محسن هاشمی‌رفسنجانی:
دانشگاه‌آزاد نفتی نیست/ در مدتی که در دانشگاه مشغولم به ۲۰۰ شهر سفر کرده‌ام
معاون عمرانی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: دانشگاه آزاد هیچ وابستگی به نفت ندارد و به همین دلیل یکی از مهم ترین تحولات در آموزش عالی کشور در دهه های گذشته به شمار می‌رود. این دانشگاه در تمام نقاط کشور و حتی در شهرهای کوچک هم حضور دارد. در نتیجه آموزش عالی کشور با این دانشگاه بدون اتکا به درآمد نفت به جایگاه مناسب خود رسیده است.
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، در ادامه متن گفت‌وگوی آرمان با محسن هاشمی‌رفسنجانی را از نظر می‌گذرانید:
زمانی که مدیریت متروی تهران را برعهده داشتید بیشتر از کار لذت می‌بردید یا هم‌اکنون که در دانشگاه آزاد فعالیت می‌کنید؟
هر کدام از این فعالیت‌ها شرایط و ویژگیهای خاص خود را دارد. در روزهای ابتدائی ورود به مدیریت متروی تهران شرایط کاری خیلی سخت بود و امکانات کمی در اختیار داشتیم. پس از مدتی که به امور مسلط شدم کار کردن در مترو آسان شد. البته در برخی مواقع ناهماهنگی‌هایی با دولت و یا شهرداری به وجود می‌آمد که وضعیت را نامناسب می‌کرد. به دلیل اینکه پروژههای مترو محدود به تهران می‌شد امکان بازدید و سرکشی به پروژه‌ها برای مدیریت در هر زمان مهیا بود. این در حالی است که پروژههای دانشگاه آزاد به سختی پروژههای مترو نیست اما از نظر جغرافیایی بسیار پراکنده است و در تمام سطح کشور گسترده شده است. دانشگاه آزاد در سراسر ایران بیش از ۴۰۰واحد دارد که در اقصی نقاط ایران پراکنده شده‌اند. در نتیجه بازدید از واحدهای مختلف و نظارت بر پروژههای عمرانی هر کدام از واحد‌ها بسیار وقتگیر و سخت‌تر از کارهایی است که در مترو انجام می‌شد. در مترو، تونل، ایستگاه، پایانه، تعمیرگاه، هواکش، تجهیزات ثابت و متحرک تکرار می‌شود و پیچیدگی خاص خود را دارد. البته هر کدام از ایستگاه‌ها شرایط، مصالح، روش علمی مربوطه را داشت اما در نهایت یک پروسه باید طی می‌شد. در دانشگاه به دنبال نظارت بر ایجاد ساختمانهای آموزشی، اداری، ورزشی، فرهنگی، سلف‌سرویس، خوابگاه، کتابخانه، آزمایشگاه، کارگاه، مسجد و محوطه‌سازی و مستندسازی املاک هستیم...
پس از ۱۳سال که مدیریت مترو را برعهده داشتید و آن همه پروژههای عمرانی را مدیریت کردید فضای دانشگاه که به هر حال فرهنگی‌تر بود برای شما فضای جدیدی نبود؟
تا حدودی بود...
