آن فرد مشهور مورد شایعه واقع شده و خانواده او زده‌اند.
وی در پایان به نقش فضای مجازی در این زمینه اشاره کرد و گفت: از طرفی از زمانی که فضای مجازی گسترده‌تر شد رقابت میان رسانه‌ها نیز بیشتر شد البته رقابتی که کاذب است و این شایعه‌پراکنی در این شرایط ساده‌ترین انگیزه برای اشخاصی شد که به دنبال جذب مخاطب بیشتر هستند.
جمشید مشایخی، عزت الله انتظامی و محمدعلی کشاورز هر کدام چندین بار در معرض این شایعه قرار گرفته اند. سیمین بهبهانی قبل از فوتش سه بار و عباس کیارستمی هم دوبار قبل از درگذشتش با این شایعه رو به رو شده بودند. رضا رویگری، ابوالفضل پورعرب، ثریا قاسمی و... دیگر چهره‌هایی هستند که این مساله را تجربه کرده‌اند.
در ادامه این گزارش برخی از مهم‌ترین شایعه‌های فوت بازیگران را مرور می‌کنیم:
جمشید مشایخی: فحش که نداده! چرا ناراحت شوم؟!
تقریبا همه می‌دانیم که شایعه درگذشت جمشید مشایخی چندین‌بار در فواصل زمانی متفاوت منتشر شد و اتفاق تلخی بود که خود این بازیگر را هم ناراحت کرد. اما او مدتی پس از ایجاد این شایعه در گفت‌وگویی درباره این شایعات گفت: «اصلا نفهمیدیم شایعه از کجا آمد. من قبلا گفته‌ام و باز هم می‌گویم که بزرگ‌ترین جایزه‌ای که خدا به انسان می‌دهد، مرگ است ولی من هنوز لیاقت دریافت این جایزه را پیدا نکرده‌ام. آدم چه بد باشد و چه خوب، بالاخره روزی می‌میرد. درد و مرگ برای همه وجود دارد بنابراین اینکه بگویند فلانی مرده است، جنبه توهین ندارد و ناراحت نمی‌شوم. فحش که نداده! چرا ناراحت شوم؟!»
محمدعلی کشاورز: به پلیس فتا شکایت کردم!
محمدعلی کشاورز مدت‌هاست به دلیل کهولت سن با بیماری‌های متفاوتی دست و پنجه نرم می‌کند. شایعه فوت شدن این بازیگر هم از آن شایعه‌هایی بود که چند بار تکرار شد و کشاورز یکبار پس از این شایعه در گفت‌وگویی درباره وضعیت خود در مصاحبه‌ای عنوان کرده بود: «حال جسمانی‌ام خوب است اما این وصیت من به همه مردم ایران است که مواظب سلامت خود باشند. هیچ نعمتی بالاتر از سلامت نیست پس قدر این نعمت را بدانید».
او بار آخر اما از شنیدن این خبر درباره خودش گلایه‌مند شد و در واکنشی گفت: «من شب در منزل در حال استراحت بودم و صبح روز بعد این خبر را شنیدم و متحیر ماندم. به من گفتند خبر درگذشت مرا منتشر کردند در حالی که من زنده هستم، درد و کسالت دارم اما هنوز نفس می‌کشم. روز گذشته به زور اهالی فامیل با وجود بیماری و دردی که دارم از خونه بیرون رفتم و به پلیس فتا شکایت کردم و آنها گفتند سریعا پیگیر می‌شوند تا ببینند این اتفاقات از کجا نشات می‌گیرد. شما نمی‌دانید فرزند من در آن سر دنیا چه حالی بود و مثل ابر بهار گریه می‌کرد. این روزها عصر تکنولوژی است و خبرها به‌راحتی مخابره می‌شود.»