البته من وارد فضای عمرانی دانشگاه شدم و معاونت عمرانی دانشگاه آزاد را برعهده گرفتم و اغلب با ساخت و ساز و پروژههای عمرانی سرو کار داشته‌ام. با این وجود فضای دانشگاه فضای مثبتی برای من بود. فضای کار در دانشگاه به دلیل وجود فضای علمی و فرهنگی از برخی جهات بهتر است. نکته دیگر اینکه دانشگاه آزاد از بودجه دولتی استفاده نمی‌کند و از درآمدهای ناشی از شهریه در جهت پیشرفت پروژههای عمرانی تأمین می‌شود. در سیستم دولتی به‌دلیل وابسته بودن بودجه به تصمیم برخی نهاد‌ها مانند سازمان برنامه‌ریزی، وزارت مربوطه و مجلس به راحتی نمی‌توان پروژه‌ها را تأمین مالی کرد و بروکراسی سنگینی با خود به همراه دارد. حُسن بزرگی که پراکندگی جغرافیایی در دانشگاه آزاد برای من داشت این بود که موفق شدم به اکثر نقاط ایران سفر کنم و تجربیات جدیدی را به دست بیاورم. در مدتی که در دانشگاه آزاد مشغول به‌کار شده‌ام تا به حال به ۲۰۰ شهر ایران سفر کرده‌ام. البته ۲۰ سال پیش زمانی که آیتالله هاشمی رئیس‌جمهور بودند و رئیس بازرسی ویژه و ریاست دفتر رئیس‌جمهور را برعهده داشتم به بسیاری از شهرهای ایران سفر کرده بودم و لذا می‌توانم توسعه و آبادانی ایران را با آن موقع مقایسه کنم که البته جای تشکر از دولتهای مختلف دارد. زحمت زیادی برای کشور کشیده شده ولی کافی نیست و می‌تواند بهتر از این باشد.
| در دو سال آخر ریاست جمهوری با حفظ سمت رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور، هم بودم و تجربیات ارزنده‌ای در ابعاد مدیریت کشور در کنار رئیس‌جمهور با تجربه‌ای چون هاشمی پیدا کردم. بعد به پیشنهاد وزیر کشور دولت اصلاحات، آقای عبدالله نوری مدیریت مترو را برعهده گرفتم. |
شما رئیس بازرسی ویژه ریاست‌جمهوری در زمان ریاست‌جمهوری آیتالله هاشمی بودید. این نهاد با نام‌ها و کارکرد دیگر در زمان احمدی‌نژاد هم وجود داشت. به نظر شما فقدان این نهاد در دوران ریاست‌جمهوری آقای روحانی مشهود نیست؟
این نهاد از قبل از ریاست‌جمهوری آیتالله هاشمی با نام دفتر رسیدگی به شکایات و پیگیری‌های ویژه ولی با نام و شرح وجود داشت. وظایف جدید آن را من تأسیس کردم. نقش دفتر بازرسی ویژه رئیس‌جمهور در آن دوران به دلیل آسیب‌های ناشی از جنگ و لزوم بازسازی و حل مشکلات مردم با اهمیت بود.
رئیس‌جمهور وقت چند شاخص مهم برای بازرسی ویژه تعریف کرده بودند که برای دستگاه‌ها و نهاد‌ها با وجود بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات، وزارت اطلاعات و حراست‌ها مشکل جدیدی ایجاد نکند. تأکید داشتند که فقط مأموریتهایی را انجام دهیم که دستور کتبی یا شفاهی رئیس‌جمهور را داشته باشد. به همین دلیل فی‌البداهه بازرسی انجام نمی‌دادیم. به این شکل نبود که چون بازرسی ویژه رئیس‌جمهور هستیم، این توانایی را داریم که از همه جا و به هر صورت سرزده، رسیدگی کرده و وارد عمل شویم.
نکته مهم دیگر اینکه دفتر بازرسی ویژه رئیس‌جمهوری تنها برای شخص رئیس‌جمهور گزارش تهیه می‌کرد. چند مورد مأموریت ویژه تعیین شده بود. اولین مورد افزایش «تولید» کالای مصرفی مورد نیاز مردم بود. باید دولت و وزارت صنایع تلاش می‌کردند، تولید کشور هر چه فعال‌تر باشد. اگر مشکلی به رئیس‌جمهور اعلام می‌شد، از طریق این دفتر فوراً گزارش مستقیم و نزدیک به واقعیت تهیه می‌شد. در آن مقطع زمانی به دلیل آسیب دیدگی‌های ناشی از «جنگ» اغلب کارخانه‌های تولیدی ایران وضعیت نابسامانی داشتند و با مشکلات متعددی مواجه بودند. در نتیجه یکی از وظایف اصلی تهیه گزارش از موانع تولید در کشور به رئیس جمهور بود. البته برای «مچ گیری» نمی‌رفتیم و بلکه برای کمک رساندن و برطرف کردن نارسایی‌ها و هماهنگی‌ها حضور پیدا می‌کردیم.
رئیس‌جمهور وقت بر روی پروژهای عمرانی و پیشرفت آن‌ها حساس بودند. در آن زمان اغلب طرح‌های عمرانی و اجرایی کشور به‌دلیل جنگ تحمیلی دچار افت، رکود و توقف شده بود. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین نیازهای کشور در آن مقطع زمانی راه‌اندازی همه طرح‌های عمرانی و اجرایی بود که رئیس جمهور تأکید زیادی روی راه اندازی به موقع هرچه سریع‌تر سد‌ها، نیروگاه‌ها برق‌رسانی، گازرسانی، آبرسانی، راه‌ها، اتوبان‌ها، پلهای مهم راه‌آهن، کارخانجات با محصولات زیربنایی چون سیمان و فولاد و... را داشتند.
مساله سوم که در دوران ریاست‌جمهوری سالهای ۷۶-۶۸ اهمیت زیادی به آن داده می‌شد کم کردن بروکراسی در کشور بود که در این زمینه نیز فعال بودیم. بعد از آن دوران بازرسی ویژه در مسیر قبلی خود حرکت نکرد و کم کم به جای سه مورد مذکور به بررسی‌های امنیتی و اجتماعی وارد شد. در دو سال آخر ریاست جمهوری با حفظ سمت رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور، هم بودم و تجربیات ارزنده‌ای در ابعاد مدیریت کشور در کنار رئیس‌جمهور با تجربه‌ای چون هاشمی پیدا کردم. بعد به پیشنهاد وزیر کشور دولت اصلاحات، آقای عبدالله نوری مدیریت مترو را برعهده گرفتم.
یکی از شعار‌های آقای روحانی در زمان مبارزات انتخاباتی بهبود فضای دانشگاه‌ها و برداشتن فضای امنیتی از محیط علمی دانشگاه‌ها بود. در طول دوسالی که از عمر دولت تدبیر و امید می‌گذرد فضای دانشجویی دانشگاه آزاد چه تغییراتی کرده است؟
تغییرات وسیع است... جناب آقای دکتر میرزاده که خود از فرهیختگان کشور هستند و در اجرا، گذشته و حال موفق عمل کردهاند با کمک جناب آقای دکتر طه هاشمی معاونت فرهنگی سعی جدی را در اجرای منویات مقام معظم رهبری در امر کرسیهای آزاداندیشی داشته و بر اساس افکار رئیس هیات‌امنای دانشگاه آیتالله هاشمی رفسنجانی در مبحث آزاداندیشی دینی عمل کرده و می‌کنند، دانشگاه آزاد به دلیل اینکه بودجه خود را از دولت نمی‌گیرد، لذا استقلال خود را نسبت به دولت حفظ می‌کند. نیاز مالی دانشگاه از شهریه دانشجویان به دست می‌آید که یکی از افتخارات کشور است.
دانشگاه آزاد هیچ وابستگی به نفت ندارد و به همین دلیل یکی از مهم‌ترین تحولات در آموزش عالی کشور در دهه‌های گذشته به شمار می‌رود. این دانشگاه در تمام نقاط کشور و حتی در شهرهای کوچک هم حضور دارد. در نتیجه آموزش عالی کشور با این دانشگاه بدون اتکا به درآمد نفت به جایگاه مناسب خود رسیده که در راستای توسعه یافتگی کشور قابل توجه و با اهمیت تلقی می‌گردد. در گذشته زحمات بسیار زیادی در دانشگاه آزاد صورت گرفته است. جناب آقای دکتر جاسبی در زمان مدیریت خود در دانشگاه آزاد زحمات بسیار زیاد و قابل تقدیری کشیدند.