اکبرعبدی: آرامش از زندگی من و خانواده‌ام گرفته شده
اکبر عبدی مدت کوتاهی را در بستر بیماری گذراند و خیلی‌ها نگران حال او بودند. این اتفاق در سال 89 برای این بازیگر افتاد و یک عده فرصت‌طلب از این فرصت استفاده کردند و به نفع بالا بردن کلیک سایت‌های خود این شایعه را درست کردند که اکبر عبدی دار فانی را وداع گفت! خبرنگاران برای فهمیدن صحت و سقم این خبر به سرعت با او تماس گرفتند و او در گفت‌وگویی با رد این شایعه عنوان کرد: «طی 24 ساعت گذشته آرامش از زندگی من و خانواده‌ام گرفته شده است. بسیاری از اقوام و آشنایان با شنیدن این شایعه نگران شده و جویای احوال من بودند. متاسفانه برخی مواقع دوست داشتن و محبت باعث آزار و اذیت می‌شود.»
رضا رویگری: تا حلوای‌شان را نخورم، نمی‌میرم!
رویگری در دو، سه سال اخیر و پس از سکته‌ای که داشت به لحاظ جسمانی وضعیت خوبی نداشته است و همین باعث شد که درباره او شایعاتی منتشر شود. او که این روزها فیزیوتراپی می‌رود و حال بهتری نسبت به قبل دارد، پس از این شایعه در گفت‌وگویی اعلام کرد: «من زنده‌ام و تا حلوای افرادی که این شایعه‌ها را مطرح می‌کنند، نخورم نمی‌میرم. متاسفانه این روزها مد شده که هنرمندان را می‌کشند و زنده می‌کنند که این کار، واقعا ناشایست و غیر انسانی است. نمی‌دانم چه کسانی و با چه نیتی بعد از سکته‌ای که کرده‌ام، دو بار شایعه مرگ مرا منتشر کرده‌اند. اگر واقعا این افراد منتظر مرگ من هستند به آنها می‌گویم تا حلوای‌شان را نخورم، نمی‌میرم. این نوع شایعه‌ها جز ضربه زدن به جامعه هنری کشور تاثیر دیگری ندارد. من نمی‌دانم اگر در این شرایط یکی از بستگان من این خبر را می‌شنید و نمی‌توانست از سلامت من مطمئن شود، چه به سرش می‌آمد.»
عزت‌الله انتظامی: چرا باید این شوخی ناهنجار را با دیگران کنیم؟
برای عزت سینمای ایران شایعه مرگ چندین بار ساخته شد و هربار به نوعی رد شد اما نکته جالب درباره او این است که این بازیگر پس از آن که دید تکرار این شایعه درباره همکارش، محمدعلی کشاورز او را رنجیده‌خاطر کرده است در گفت‌وگویی مطرح کرد: «این خیلی بد است که برای شوخی با خبر درگذشت دیگران بازی می‌کنیم. چرا باید چنین شوخی‌های ناهنجاری با دیگران کنیم؟»
ثریا قاسمی: مگر جای کسی را تنگ کرده‌ام؟!
این اتفاق یکبار درباره ثریا قاسمی افتاد و علاقه‌مندانش را نگران کرد. اما او که اهل مصاحبه نیست این بار برای رد شایعه فوتش گفت‌وگوی کوتاهی با یکی از رسانه‌ها داشت و اعلام کرد: «حالم خوب است و زنده و سلامتم. دو روز است که مدام تلفن من زنگ می‌خورد و سراغم را می‌گیرند و شایعاتی به راه انداخته‌اند که من مرده‌ام! مگر جای کسی را تنگ کرده‌ام که تا پایم را از این شهر بیرون می‌گذارم همه می‌گویند مرده‌ام؟! خدا را شکر حالم خوب است، هیچ مشکلی ندارم و الان هم در سفر هستم اما اصلا از این شایعه ناراحت نشدم، موضوع مهمی نیست که ناراحتی داشته باشد، مرگ یک واقعیت است.»
ابوالفضل پورعرب؛ ستاره‌ای که برای ساعاتی خاموش و روشن شد!
سال 91 پس از آنکه عکسی از ابوالفضل پورعرب با ظاهری تکیده و بیمارگونه منتشر شد، اغلب طرفداران او ناراحت شدند اما شایعه مرگ او چنان طرفدارانش را نگران کرد که به دنبال خبری می‌گشتند تا این شایعه را تکذیب کنند. همین اتفاق هم افتاد و پسر این هنرمند در گفت‌وگو با یکی از نشریات اعلام کرد پدرش در سلامت کامل به سر می‌برد و اتفاقی برایش نیفتاده است.
انتهای پیام/