| کیفیت علمی بعضی از واحدهای دانشگاه آزاد از دانشگاههای دولتی نیز بهتر است. برای مثال واحد علوم و تحقیقات تهران تقریبا با دانشگاههای ممتاز کشور از نظر کیفی وضعیت یکسانی دارد. دانشگاه آزاد «تهران جنوب» در زمینه مهندسی یا دانشگاه آزاد قزوین در زمینه «روباتیک» و علوم و تحقیقات در زمینه «پلاسما» حرف برای گفتن در کشور دارند. |
هم‌اکنون دانشگاه آزاد اسلامی بیش از ۱۰ میلیون فضای مسقفدار دارد که به صورت عدالت محور در سراسر کشور گسترده است. اگر ۱۰ میلیون فضای مسقف را با ۳۵میلیون محوطه سازی دانشگاهی و پروژه در حال ساخت همراه کنیم متوجه می‌شویم با معادل ۲۰ میلیون مترمربع فضای مورد استفاده، دانشگاه آزاد چه خدمت بزرگی به محیط علمی کشور کرده است. در شرایط فعلی یک میلیون و هفتصد هزار نفر در دانشگاه آزاد در حال تحصیل هستند. حدود ۶۵ هزار نفر هیأت علمی دائمی و ۴۰ هزار نیروی انسانی در سراسر کشور به کار گرفته شده است و خانوادهای ۱۰۰ هزار نفری را در جهت اهداف توسعه‌ای کشور به کار مشغول کرده است. این دانشگاه از ابتدای تأسیس تاکنون بیش از پنج میلیون نفر فارغ التحصیل داشته است. در کنار آن ۶۰۰ هزار مترمربع فضای ورزشی، یک میلیون مترمربع فضای خوابگاهی و ۳۰۰ هزار مترمربع فضای فرهنگی با بیش از ۲۰۰ مسجد، مقبره شهدای گمنام و حسینیه خدمت شایانی به فرهنگ کشور نیز کرده است. آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه در استانها و شهرهای بزرگ زبانزد است.
شما عنوان کردید به ۲۰۰ شهر در دوران حضور در دانشگاه آزاد سفر کرده‌اید. کیفیت علمی دانشگاههای نسبت به گذشته بهتر شده است؟
در طول ۳۳ سال گذشته زحمت زیاد و قابل تقدیری کشیده شده است، با آمدن دکتر میرزاده به دانشگاه آزاد شعار اصلی دانشگاه آزاد «کیفیت» است. در این جهت حرکت جدی خود را شروع کرده است. مراکز رشد پارکهای علمی، فناوری، اتاق برای اساتید، استخدام ۵ هزار استاد مجرب جدید و توسعه تحصیلات تکمیلی از این نوع است. دیگر دغدغه مدیریت دانشگاه آزاد معطوف به مسائل کمیتی نیست، با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و تغییرات مدیریتی در کشور، مسائل کیفی در اولویت اول دانشگاه آزاد قرار گرفته است.
در شرایط فعلی کیفیت علمی دانشگاه آزاد به کیفیت دانشگاههای دولتی رسیده است؟
در این زمینه نمی‌توان به صورت دقیق اظهار نظر کرد. هم‌اکنون یک میلیون و هفتصد هزار دانشجو در دانشگاه آزاد تحصیل می‌کنند، تعداد دانشجویان در مقطع تحصیلات تکمیلی فوق لیسانس و دکتری سال به سال یا ترم به ترم افزایش پیدا می‌کند و هر واحد دانشگاهی دانشگاه آزاد در کشور سعی در افزایش کیفیت و رقابت با هم نوع استانی خود است. بعضاً در بعضی از رشته‌ها موفق‌تر عمل کردهاند. آمار مقالات و حجم دستاوردهای علمی رو به افزایش است. اما این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که کیفیت علمی بعضی از واحدهای دانشگاه آزاد از دانشگاههای دولتی نیز بهتر است. برای مثال واحد علوم و تحقیقات تهران تقریبا با دانشگاههای ممتاز کشور از نظر کیفی وضعیت یکسانی دارد. دانشگاه آزاد «تهران جنوب» در زمینه مهندسی یا دانشگاه آزاد قزوین در زمینه «روباتیک» و علوم و تحقیقات در زمینه «پلاسما» حرف برای گفتن در کشور دارند. باید رشته محلهای مختلف را از یکدیگر تفکیک کرد و سپس دانشگاههای کشور را با هم مقایسه کنیم. نزدیک به بیست هزار «رشته- محل» در دانشگاه آزاد تدریس می‌شود که هر کدام وضعیت خاص خود را دارد. رتبه‌بندی آن‌ها با وزارت علوم یا مؤسسات ویژه رتبه‌بندی است که متأسفانه جای آن در کشور خالی است.
مدیریت آقای میرزاده نسبت به مدیران قبلی چگونه بوده است؟
هیات‌رئیسه و مدیر جدید دانشگاه آزاد حدود بیست ماه است که سکان مدیریت دانشگاه را به دست گرفته‌اند. مدیران جدید در عین حالی که روش‌های مثبت مدیران گذشته را ادامه می‌دهند، هدف اصلی خود را به «کیفیت» و اجرای دقیق آئیننامه‌ها و قوانین کشوری در زمینه آموزش‌عالی اختصاص داده‌اند. جناب آقای دکتر میرزاده در همین یک سال و نیم به مدیریت دانشگاه مسلط شده و تصمیمهای قابل تقدیری در بالابردن کیفیت دانشگاه، گرفته شده است. منظور از کیفیت به عنوان مثال در بخش عمران این است که به فرض در گذشته اساتید دانشگاه آزاد اتاق مناسب نداشتند، در دوران جدید تلاش می‌گردد که به اساتید تمام وقت دانشگاه اتاق و لوزام تدریس مناسب و با کیفیت ارائه کند تا استاد در دانشگاه بیشتر بماند و وقت بیشتری را برای دانشجو و تحقیق بگذراند..
رابطه آقای روحانی با دانشگاه آزاد رابطه مطلوبی بوده است؟ ایشان به چه میزان به سیاست‌های جدید دانشگاه آزاد کمک کردهاند؟
سطح جناب آقای روحانی ریاست شورای انقلاب فرهنگی است. دخالت مستقیم در موضوعات و مشکلات دانشگاه آزاد ندارند ولی در مجموع مناسب و قابل قبول بوده است. البته جناب آقای دکتر روحانی شخصا وارد مسائل جزئی دانشگاه آزاد نمی‌شوند و اغلب این گونه تصمیم‌ها توسط معاونان یا وزرای مربوطه و زیرمجموعه صورت می‌گیرد. تاکنون این رابطه با دانشگاه آزاد رابطه مطلوب و مناسبی بوده است، هر چند همیشه سوءتفاهماتی وجود دارد که مجموعاً قابل حل است..
آیتالله هاشمی به عنوان نماد «اعتدال» در کشور شناخته می‌شوند. صبر، بردباری ومدارای ایشان نسبت به هجمه‌هایی که گا‌ها علیه ایشان صورت می‌گیرد و ادب ایشان در پاسخگویی باعث شده که محبوبیت ایشان روز به روز در بین اقشار مختلف مردم بیشتر شود. ماهیت اعتدال و سیاست ورزی «آیتالله» چیست؟
مساله «اعتدال» همواره در بین روحانیون و علمای دینی به عنوان مساله مهمی شناخته می‌شود، چرا که دین مبین اسلام دین اعتدال، تعقل و میانه روی است. سیاست‌های اعتدالی آیتالله هاشمی به مقطع کنونی مختص نمی‌شود و ایشان قبل از انقلاب اسلامی نیز با همین مشی در فضای سیاسی ایران فعالیت می‌کردند. حضرت امام (ره) هم به دلیل اعتدال تفکر و عملی آیتالله هاشمی و مدارا و تعقل در امور، عنایت ویژه‌ای نسبت به ایشان داشتند. ایشان همواره در زندگی به روش اعتدالی پایبند بوده و در این راه کوشیده است.
نکته مهمی که در مقاطع تاریخی مورد تأکید آیتالله هاشمی بوده مساله توسعه پایدار ایران بوده است که همواره در همه حال دغدغه اصلی بوده است. تأکید بسیار زیادی دارند که کشور در شأن مردم ایران توسعه پیدا کند و اگر قرار است آرمانهای انقلاب به کشورهای دیگر صادر شود از طریق ایران توسعه یافته و به‌عنوان <مدینه فاضله مسلمانان» این اتفاق بیفتد...
انتهای پیام/
